.Πολ Μπάρετ, Guardian
Οι οπαδοί του «Τζουράσικ παρκ» ανεξαρτήτως ηλικίας βρίσκονται σε κατάσταση σοκ: οι παλαιοντολόγοι του πανεπιστημίου του Μάντσεστερ ανακάλυψαν πως οι δεινόσαυροι, που σήμερα αναπαριστώνται ως πελώρια τέρατα που έκαναν τη γη να τρέμει, πιθανότατα ήταν πολύ ελαφρύτεροι από όσο θεωρείτο ως σήμερα. Αλλά αυτό είναι το τελευταίο μόνο επεισόδιο σε μια μακρά σειρά ομολογιών εκ μέρους των παλαιοντολόγων πως στο πεδίο τους η φαντασία παίζει μεγάλο ρόλο.
Οι δεινόσαυροι μας γοήτευσαν από τότε που τα πρώτα θραύσματα οστών τους βρέθηκαν στη νότιο Αγγλία στις αρχές του 19ου αιώνα. Αλλά οι επιστήμονες που επεξεργάζονται αυτά τα θραύσματα αντιμετώπιζαν ένα περίπλοκο και δυσχερές έργο: πώς να αναπαραστήσουν την εμφάνιση και τη συμπεριφορά ζώων που εξαφανίστηκαν εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, χωρίς να διαθέτουν κανένα ζωντανό βιολογικό ανάλογο;
Διακόσια σχεδόν χρόνια μετά τις πρώτες σχετικές παλαιοντολογικές ανακαλύψεις, οι παλαιοντολόγοι εξακολουθούν να πασχίζουν να απαντήσουν στο ίδιο αυτό ερώτημα.
Εντωμεταξύ η ιδέα μας για τους δεινοσαύρους έχει εξελιχθεί καταπληκτικά, ενσωματώνοντας νέα ευρήματα και τεχνολογίες που ξεπερνούν και τα πιο τρελά όνειρα των πρώτων φρακοφόρων ειδημόνων που υπό το φως των κηρίων με σφυρί και σκεπάρνι αναδείκνυαν κατενθουσιασμένοι τα νέα τους ευρήματα.
Αρχικά οι δεινόσαυροι αναπαρίσταντο ως ευμεγέθη ιγουάνα, πράγμα που αποτυπώθηκε στο Χόλυγουντ πριν τον ερχομό της ψηφιακής επεξεργασίας των εικόνων. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τις φτωχές σαύρες που ντυμένες με ψεύτικα πτερύγια και κέρατα έπαιρναν στο κυνήγι τον τρομοκρατημένο Κλοντ Ρέινς (Claude Rains) στον «χαμένο κόσμο»; Βασισμένοι σε μερικά κόκαλα, οι επιστήμονες της βικτοριανής περιόδου υπολόγισαν πως αν οι δεινόσαυροι είχαν τις ίδιες αναλογίες με τις ιγουάνα, τότε κάποτε στο Κότσουολντς και το Σάουθ Ντάουνς θα περιδιάβαιναν τέρατα μήκους 60 μέτρων! Αυτή η αντίληψη επιβίωσε έως ότου ανακαλυφθούν οι πρώτοι ακέραιοι σκελετοί δεινοσαύρων, αρχικά στην Ευρώπη και αργότερα, σε εκπληκτικές ποσότητες, στην αμερικανική δύση.
Το «κυνήγι» των οστών δεινοσαύρων της δεκαετίας του 1870 άφησε έντονο το σημάδι του στην επόμενη αναπαράσταση του πώς ήταν οι δεινόσαυροι, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά μια ομάδα ζώων που θα γίνονταν οικεία σε όλους μας μέσω των μουσείων και των ταινιών, συμπεριλαμβανομένων των στεγοσαύρων, αλλοσαύρων και διπλοδόκων. Αυτοί οι ακέραιοι σκελετοί έδειχναν πως οι δεινόσαυροι διέθεταν απίστευτη ποικιλία μεγεθών και σχημάτων: είχαμε από λυγερόκορμα δίποδα σαρκοφάγα ως ογκώδεις μακρόλαιμους φυτοφάγους. Αλλά δεν είχαμε επ' ουδενί τα κολοσσιαία, εφιαλτικά τέρατα που φανταζόμασταν μόλις λίγα χρόνια πρωτύτερα. Παρ' όλα αυτά, αν κι έπαψαν να αναπαριστώνται ως γιγάντιες σαύρες, κι αυτοί οι «νέοι» δεινόσαυροι συνέχισαν να γίνονται αντιληπτοί διαμέσου του παραμορφωτικού φακού των υπαρκτών ερπετών, κι αναπαραστάθηκαν ως αδέξια κτήνη, ως εξελικτικά εξαμβλώματα που η εξαφάνισή τους ήταν θέμα χρόνου.
Αυτή η αναπαράσταση εισέβαλε την επιστημονική και λαϊκή φαντασία για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα. Οι δεινόσαυροι μετατράπηκαν στην ύπατη εικόνα της ύβρεως και της αποτυχίας, που το μεγαλείο και η δόξα τους εξαλείφθηκε από τα μικρά, οξυδερκή θηλαστικά που ήταν οι πρόγονοί μας.
Αλλά η δεκαετία του 1970μ με τη λεγόμενη «αναγέννηση των δεινοσαύρων» έγινε μάρτυρας μιας νέας επανάστασης στο πώς αντιλαμβανόμασταν αυτά τα ζώα: έτσι γεννήθηκε η μοντέρνα θεώρησή τους ως εξαιρετικά πετυχημένων και κοινωνικών πλασμάτων με εξαιρετικά περίπλοκες συμπεριφορές. Όχι μόνο δεν κατέληξαν στον εξελικτικό σκουπιδοτενεκέ, αλλά μετεξελίχτηκαν στα πουλιά κι έχουμε σήμερα απολιθώματα που δείχνουν πως στους δεινόσαυρους πρωτοφύτρωσε το βασικότερο πτητικό βιολογικό εξάρτημα -τα φτερά. Όλες αυτές οι αλλαγές ήταν καρπός των προσπαθειών των παλαιοντολόγων που ανασκαλεύουν τα βράχια και εφαρμόζουν όλο και εκπληκτικότερες τεχνολογίες αιχμής, σαν την αξονική τομογραφία και τη μηχανική ανάλυση, προκειμένου να φτάσουν βαθύτερα στην αλήθεια και να μας δίνουν ολοένα και λεπτομερέστερες περιγραφές.
Μάλλον σαν θηλαστικά και πουλιά: «το δέντρο της ζωής» (2011)
Χάρη σε αυτές τις προόδους μπορούμε σήμερα να υποθέτουμε πώς άκουγαν ή οσμίζονταν μερικοί δεινόσαυροι, και σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και τα αυθεντικά χρώματα που είχαν. Σήμερα πλέον, τα θηλαστικά και τα πτηνά θεωρούνται καταλληλότερο βιολογικό μοντέλο για τους δεινοσαύρους, πράγμα που ανοίγει νέες προοπτικές στην κατανόηση της εξέλιξης και των συμπεριφορών τους.
Αλλά όσον αφορά ορισμένες άλλες πλευρές της ζωής των δεινοσαύρων, εξακολουθούμε να βρισκόμαστε σε πλήρες σκοτάδι: πώς ακριβώς εξαφανίστηκαν; Γιατί μερικά είδη τους μακροημέρευσαν, ενώ άλλα ήταν τόσο βραχύβια; Ποια ήταν η λειτουργία ορισμένων παράξενων χαρακτηριστικών τους, σαν τα «ιστία» του στεγόσαυρου; Ποιοι ήταν οι παράγοντες της εξωφρενικής εξελικτικής τους επιτυχίας; Είναι πάρα πολλά αυτά που εξακολουθούμε να μην γνωρίζουμε και οι επιστήμονες δεν έχουν λόγο να το κρύβουν αυτό.
Προοδευτική Πολιτική
Πηγή: The Insider
Οι οπαδοί του «Τζουράσικ παρκ» ανεξαρτήτως ηλικίας βρίσκονται σε κατάσταση σοκ: οι παλαιοντολόγοι του πανεπιστημίου του Μάντσεστερ ανακάλυψαν πως οι δεινόσαυροι, που σήμερα αναπαριστώνται ως πελώρια τέρατα που έκαναν τη γη να τρέμει, πιθανότατα ήταν πολύ ελαφρύτεροι από όσο θεωρείτο ως σήμερα. Αλλά αυτό είναι το τελευταίο μόνο επεισόδιο σε μια μακρά σειρά ομολογιών εκ μέρους των παλαιοντολόγων πως στο πεδίο τους η φαντασία παίζει μεγάλο ρόλο.
Οι δεινόσαυροι μας γοήτευσαν από τότε που τα πρώτα θραύσματα οστών τους βρέθηκαν στη νότιο Αγγλία στις αρχές του 19ου αιώνα. Αλλά οι επιστήμονες που επεξεργάζονται αυτά τα θραύσματα αντιμετώπιζαν ένα περίπλοκο και δυσχερές έργο: πώς να αναπαραστήσουν την εμφάνιση και τη συμπεριφορά ζώων που εξαφανίστηκαν εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, χωρίς να διαθέτουν κανένα ζωντανό βιολογικό ανάλογο;
Διακόσια σχεδόν χρόνια μετά τις πρώτες σχετικές παλαιοντολογικές ανακαλύψεις, οι παλαιοντολόγοι εξακολουθούν να πασχίζουν να απαντήσουν στο ίδιο αυτό ερώτημα.
Εντωμεταξύ η ιδέα μας για τους δεινοσαύρους έχει εξελιχθεί καταπληκτικά, ενσωματώνοντας νέα ευρήματα και τεχνολογίες που ξεπερνούν και τα πιο τρελά όνειρα των πρώτων φρακοφόρων ειδημόνων που υπό το φως των κηρίων με σφυρί και σκεπάρνι αναδείκνυαν κατενθουσιασμένοι τα νέα τους ευρήματα.
Αρχικά οι δεινόσαυροι αναπαρίσταντο ως ευμεγέθη ιγουάνα, πράγμα που αποτυπώθηκε στο Χόλυγουντ πριν τον ερχομό της ψηφιακής επεξεργασίας των εικόνων. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τις φτωχές σαύρες που ντυμένες με ψεύτικα πτερύγια και κέρατα έπαιρναν στο κυνήγι τον τρομοκρατημένο Κλοντ Ρέινς (Claude Rains) στον «χαμένο κόσμο»; Βασισμένοι σε μερικά κόκαλα, οι επιστήμονες της βικτοριανής περιόδου υπολόγισαν πως αν οι δεινόσαυροι είχαν τις ίδιες αναλογίες με τις ιγουάνα, τότε κάποτε στο Κότσουολντς και το Σάουθ Ντάουνς θα περιδιάβαιναν τέρατα μήκους 60 μέτρων! Αυτή η αντίληψη επιβίωσε έως ότου ανακαλυφθούν οι πρώτοι ακέραιοι σκελετοί δεινοσαύρων, αρχικά στην Ευρώπη και αργότερα, σε εκπληκτικές ποσότητες, στην αμερικανική δύση.
Το «κυνήγι» των οστών δεινοσαύρων της δεκαετίας του 1870 άφησε έντονο το σημάδι του στην επόμενη αναπαράσταση του πώς ήταν οι δεινόσαυροι, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά μια ομάδα ζώων που θα γίνονταν οικεία σε όλους μας μέσω των μουσείων και των ταινιών, συμπεριλαμβανομένων των στεγοσαύρων, αλλοσαύρων και διπλοδόκων. Αυτοί οι ακέραιοι σκελετοί έδειχναν πως οι δεινόσαυροι διέθεταν απίστευτη ποικιλία μεγεθών και σχημάτων: είχαμε από λυγερόκορμα δίποδα σαρκοφάγα ως ογκώδεις μακρόλαιμους φυτοφάγους. Αλλά δεν είχαμε επ' ουδενί τα κολοσσιαία, εφιαλτικά τέρατα που φανταζόμασταν μόλις λίγα χρόνια πρωτύτερα. Παρ' όλα αυτά, αν κι έπαψαν να αναπαριστώνται ως γιγάντιες σαύρες, κι αυτοί οι «νέοι» δεινόσαυροι συνέχισαν να γίνονται αντιληπτοί διαμέσου του παραμορφωτικού φακού των υπαρκτών ερπετών, κι αναπαραστάθηκαν ως αδέξια κτήνη, ως εξελικτικά εξαμβλώματα που η εξαφάνισή τους ήταν θέμα χρόνου.
Αυτή η αναπαράσταση εισέβαλε την επιστημονική και λαϊκή φαντασία για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα. Οι δεινόσαυροι μετατράπηκαν στην ύπατη εικόνα της ύβρεως και της αποτυχίας, που το μεγαλείο και η δόξα τους εξαλείφθηκε από τα μικρά, οξυδερκή θηλαστικά που ήταν οι πρόγονοί μας.
Αλλά η δεκαετία του 1970μ με τη λεγόμενη «αναγέννηση των δεινοσαύρων» έγινε μάρτυρας μιας νέας επανάστασης στο πώς αντιλαμβανόμασταν αυτά τα ζώα: έτσι γεννήθηκε η μοντέρνα θεώρησή τους ως εξαιρετικά πετυχημένων και κοινωνικών πλασμάτων με εξαιρετικά περίπλοκες συμπεριφορές. Όχι μόνο δεν κατέληξαν στον εξελικτικό σκουπιδοτενεκέ, αλλά μετεξελίχτηκαν στα πουλιά κι έχουμε σήμερα απολιθώματα που δείχνουν πως στους δεινόσαυρους πρωτοφύτρωσε το βασικότερο πτητικό βιολογικό εξάρτημα -τα φτερά. Όλες αυτές οι αλλαγές ήταν καρπός των προσπαθειών των παλαιοντολόγων που ανασκαλεύουν τα βράχια και εφαρμόζουν όλο και εκπληκτικότερες τεχνολογίες αιχμής, σαν την αξονική τομογραφία και τη μηχανική ανάλυση, προκειμένου να φτάσουν βαθύτερα στην αλήθεια και να μας δίνουν ολοένα και λεπτομερέστερες περιγραφές.
Μάλλον σαν θηλαστικά και πουλιά: «το δέντρο της ζωής» (2011)
Χάρη σε αυτές τις προόδους μπορούμε σήμερα να υποθέτουμε πώς άκουγαν ή οσμίζονταν μερικοί δεινόσαυροι, και σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και τα αυθεντικά χρώματα που είχαν. Σήμερα πλέον, τα θηλαστικά και τα πτηνά θεωρούνται καταλληλότερο βιολογικό μοντέλο για τους δεινοσαύρους, πράγμα που ανοίγει νέες προοπτικές στην κατανόηση της εξέλιξης και των συμπεριφορών τους.
Αλλά όσον αφορά ορισμένες άλλες πλευρές της ζωής των δεινοσαύρων, εξακολουθούμε να βρισκόμαστε σε πλήρες σκοτάδι: πώς ακριβώς εξαφανίστηκαν; Γιατί μερικά είδη τους μακροημέρευσαν, ενώ άλλα ήταν τόσο βραχύβια; Ποια ήταν η λειτουργία ορισμένων παράξενων χαρακτηριστικών τους, σαν τα «ιστία» του στεγόσαυρου; Ποιοι ήταν οι παράγοντες της εξωφρενικής εξελικτικής τους επιτυχίας; Είναι πάρα πολλά αυτά που εξακολουθούμε να μην γνωρίζουμε και οι επιστήμονες δεν έχουν λόγο να το κρύβουν αυτό.
Προοδευτική Πολιτική
Πηγή: The Insider
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου