ΤΣΑΜΟΥΡΤΖΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
Μηχανολόγος - Ηλεκτρολόγος Ε.Μ.Π.
Το ΚΟΤΣΙΑΝΑΔΙΚΟ και το Ιστορικό του.
Δύο Ιδρύματα ακόμη σε εκκρεμότητα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η ιστορία του ΚΟΤΣΙΑΝΑΙΙΚΟΥ είναι ασφαλώς διδακτική και θα πρέπει να τη ξέρουν όλοι όσοι θα σκεφθούν ν΄ αφήσουν κάτι, ένα χρήσιμο έργο στο τόπο μας.
Το περιεχόμενο του βιβλίου αυτού κινείται προς την κατεύθυνση αυτή.
Η εξιστόρηση των γεγονότων γίνεται σε συνδυασμό με επίσημα έγγραφα ή άλλα κείμενα, ευρύτερα γνωστά, που επισυνάπτονται στη δίτομη αυτή εργασία.
Ετσι πλήν της προβολής αναμφισβήτητων γεγονότων έχουμε και μία γρήγορη και υπεύθυνη ενημέρωση ή και διευκόλυνση ακόμη όλων όσων θα θελήσουν να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν το μεγάλο έργο, ναι το μεγάλο έργο, της υλοποίησης του οράματος του Στέφανου Κότσιανου.
O Στέφανος Κότσιανος με τη διαθήκη του ήθελε, για πολλούς λόγους, να εκπληρωθεί μία επιθυμία του, ένα όραμα, που τον βασάνιζε χρόνια πολλά. O Στέφανος Κότσιανος ήθελε
- το σπίτι του στο Πολύγυρο να μετατραπεί, με χρήματά του, σε Ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο, και
- με τμήμα της περιουσίας του, που επίσης κατέλιπε, ήθελε να δημιουργηθεί πάλι στη γενέτειρά του ένα ίδρυμα παροχής υποτροφιών σε μαθητές γυμνασίων και λυκείων του Πολυγύρου και της Χαλκιδικής γενικότερα,
Η ιστορία όμως της υλοποίησης του οράματος του κατέληξε τελικά να είναι και αυτή μια ιστορία της συγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, μιάς μίζερης πραγματικότητας, που φαίνεται να ευδοκιμεί και στο χώρο το δικό μας.
Η μίζερη αυτή πραγματικότητα θα οδηγούσε ασφαλώς πολλούς σε κοινωνικό προβληματισμό, και γι΄άλλους θα μπορούσε να ήταν παράδειγμα αποφυγής παρόμοιου εγχειρήματος, αν η θλιβερή αυτή πραγματικότητα δεν αντιμετωπiζονταν αποφασιστικά. έστω και καθυστερημένα, με παρέμβαση δραστήριων πολυγυρινών,
Οι συμπολίτες μας αυτοί εργάστηκαν συστηματικά. Προσπαθούν ακόμη και σήμερα. Πολεμούν με εκπληκτική συνέπεια προς πολλές κατευθύνσεις για την υλοποίηση ενός οράματος διακεκριμένου άλλοτε συμπολίτη τους προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.
Φαινόμενο παρήγορο. Φαίνεται να υπάρχουν ακόμη υγιείς δυνάμεις γύρω μας.
Ο Στέφανος Κότσιανος θέλησε, με τη διαθήκη του και με χρήματά του, να αφήσει στον Πολύγυρο ένα χρήσιμο έργο, Αποδείχθηκε όμως ότι έκανε λιγότερα απ΄ό,τι έπρεπε για τη θωράκιση της διαδικασίας υλοποίησης του έργου αυτού. Ισως να θεωρούσε αυτονόητη τη συνδρομή και την ειλικρινή συμμετοχή πολλών, που θα κάλυπταν και τυχόν κενά της διαθήκης του.
Ο Στέφανος Κότσιανος ανέθεσε στην ηλικιωμένη γυναίκα του την υλοποίηση του έργου της δημιουργίας του Ιδιωτικού Λαογραφικού Μουσείου, που είχε οραματιστεί
Ο διαθέτης κατά τη διαθήκη του εύχονταν να υπάρξει συμπαράσταση συγγενών και φίλων του προς τη σύζυγό του για να «…την πραγματοποίηση της επιθυμίας μου αυτής διά την ίδρυση του Μουσείου αυτού…», Αυτή τη συμπαράσταση δεν φαίνεται να επιζήτησε η κληρονόμος
Κατά τη διαθήκη του Στέφ. Κότσιανου η κληρονόμος όφειλε να δημιουργήσει το Λαογραφικό Μουσείο και κατόπιν ολοκληρωμένο να το παραδώσει στο Δήμο Πολυγύρου.
Πράγματι η κληρονόμος μετά το θάνατο του Στέφ. Κότσιανου άρχισε ν΄ασχολείται με το μουσείο.
Πλήν όμως, στο μέσο της διαδικασίας, χωρίς να τελειώσει το έργο και χωρίς να ενημερώσει κανέναν – ούτε και τους συγγενείς, ως όφειλε κατά τη διαθήκη - απευθύνθηκε στο Δήμο Πολυγύρου, και πρότεινε να παραδώσει σ΄αυτόν το Μουσείο προτού ολοκληρωθούν οι σχετικές εργασίες.
Ο Δήμος Πολυγύρου δεν δέχθηκε την πρόσφορά. Ο Δήμος ήθελε να τηρηθεί η διαδικασία, που ορίζονταν από τη διαθήκη. Η παραλαβή του Λαογραφικού Μουσείου να γίνει απ΄ αυτόν μετά την ολοκλήρωση των απαιτούμενων εργασιών, βοηθούντος εντωμεταξύ και του ιδίου στην περαίωσή τους.
Κατόπιν τούτου η εκτελέστρια της διαθήκης και σύζυγος του αείμνηστου Στέφανου Κότσιανου πάλι με δική της πρωτοβουλία - και χωρίς να έχει τη σχετική ευχέρεια από τη διαθήκη - απευθύνθηκε προς την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής, η οποία διαλαλούσε τότε ότι αυτή αναλάμβανε προθύμως να συνεχίσει και να τελειώσει το έργο, που οραματίστηκε ο Στέφ. Κότσιανος, περιέργως δε χωρίς να ζητήσει από τη δωρήτρια οιαδήποτε οικονομική βοήθεια ή συμμετοχή στη σχετική δαπάνη.
Η κληρονόμος συνέταξε αμέσως τη διαθήκη της και με αυτήν άφηνε την οικία Κότσιανου στη Λαογραφική Εταιρεία και όριζε να ολοκληρωθούν από την Εταιρεία οι εργασίες του Λαογραφικού Μουσείου αντιγράφοντας στη διαθήκη της το σχετικό κείμενο από τη διαθήκη του Στέφ. Κότσιανου
Η Λαογραφική Εταιρεία είχε τότε μεγάλο κύρος. Είχε μεγάλο όνομα. Διαλαλούσε ότι αναλάμβανε το έργο με ενθουσιασμό. Ο Πρόεδρος της κατείχε και μεγάλο δημόσιο λειτούργημα. Αυτός είχε ακόμη και μεγάλη δημόσια εμπειρία. Όλα ήταν ευνοικά.
Η μίζερη όμως πραγματικότητα ήθελε να εξελιχθούν τα πράγματα τελείως διαφορετικά. Μεγάλη ήταν η απογοήτευση.
Η Λαογραφική Εταιρεία δεν ήθελε τη διαθήκη της δωρήτριας. Η δωρήτρια χωρίς να τροποποιήσει ή ν΄ακυρώσει τη διαθήκη της άλλαξε τη συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής της κληρονομιάς του Στέφ. Κότσιανου, που είχε κάνει προηγουμένως, προ της διαθήκης της. Συνέταξε νέα πράξη αποδοχής και ταυτόχρονα, την ίδια στιγμή, υπέγραψε και ένα δωρητήριο συμβόλαιο προς τη Λαογραφική Εταιρεία.
Η νέα όμως πράξη αποδοχής της κληρονομιάς του Στέφανου Κότσιανου αλλα και το περίεργο δωρητήριο συμβόλαιο προς τη Λαογραφική Εταιρεία - με την περίτεχνη φρασεολογία του - ήταν πράξεις νομικά άκυρες. Δεν μπορείς να δωρίσεις κάτι που δεν σου ανήκει. Ηταν μία υπέρβαση. Αλλαζε την επιθυμία του διαθέτη. Θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλη τροποποίηση ή και ανατροπή ακόμη και αυτής της διαθήκης του Στέφ. Κότσιανου σε βασικά σημεία της.
Κατά το συμβόλαιο δωρεάς το Ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο της Οικογενείας του Στέφ. Κότσιανου θα ήταν μία υποδραστηριότητα, μία άλλη δευτερεύουσα δραστηριότητα της Λαογραφικής Εταιρείας μέσα στην οικία του Στέφανου Κότσιανου.
Η οικία Κότσιανου με φροντίδα της Λαογραφική Εταιρεία θα γίνονταν Μουσείο όλης της Χαλκιδικής, όπου θα έμπαιναν μεταξύ άλλων και τα κοτσιαναίικα. Περιέργως δε το νέο αυτό Παγχαλκιδικιώτικο Μουσείο θα ονομάζονταν «Μουσείο της Οικογένειας του Στέφανου Αθανασίου Κότσιανου».
Πρωτοφανής αναντιστοιχία ονόματος και περιεχομένου. Απίστευτες αλλα σχεδιασμένες , ως φαίνεται, οι εξελίξεις, για να μη γίνει τελικά τίποτε. Ετσι ήθελε, έτσι έκανε η κληρονόμος του Στέφανου Κότσιανου. Ηταν δικαίωμά της κατά τη Λαογραφική Εταιρεία. Αυτή ήταν προφανώς και η ανομολόγητη επιδίωξη της Εταιρείας
Αυτά ως προς την τυπική διαδικασία. Κατά τα λοιπά η Λαογραφική Εταιρεία, μετά την υπογραφή του δωρητηρίου συμβολαίου έπαιξε στην αρχή ένα μικρό θέατρο προσποιητού ενδιαφέροντος, αλλά στη συνέχεια τήρησε σταθερά την τακτική της πλήρους αδιαφορίας και ως προς την οικία και τα λαογραφικά της αλλά και ως προς το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου, που ήταν μέσα στην οικία. Ούτε τα κλειδιά της οικίας δεν φύλαξε. Τα άφησε ανεξέλεγκτα σε χέρια τρίτου, άσχετου ανθρώπου.
Προφανής τελικός σκοπός και προσπάθεια της τακτικής αυτής ήταν να υπάρξει απογοήτευση, να εγκαταλειφθούν οι εργασίες οργάνωσης Λαογραφικού Μουσείου και να παραμείνει τελικά ελεύθερο το μεγάλο κεντρικό οικόπεδό της οικίας Κοτσιάνου – μεγάλης αξίας - στην απόλυτη δικαιοδοσία της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής και τίποτε περισσότερο.
Για το σκοπό αυτό η Λαογραφική Εταιρεία, ερμηνεύουσα το συμβόλαιο δωρεάς κατά τις επιδιώξεις της, ισχυρίζονταν εξ αρχής, με πράξεις, μισόλογα και παραλήψεις, ότι η οικία Κότσιανου δωρίθηκε σ΄ αυτήν εν λευκώ χωρίς δεσμεύσεις ή υποχρεώσεις . Η δωρεά ήταν μία απόφαση της κληρονόμου. Ετσι ήθελε. Ετσι έκανε. Ηταν δικαίωμά της.
Για δε το αξιόλογο από πάσης πλευράς λαογραφικό υλικό και αρχείο του Στέφ. Κότσιανου η Εταιρεία έλεγε, ότι δεν ήξερε τίποτε, δεν είχε καμία σχέση και ανάμειξη. Γι΄αυτό θα έπρεπε να φροντίζει η κληρονόμος. Αυτά έλεγε η Εταιρεία με μισόλογα στην αρχή και ξεκάθαρα αργότερα μέχρι το τέλος σχεδόν των εξελίξεων.
Αλλά ο Στέφ. Κότσιανος με τη διαθήκη του και αργότερα η κληρονόμος του συνέδεαν στενά την οικία με το λαογραφικό μουσείο και το λαογραφικό υλικό. Και τα δύο πηγαίνανε μαζί. Ηταν αδύνατος ο διαχωρισμός τους. Η μη απόδοχή του ενός ακύρωνε το σύνολο της δωρεάς εξ΄ού και η συστηματική προσπάθεια της Εταιρείας για σύγχυση γύρω από το λαογραφικό αρχείο. Εκεί παίχτηκε το μεγάλο, το ανόητο παιχνίδι της Λαογραφικής Εταιρείας, εν αγνοία ή κατά παραπλάνηση προφανώς της δωρήτριας.
Η Εταιρεία προφανώς πίστευε ότι με την υπογραφή του δωρητηρίου συμβολαίου από τη σύζυγο του αείμνηστου Στέφανου Κότσιανου πέτυχε τους σκοπούς της και έτσι στη συνέχεια φρόντιζε να παρουσιάζει προς τη δωρεά μία προκλητική, μία παγερή, μία εκπλήσσουσα αδιαφορία. Αδικαιολόγητο, παθολογικό πείσμα και πάθος προς εσφαλμένη κατεύθυνση.
Σχεδόν όλα φαίνονταν να είχαν χαθεί.
Ξαφνικά παρουσιάζονται στο προσκήνιο συμπολίτες μας με κύρος, γνώση, αποφασιστικότητα και προπαντός ήθος. Οι φιλόδοξοι αυτοί συμπολίτες μας κινήθηκαν δραστήρια και το όλο θέμα από την αφάνεια ήρθε γρήγορα στην τοπική επικαιρότητα.
Εκδηλώθηκε μεγάλο ενδιαφέρον από πολλές κατευθύνσεις. Το Κοτσιαναίικο εδραιώθηκε για τα καλά στην τοπική κοινωνία. Συμπεριλαμβάνονταν πλέον και στις προγραμματικές διακηρύξεις των υποψηφίων δημάρχων Πολυγύρου των εκάστοτε δημοτικών εκλογών.
Δυστυχώς μετά το θάνατο της κληρονόμου – και μέχρι σήμερα -δεν ορίστηκε άλλος εκτελεστής της διαθήκης του Στέφανου Κότσιανου, ως προς το Λαογραφικό Μουσείο. Τα πάντα ήταν στην ανεξέλεγκτη επιλογή και δικαιοδοσία της Λαογραφικής Εταρείας εξ΄ού και τα αυθαίρετα και τα τραγελαφικά, που σημειώθηκαν στη μετέπειτα εξέλιξη της δωρεάς.
Παραταύτα σώθηκαν πολλά, όχι όμως όλα. Πολύτιμα στοιχεία του έργου θεωρούνται χαμένα. Μερικοί ομιλούν για προκλητική κλοπή. Θα χρειασθεί ασφαλώς δικαστική συνδρομή στην αναζήτηση των κλαπέντων και κατανομή ευθυνών.
ίσως ν΄ άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου και ν΄αποτελεί πλέον την αρχή ή και την αφορμή διαλεύκανσης του όλου θέματος της κλοπής μεγάλου τμήματος του αρχείου Στέφ. Κότσιανου ο εγγραφος, αλλά περίεργος κατά τα λοιπά, ισχυρισμός ή και καταγγελία Γενικού Γραμματέα της Λαογραφικής Εταιρείας, ότι έμπιστος του ζεύγους Κοτσιάνου και υπεύθυνος της οικίας, πρόσωπο επιλογής του Προέδρου της Εταιρείας, του εκμυστηρεύτηκε, πως με εντολή της κληρονόμου, μετέφερε πολλά αντικείμενα από την οικία Στεφ. Κοτσιάνου σε άλλο διαμέρισμα της κληρονόμου, μέσα στο Πολύγυρο,
Είναι φανερό, ότι η όλη προσπάθεια δεν έχει τελειώσει. Δεν ολοκληρώθηκε. Ο αγώνας συνεχίζεται. Σήμερα όμως φαίνεται η όλη υπόθεση να έχει τεθεί υπό κάποιο έλεγχο
Για τη συμπλήρωση της παραπάνω εικόνας θα ήταν παράλειψη, αν δεν τονίζονταν, ως λέγεται, και οι προσωπικοί κίνδυνοι, που αντιμετώπισαν μερικοί από τους ως άνω δραστήριους συμπολίτες μας στα πλαίσια των σχετικών πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων τους
Παρ΄όλα αυτά τα εναπομείναντα λαογραφικά στοιχεία του ΚΟΤΣΙΑΝΕΙΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ1 - και όχι μόνο το εναπομείναν λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου - είναι πολλά, μοναδικά και ανεπανάληπτα. Γύρω από αυτά μπορεί να στηθεί ακόμη ένα λαμπρό Λαογραφικό Μουσείο.
Μαζί με το Λαογραφικό αυτό Μουσείο μπορεί να αναπτυχθεί και να συστεγαστεί προσωρινά στο Κοτσιάνειο αρχοντικό– υπάρχει επαρκής χώρος - και ένα τοπικό Εθνολογικό Μουσείο , που τόσο χρειάζεται ο τόπος μας και μάλιστα στην εποχή μας
Θα έχουμε έτσι ένα μοναδικό σύνολο προς όφελος του Πολυγύρου και της Χαλκιδικής
Χρειάζεται κέφι και θέληση.
Θα ήταν ασφαλώς παράλειψη, αν στο σημείο αυτό δεν μνημονεύαμε τη συμβολή πολλών διακεκριμένων πολυγυρινών στην προβολή του όλου εγχειρήματος και συγκεκριμένα
- τη συμβολή του Διοικητικού Συμβουλίου του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» και ιδιαίτερα τη συμμετοχή στην όλη προσπάθεια του αείμνηστου Προέδρου του Βρασίδα Κυργιαφίνη, του μεγάλου αυτού εκπαιδευτικού και τ. Αντινομάρχη Χαλκιδικής
- ως και τη συμβολή των μελών του Συλλόγου Φίλων των Ιδρυμάτων Στέφανου Κότσιανου και ιδιαίτερα εκείνων που διατέλεσαν μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου.
Η προσπάθειά τους ήταν μεγάλη και ουσιαστική στην ανάδειξη του Κοτσιανναίικου από την αφάνεια στην επικαιρότητα και την αποφυγή έτσι της ολοκληρωτικής καταστροφής του,
Θα θέλαμε ακόμη να μνημονεύσουμε ονομαστκά και τους κ.κ.
- Βασιλάκη Νικόλαο, Δικηγόρο, τ. Δήμαρχο Πολυγύρου
- Ζωγραφάκη Γεώργιο, εκπαιδευτικό, συγγραφέα και τ. Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Πολυγύρου,
- Μπουλάκη Λάζαρο, νομικό και τ. Βουλευτή Χαλκιδικής
οι οποίοι πλην των άλλων με τη προσωπική τους συμβολή συνετέλεσαν τα μέγιστα στην προβολή του θέματος και στην αναζήτηση ή και εύρεση των πλέον βασικών κειμένων της συνημμένης συλλογής, ως και για τις εύστοχες επισημάνσεις τους στη διαλεύκανση πολλών απροσδόκητων εξελίξεων, που χαρακτηρίζουν την όλη υπόθεση.
ΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΦΗΓΗΣΗ
Προσπαθώντας να ταξινομήσουμε τα γεγονότα γύρω από τη διαθήκη του Στέφ. Κότσιανου διαπιστώσαμε, ότι η σχετική προσπάθεια ήταν πολύ δύσκολη εξαιτίας πολλών ενεργειών της Λαογραφικής Εταιρείας, όπου τα πραγματικά περιστατικά μπλέκονταν αριστοτεχνικά με άλλα δευτερεύοντα στοιχεία προς εντυπωσιασμό και για τη δημιουργία μιας ομιχλώδους κατάστασης ώστε τελικά να μη είναι τίποτε το αντιληπτό και σαφές επί της ουσίας
Γι΄αυτό θεωρήσαμε σκόπιμο προτού αρχίσουμε την εξιστόρηση και για κατανόηση των πραγματικών περιστατικών να προτάξουμε δύο πολύ γενικές περιλήψεις, δύο γενικά περιγράμματα της κοτσιάνειας υπόθεσης, βγάζοντας από τη μέση λεπτομέρειες και εντυπωσιασμούς
- η πρώτη περίληψη είναι μία χρονολογική περίληψη, ένα σύντομο χρονικό της όλης ιστορίας, για να ξεκαθαριστούν πολλές ασάφειες και για να υπάρxει μία γενική χρονολογική εικόνα και μία συνέχεια των σπουδαιοτέρων εξελίξεων,
- η επόμενη είναι μία άλλη περίληψη μία ελεύθερη αφήγηση, που καλύπτει τις βασικότερες εξελίξεις της όλης Κοτσιάνειας ιστορίας του λαογραφικού μουσείου με προσήλωση όμως στην ακρίβεια του περιεχομένου της σύμφωνα με τα γεγονότα και τα νοούμενα, που περιέχονται σε έγγραφα και άλλα κείμενα, που επισυνάπτονται στο δεύτερο τόμο της παρούσης εργασίας και εξιστορούνται στη συνέχεια.
Γενικά στο όλο θέμα της κοτσιάνειας κληρονομιάς είχαμε εκ μέρους της Λαογραφικής Εταιρείας μία εντυπωσιακά μίζερη και άκρως περιπεπλεγμένη διαχείριση, έξω των ορίων της συνήθους πρακτικής. Η Εταιρεία διαχειρίστηκε άσχημα ένα θέμα που αφορούσε την τοπική κοινωνία του Πολυγύρου, ένα μεγάλο όραμα διακεκριμένου συμπολίτη μας, που αν υλοποιείτο θα ήταν όντως ένα επίτευγμα
Η υλοποίηση του οράματος του συμπολίτου μας αυτού θα μας έκανε όλους περίφανους, ενώ σήμερα τρέχουμε να βρούμε τους κλέφτες και να δημιουργήσουμε κάτι από τα απομεινάρια της υπόθεσης.
Το Σύντομο Χρονικό
Όλα τα γεγονότα, όλες οι εξελίξεις μέχρι σήμερα γύρω από το Κοτσιαναίικο θα μπορούσαν να ομαδοποιηθούν σε πέντε(5) μεγάλες χρονικές ενότητες. Συγκεκριμένα έχουμε
1η Περίοδο 1989 – 93 (Εναρξη εργασιών του λαογραφικού μουσείου)
Στη 1η περίοδο, διαρκείας 4 χρόνων, έχουμε το θάνατο του Στέφ. Κότσιανου(1989), ενώ η σύζυγός και κληρονόμος του αρχίζει τις εργασίες μετατροπής του Κοτσιάνειου αρχοντικού σε λαογραφικό μουσείο
2η Περίοδο 1994-96 (Δωρεά προς τη Λαογραφική Εταιρεία)
Στη 2η περίοδο, διαρκείας 2 χρόνων, η κληρονόμος σταματάει τις εργασίες και δωρίζει το Κοτσιαναίικο(1994) – οικία και λαογραφικό αρχείο - στη Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής με σκοπό αυτή (η Εταιρεία) να συνεχίσει τις εργασίες. Η δωρήτρια πεθαίνει μετά 2-ετία από τη δωρεά της, το 1996
Η Εταιρεία όμως μετά την υπογραφή του συμβολαίου δωρεάς με υπονοούμενα και μισόλογα στην αρχή, ευθαρσώς αργότερα λέγει,
- ότι η οικία Κότσιανου δωρίθηκε σ΄αυτήν εν λευκώ,
- και ότι δεν ανέλαβε καμία υποχρέωση ως προς το λαογραφικό υλικό του Στέφ. Κότσιανου, το οποίο όμως βρίσκεται και φυλάγεται μέσα στη δωρηθείσα στην Εταιρεία κοτσιάνεια οικία.
Ταυτόχρονα φαίνεται να εγκαταλείπει τα κλειδιά της οικίας σε χέρια τρίτου, άσχετου ατόμου και προπαντός χωρίς κανένα έλεγχο και αδιαφορεί πλήρως για το λαογραφικό μουσείο.
Οι εργασίες για τη δημιουργία του ιδιωτικού λαογραφικού μουσείου Στ. Κότσιανου σταματούν πλήρως και οριστικά μέσα σε μια πρωτοφανή, συγκεχυμένη κατάσταση, ασυνήθη στο χώρο μας.
3η Περίοδο 1997–2003 (Εντονη διαμάχη)
Κατά την 3η περίοδο, διαρκείας 6 χρόνων οι εξ αίματος συγγενείς του Στέφ. Κότσιανου, μετά 2-ετία του θανάτου της κληρονόμου, παρεμβαίνουν(1998) διά του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ».
Επισημαίνουν δημοσίως την παρατηρούμενη αδράνεια στην ανάδειξη και υλοποίηση των διαθηκών του Στέφ. Κότσιανου και ζητούν την παρέμβαση του Συλλόγου και άλλων ενδιαφερομένων.
Ο Σύλλογος και πολλοί Πολυγυρινοί ανταποκρίνονται στην έκκληση. Αναμειγνύονται με ενθουσιασμό στην υπόθεση.
Τώρα έχουμε μία περίοδο έντονης διαμάχης μεταξύ πολλών πολυγυρινών και Λαογραφικής Εταιρείας
4η Περίοδος 2004 – 2007 (Παρέμβαση του Δήμου Πολυγύρου)
Κατά τη 4η περίοδο, διαρκείας 3 ετών, έχουμε μία αποφασιστική παρέμβαση του Δήμου Πολυγύρου. Το 2004 ο Δήμος περιμαζεύει τα εγκαταλελειμμένα κλειδιά της οικίας Κότσιανου και καταγράφει όλα τα λαογραφικά στοιχεία, που βρήκε μέσα στην οικία, δίδοντας ουσιαστικά ένα τέλος στην Κοτσιαναίικη υπόθεση.
Το γεγονός αυτό χαιρετίστηκε απ΄όλους ως θετική εξέλιξη σε ειδική εκδήλωση, που έγινε μέσα στο Κοτσιάνειο αρχοντικό παρουσία και του Προέδρου της Λαογραφικής Εταιρείας
Περιέργως τον επόμενο χρόνο (το 2005) ο κ. Παπαγγελόπουλος, κληρονόμος της δωρήτριας, με αφόρητη προτροπή της Λαογραφικής Εταιρείας στέλνει προς αυτήν - την Εταιρεία, όχι όμως και προς το Δήμο Πολυγύρου - επιστολή, που λέγει, ότι επιθυμεί να δωριθεί στο Δήμο Πολυγύρου το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου, που φυλάσσεται μέσα στην κοτσιάνεια οικία. Ο κ. Παπαγγελόπουλος δεν έδωσε ποτέ συνέχεια στην επιστολή του αυτή
Παρ΄ όλα αυτά η Λαογραφική Εταιρεία σε τευχίδιο, που διένειμε αργότερα, μετά 4-τία από το προηγούμενο περιστατικό, το 2008, ισχυρίζεται, ότι 2005, δηλ. τον επόμενο χρόνο της ως άνω εκδήλωσης της περισυλλογής των κλειδιών, παρέδωσε στο Δήμο Πολυγύρου την επιστολή Παπαγγελόπουλου «…σε μία σεμνή τελετή…», προφανώς σε άλλη, άγνωστη δε μας τελετή, από την προηγούμενη εκδήλωση, μαζί με τα κλειδιά της οικίας Κοτσιάνου «…με σκοπό να αξιοποιηθεί το αρχειακό υλικό, το οποίο συνίστατο –κατ΄εξοχήν- από έγγραφα του δικηγορικού γραφείου του Στέφ. Κότσιανου, αποκόμματα εφημερίδων και διαφόρους φακέλους…».
Εδώ το μόνο που είναι σαφές είναι η εμφανής προσπάθεια της Λαογραφικής Εταιρείας να υποβάθμίσει την αξία του ανεπανάληπτου λαογραφικού αρχείου του Στέφανου Κότσιανου, που λεηλατήθηκε αγρίως εξαιτίας την απαράδεκτης τακτικής της Εταιρείας.
5η Περίοδος 2008 – 2009 (Η δωρεά προς το Δήμο Πολυγύρου)
Κατά τη 5η περίοδο, διαρκείας ενός(1) μόνο έτους έχουμε δύο σημαντικές εξελίξεις, Η Λαογραφική Εταιρεία
α. τυπώνει και διανέμει δωρεάν (το 2008) τευχίδιο με τις απόψεις της γύρω από το Κοτσιαναίικο και τον επόμενο χρόνο(το 2009)
β. δωρίζει το Κοτσιαναίικο, στο σύνολό του, οικία και λαογραφικό αρχείο, το αρχείο όμως κατά συγκεχυμένο τρόπο, στο Δήμο Πολυγύρου
Ετσι το Κοτσιαναίικο περιήλθε τελικά, το 2009, στη δικαιοδοσία του Δήμου Πολυγύρου ύστερα από μία άσκοπη και καταστροφική περιπέτεια 15 ετών.
Η Αφήγηση
Και τώρα ερχόμαστε στη δεύτερη περίληψη, στην αφήγηση.
Την ιστορία της δημιουργίας Ιδιωτικού Λαογραφικού Μουσείου του Στέφ. Κότσιανου στο Πολύγυρο από τη Λαογραφική Εταιρεία θα μπορούσε να την αφηγηθεί ως εξής ένας καλοπροαίρετος παράγοντας της Εταιρείας, σ΄ένα ελεύθερο κείμενο, αλλά με μεγάλη προσοχή και προσήλωση στην ακρίβεια του περιεχομένου της περιγραφής
Εμείς της Λαογραφικής Εταιρείας, ξέραμε εξαρχής, ότι oi εργασίες ολοκλήρωσης του Ιδιωτικού Λαογραφικού Μουσείου του Στέφ. Κότσιανου, που μας εμπιστεύτηκε η κληρονόμος του Κότσιανου ήταν έξω των δυνατοτήτων μας. Χρήματα δεν είχαμε, ούτε είχαμε και την ανάλογη υποδομή. Εμείς τώρα ασχολούμεθα περισσότερο με άλλα. Αφού όμως μας πρόσφεραν την οικία Κότσιανου και τα λαογραφικά της ας τα πάρουμε και βλέπουμε. Ποιος ξέρει μπορεί να μας μείνει τελικά το μεγάλο και ακριβό οικόπεδο του σπιτιού, Αυτό ας σημαδέψουμε. Τις σκέψεις μας αυτές και τους προβληματισμούς μας δεν τους είπαμε βέβαια πουθενά, ούτε στην κληρονόμο και δωρήτρια.
Με τις πονηρές αυτές σκέψεις ξεκινήσαμε την ιστορία ή την κοτσιάνεια περιπέτεια μας φροντίζοντας πρώτα-πρώτα να βγάλουμε από τη μέση τη σαφή διαθήκη της κληρονόμου με την οποία μας δωρίθηκε αρχικά το Κοτσιαναίικο και τα λαογραφικά του, σταθερά και κινητά.
Υστερα από μία νομικίστικη, νομικά άκυρη κατά βάση, συμβολαιογραφική πράξη δωρεάς της κληρονόμου προνοήσαμε να πούμε εμείς (της Λαογραφικής Εταιρείας), ότι η οικία του Στέφ. Κότσιανου δωρίθηκε σε μας εν λευκώ και δεν αναλάβαμε με το συμβόλαιο καμία υποχρέωση.
Επίσης με το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου εμείς οι δωρολήπτες της οικίας είπαμε πάλι, ότι δεν έχουμε καμία εμπλοκή σε αυτό. Δεν ξέρουμε τίποτε. Με το συμβόλαιο δωρεάς δεν αναλάβαμε καμία υποχρέωση. Το θέμα δεν μας ενδιαφέρει. Ξέρουμε μονάχα, ότι το λαογραφικό αρχείο του Κότσιανου έχει λεηλατηθεί, αλλά δεν το είπαμε πουθενά Ετσι με σιωπή, απλά και απλοικά, χωρίς άλλες σκέψεις, καθαρίσαμε με το όλο θέμα.
Εσείς όμως οι πολυγυρινοί βλέπουμε να δείχνετε μεγάλο ενδιαφέρον για το αρχείο του Στέφ. Κότσιανου. Εμείς της Εταιρείας θα σας βοηθήσουμε να το αποκτήσετε ό,τι βέβαια απέμεινε απ΄αυτό. Θα μεσολάβησουμε να σας το δωρίσουν οι κληρονόμοι της δωρήτριας. Ετσι έγινε.
Τα πράγματα ομως άρχισαν να εξελίσσονται στραβά. Πήραν μεγάλη έκταση. Η Εταιρεία μας βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση. Ο Δήμος Πολυγύρου(Δήμαρχος Βασιλάκης Νικόλαος, δικηγόρος) περιμαζεύει τα εγκαταλελειμμένα κλειδιά τη οικίας του Κοτσιάνειου αρχοντικού και σώζει ό,τι βρέθηκε και ό,τι μπορούσε να σωθεί τότε απ΄αυτά που βρέθηκαν μέσα στο αρχοντικό.
Τώρα όμως φάνηκε στον ορίζοντα ο από μηχανής Θεός. Ο Καλός Θεός της απολύτρωσης της Εταιρείας.
Αλλάζει η διοίκηση του Δήμου. Ο Δήμος Πολυγύρου (Δήμαρχος Καπλάνης Θωμάς, Δικηγόρος) είναι τώρα πολύ ευγενής μαζί μας (προς την Εταιρεία). Ο Δήμος βιάζεται. Ο Δήμος έκρινε, ότι χρειάζεται να δώσει γρήγορα μία λύση – έστω και κακή – σ΄ένα χρονίζον θέμα του, στο Κοτσιαναίικο. Ν΄αρχίσει, λέγει. με την συντήρηση του Κοτσιάνειας οικίας, καίτοι η συντήρησή της ήταν και αυτή συμβολαιογραφική υποχρέωση της Εταιρείας μας.
Με τον καινούργιο Δήμαρχο εμείς(της Εταιρείας) πάθαμε ξαφνικά αμνησία, ολική αμνησία. Ξεχάσαμε ό,τι λέγαμε για 15 χρόνια. Ξεχάσαμε τα πάντα. Δεν θυμώμαστε τίποτε απ΄όλα αυτά που λέγαμε, ότι δηλ. δεν έχουμε καμία εμπλοκή, δεν ξέραμε τίποτε από το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου
Τώρα δωρίζουμε και την οικία και το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου στο Δήμο Πολυγύρου.
Δωρίζουμε τώρα μία οικία εγκαταλελειμμένη, ηλικίας 120 χρόνων περίπου, ετοιμόρροπη, χωρίς ποτέ να τη συντηρήσουμε επί 15 χρόνια, που ήταν στη δικαιοδοσία μας, αλλά με παρακράτηση πολλών προνομίων μας και εγγυήσεων για τη καλή χρήση της από το Δήμο Πολυγύρου.
Δωρίζουμε και το ανεπανάληπτο λαογραφικό υλικό του Στέφ. Κότσιανου χωρίς όμως να ξέρουμε και εμείς τι έμεινε, τι παραδώσαμε και αν παραδώσαμε τελικά κάτι απ΄αυτό στο Δήμο Πολυγύρου.
Ακόμη ο Δήμος, ευγενής απέναντί μας, μάς άφησε να καταχωρήσουμε στο συμβόλαιο δωρεάς και μία ειδική τιμητική για μας παράγραφο για να μας θυμούνται εσαεί, οι επόμενες γενεές, για τη θεάρεστη αυτή πράξη της «δωρεάς» μας προς το Δήμο Πολυγύρου.
Τελικά είμαστε πολύ ικανοποιημένοι. Υστερα από 15 χρόνια έντονης διαμάχης με τους πολυγυρινούς μας έφυγε στα μαλακά ένα βάρος, ένα όνειδος και πήραμε πολλά, πάρα πολλά και δώσαμε ελάχιστα, ίσως και τίποτε. Και κάτι ακόμη. Αφήσαμε ερείπια.
Σημειώνουμε ακόμη για την ακρίβεια και τη λεπτομέρεια, ότι η συντήρηση της οικίας του Στέφ. Κότσιανου δεν άρχισε ακόμη καίτοι μεσολάβησαν από τη δωρεά μας προς το Δήμο Πολυγύρου μέχρι σήμερα πάνω από δύο χρόνια (πλησιάζουμε τα τρία).
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το Κοτσαναίικο επέστρεψε τελικά, το 2009, στις ρίζες του, στο Δήμο Πολυγύρου. Εκεί όπου το είχε οραματισθεί ο εμπευστής του, ο Στέφανος Κότσιανος . Εκανε όμως ένα άσκοπο γύρο, 15 ετών. Στο διάστημα αυτό χάθηκαν πολλά. Τώρα είναι φορτωμένο με πολλά πρόσθετα βάρη και νέα προβλήματα
Είχαμε μία απίστευτη ιστορία Τα πράγματα με οδηγό και πρωταγωνιστή την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία της Χαλκιδικής πήραν μία απροσδόκητη εξέλιξη. Ολα ξετυλίχθηκαν στα πλαίσια μιάς ασυνήθους νοοτροπίας, σκοπών και μέσων, πρωτόγνωρης στη κοινωνία μας.
Η Εταιρεία λοιπόν με ενέργειές της, παραλήψεις ή και υπονοούμενα ισχυρίζεται κατά τα εκτεθέντα, ότι με το συμβόλαιο δωρεάς
+ η οικία Κοτσιάνου θα στέγαζε δευτερευόντως το Ιδιωτικό «Λαογραφικό Μουσείο της Οικογενείας του Στεφάνου Κοτσιάνου»
+ η οικία Κότσιανου και τα λαογραφικά της αυλής της έπρεπε γιά 15 χρόνια να μείνουν στο έλεος του Θεού και στη διάθεση αδίστακτων βανδάλων, χωρίς καμία, απολύτως καμία, προστασία, φροντίδα, εργασία συντήρησης ή και φύλαξης, (δίνοντας έτσι την εντύπωση, ότι η Εταιρεία δεν ενδιαφέρονταν για την οικία και τα λαογραφικά της, άλλά μόνο για το οικόπεδό της)
+ το κοτσιάνειο λαογραφικό αρχείο έπρεπε και αυτό να αφεθεί, από την ημέρα της δωρεάς του προς την Εταιρεία, στη τύχη του, να λεηλατηθεί εν αναμονή κάποιου ενδιαφερομένου να μαζέψει τα υπολείμματά του
+ αλλά και οι δωρητές του λαογραφικού αρχείου του Στέφ. Κότσιανου προς το Δήμο Πολυγύρου με φροντίδες της Εταιρείας έγιναν πολλοί και τελικά άγνωστοι.
Απίστευτα πράγματα.
Ολα περίεργα, ακατανόητα και εξωφρενικά.
Ερχεται όμως αυθόρμητα το ερώτημα και η απορία ποίος ήταν ο σκοπός και σε τι απέβλεπε η ανάμειξη της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής στην υπόθεση του Κοτσιαναίικου;
Οι ιθύνοντές της – οι ίδιοι σχεδόν για 15 χρόνια περίπου - σ΄όλη αυτή την κρίσιμη περίοδο γνωρίζανε ασφαλώς, από της υπογραφής ακόμη του συμβολαίου δωρεάς, τις περιορισμένες δυνατότητές της Εταιρείας οικονομικές και μη. Αυτό άλλωστε ισχυρίζεται και ο ως άνω πολυπράγμνων κατά τα λοιπά Γενικός Γραμματέας της Εταιρείας(κεφ.ζ)
Ποία ήταν λοιπόν τα μη ομολογούμενα κίνητρα του εγχειρήματος αυτού της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής;
- η ανεξέλεγκτη έπαρση ή ασχετοσύνη;
- η ανειλικρίνεια ή επιπολαιότητα;
- η καταστροφή του λαογραφικού αρχείου του Στέφ. Κότσιανου;
- ή η οικειοποίηση(αρπαγή) της οικίας Κότσιανου ή καλύτερα μόνο η οικειοποίηση του μεγάλου και ακριβού οικοπέδου της στηριζόμενη απλοϊκά στην κόπωση, στην αδιαφορία ή στη λήθη του κοινού, συνήθη χαρακτηριστικά της εποχής μας
- ή ακόμη και η αδίστακτη εκμετάλλευση της αδύναμης και ασθενούσης βαρειά κληρονόμου, ως την χαρακτήρισε πολυπράγμων παράγοντας, άλλοτε Γενικός Γραμματέας, της Λαογραφικής Εταιρείας(βλ. κεφ.ζ) με σκοπό την οικειοποίηση όχι της οικίας Κοτσιάνου, άνευ αξίας γι΄αυτήν, αλλά του οικοπέδου της;
- ή μήπως σ΄όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και κάτι, λίγο ή πολύ, από τον ανεξερεύνητο ψυχικό κόσμο αποφασιστικών μονάδων της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής;
Ολα αυτά ας τα κρίνουν και εκτιμήσουν συνολικά οι αναγνώστες σε συνδυασμό και με τις απαντήσεις, αν υπάρξουν, των πρωταγωνιστών τότε της Εταιρείας και άλλων παραγόντων
Τελικά θα θέλαμε να επαναλάβουμε και εμείς, ότι ένας διάλογος με άλλες πλευρές ή άλλους ενδιαφερομένους θα μπορούσε ενδεχομένως να θέσει την εξιστόρηση σε άλλη βάση, πράγμα που θα ευχόμασταν και εμείς. Θα ήταν κάτι που θα έδινε και σε μας την ευκαιρία να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας, έστω και σε μερικές ή και σε δευτερεύουσες ακόμη εξελίξεις. Θα θέλαμε πολύ και εμείς να συμβεί κάτι τέτοιο για γενικότερους λόγους γενικότερου συμφέροντος
Μηχανολόγος - Ηλεκτρολόγος Ε.Μ.Π.
Το ΚΟΤΣΙΑΝΑΔΙΚΟ και το Ιστορικό του.
Δύο Ιδρύματα ακόμη σε εκκρεμότητα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η ιστορία του ΚΟΤΣΙΑΝΑΙΙΚΟΥ είναι ασφαλώς διδακτική και θα πρέπει να τη ξέρουν όλοι όσοι θα σκεφθούν ν΄ αφήσουν κάτι, ένα χρήσιμο έργο στο τόπο μας.
Το περιεχόμενο του βιβλίου αυτού κινείται προς την κατεύθυνση αυτή.
Η εξιστόρηση των γεγονότων γίνεται σε συνδυασμό με επίσημα έγγραφα ή άλλα κείμενα, ευρύτερα γνωστά, που επισυνάπτονται στη δίτομη αυτή εργασία.
Ετσι πλήν της προβολής αναμφισβήτητων γεγονότων έχουμε και μία γρήγορη και υπεύθυνη ενημέρωση ή και διευκόλυνση ακόμη όλων όσων θα θελήσουν να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν το μεγάλο έργο, ναι το μεγάλο έργο, της υλοποίησης του οράματος του Στέφανου Κότσιανου.
O Στέφανος Κότσιανος με τη διαθήκη του ήθελε, για πολλούς λόγους, να εκπληρωθεί μία επιθυμία του, ένα όραμα, που τον βασάνιζε χρόνια πολλά. O Στέφανος Κότσιανος ήθελε
- το σπίτι του στο Πολύγυρο να μετατραπεί, με χρήματά του, σε Ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο, και
- με τμήμα της περιουσίας του, που επίσης κατέλιπε, ήθελε να δημιουργηθεί πάλι στη γενέτειρά του ένα ίδρυμα παροχής υποτροφιών σε μαθητές γυμνασίων και λυκείων του Πολυγύρου και της Χαλκιδικής γενικότερα,
Η ιστορία όμως της υλοποίησης του οράματος του κατέληξε τελικά να είναι και αυτή μια ιστορία της συγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, μιάς μίζερης πραγματικότητας, που φαίνεται να ευδοκιμεί και στο χώρο το δικό μας.
Η μίζερη αυτή πραγματικότητα θα οδηγούσε ασφαλώς πολλούς σε κοινωνικό προβληματισμό, και γι΄άλλους θα μπορούσε να ήταν παράδειγμα αποφυγής παρόμοιου εγχειρήματος, αν η θλιβερή αυτή πραγματικότητα δεν αντιμετωπiζονταν αποφασιστικά. έστω και καθυστερημένα, με παρέμβαση δραστήριων πολυγυρινών,
Οι συμπολίτες μας αυτοί εργάστηκαν συστηματικά. Προσπαθούν ακόμη και σήμερα. Πολεμούν με εκπληκτική συνέπεια προς πολλές κατευθύνσεις για την υλοποίηση ενός οράματος διακεκριμένου άλλοτε συμπολίτη τους προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.
Φαινόμενο παρήγορο. Φαίνεται να υπάρχουν ακόμη υγιείς δυνάμεις γύρω μας.
Ο Στέφανος Κότσιανος θέλησε, με τη διαθήκη του και με χρήματά του, να αφήσει στον Πολύγυρο ένα χρήσιμο έργο, Αποδείχθηκε όμως ότι έκανε λιγότερα απ΄ό,τι έπρεπε για τη θωράκιση της διαδικασίας υλοποίησης του έργου αυτού. Ισως να θεωρούσε αυτονόητη τη συνδρομή και την ειλικρινή συμμετοχή πολλών, που θα κάλυπταν και τυχόν κενά της διαθήκης του.
Ο Στέφανος Κότσιανος ανέθεσε στην ηλικιωμένη γυναίκα του την υλοποίηση του έργου της δημιουργίας του Ιδιωτικού Λαογραφικού Μουσείου, που είχε οραματιστεί
Ο διαθέτης κατά τη διαθήκη του εύχονταν να υπάρξει συμπαράσταση συγγενών και φίλων του προς τη σύζυγό του για να «…την πραγματοποίηση της επιθυμίας μου αυτής διά την ίδρυση του Μουσείου αυτού…», Αυτή τη συμπαράσταση δεν φαίνεται να επιζήτησε η κληρονόμος
Κατά τη διαθήκη του Στέφ. Κότσιανου η κληρονόμος όφειλε να δημιουργήσει το Λαογραφικό Μουσείο και κατόπιν ολοκληρωμένο να το παραδώσει στο Δήμο Πολυγύρου.
Πράγματι η κληρονόμος μετά το θάνατο του Στέφ. Κότσιανου άρχισε ν΄ασχολείται με το μουσείο.
Πλήν όμως, στο μέσο της διαδικασίας, χωρίς να τελειώσει το έργο και χωρίς να ενημερώσει κανέναν – ούτε και τους συγγενείς, ως όφειλε κατά τη διαθήκη - απευθύνθηκε στο Δήμο Πολυγύρου, και πρότεινε να παραδώσει σ΄αυτόν το Μουσείο προτού ολοκληρωθούν οι σχετικές εργασίες.
Ο Δήμος Πολυγύρου δεν δέχθηκε την πρόσφορά. Ο Δήμος ήθελε να τηρηθεί η διαδικασία, που ορίζονταν από τη διαθήκη. Η παραλαβή του Λαογραφικού Μουσείου να γίνει απ΄ αυτόν μετά την ολοκλήρωση των απαιτούμενων εργασιών, βοηθούντος εντωμεταξύ και του ιδίου στην περαίωσή τους.
Κατόπιν τούτου η εκτελέστρια της διαθήκης και σύζυγος του αείμνηστου Στέφανου Κότσιανου πάλι με δική της πρωτοβουλία - και χωρίς να έχει τη σχετική ευχέρεια από τη διαθήκη - απευθύνθηκε προς την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής, η οποία διαλαλούσε τότε ότι αυτή αναλάμβανε προθύμως να συνεχίσει και να τελειώσει το έργο, που οραματίστηκε ο Στέφ. Κότσιανος, περιέργως δε χωρίς να ζητήσει από τη δωρήτρια οιαδήποτε οικονομική βοήθεια ή συμμετοχή στη σχετική δαπάνη.
Η κληρονόμος συνέταξε αμέσως τη διαθήκη της και με αυτήν άφηνε την οικία Κότσιανου στη Λαογραφική Εταιρεία και όριζε να ολοκληρωθούν από την Εταιρεία οι εργασίες του Λαογραφικού Μουσείου αντιγράφοντας στη διαθήκη της το σχετικό κείμενο από τη διαθήκη του Στέφ. Κότσιανου
Η Λαογραφική Εταιρεία είχε τότε μεγάλο κύρος. Είχε μεγάλο όνομα. Διαλαλούσε ότι αναλάμβανε το έργο με ενθουσιασμό. Ο Πρόεδρος της κατείχε και μεγάλο δημόσιο λειτούργημα. Αυτός είχε ακόμη και μεγάλη δημόσια εμπειρία. Όλα ήταν ευνοικά.
Η μίζερη όμως πραγματικότητα ήθελε να εξελιχθούν τα πράγματα τελείως διαφορετικά. Μεγάλη ήταν η απογοήτευση.
Η Λαογραφική Εταιρεία δεν ήθελε τη διαθήκη της δωρήτριας. Η δωρήτρια χωρίς να τροποποιήσει ή ν΄ακυρώσει τη διαθήκη της άλλαξε τη συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής της κληρονομιάς του Στέφ. Κότσιανου, που είχε κάνει προηγουμένως, προ της διαθήκης της. Συνέταξε νέα πράξη αποδοχής και ταυτόχρονα, την ίδια στιγμή, υπέγραψε και ένα δωρητήριο συμβόλαιο προς τη Λαογραφική Εταιρεία.
Η νέα όμως πράξη αποδοχής της κληρονομιάς του Στέφανου Κότσιανου αλλα και το περίεργο δωρητήριο συμβόλαιο προς τη Λαογραφική Εταιρεία - με την περίτεχνη φρασεολογία του - ήταν πράξεις νομικά άκυρες. Δεν μπορείς να δωρίσεις κάτι που δεν σου ανήκει. Ηταν μία υπέρβαση. Αλλαζε την επιθυμία του διαθέτη. Θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλη τροποποίηση ή και ανατροπή ακόμη και αυτής της διαθήκης του Στέφ. Κότσιανου σε βασικά σημεία της.
Κατά το συμβόλαιο δωρεάς το Ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο της Οικογενείας του Στέφ. Κότσιανου θα ήταν μία υποδραστηριότητα, μία άλλη δευτερεύουσα δραστηριότητα της Λαογραφικής Εταιρείας μέσα στην οικία του Στέφανου Κότσιανου.
Η οικία Κότσιανου με φροντίδα της Λαογραφική Εταιρεία θα γίνονταν Μουσείο όλης της Χαλκιδικής, όπου θα έμπαιναν μεταξύ άλλων και τα κοτσιαναίικα. Περιέργως δε το νέο αυτό Παγχαλκιδικιώτικο Μουσείο θα ονομάζονταν «Μουσείο της Οικογένειας του Στέφανου Αθανασίου Κότσιανου».
Πρωτοφανής αναντιστοιχία ονόματος και περιεχομένου. Απίστευτες αλλα σχεδιασμένες , ως φαίνεται, οι εξελίξεις, για να μη γίνει τελικά τίποτε. Ετσι ήθελε, έτσι έκανε η κληρονόμος του Στέφανου Κότσιανου. Ηταν δικαίωμά της κατά τη Λαογραφική Εταιρεία. Αυτή ήταν προφανώς και η ανομολόγητη επιδίωξη της Εταιρείας
Αυτά ως προς την τυπική διαδικασία. Κατά τα λοιπά η Λαογραφική Εταιρεία, μετά την υπογραφή του δωρητηρίου συμβολαίου έπαιξε στην αρχή ένα μικρό θέατρο προσποιητού ενδιαφέροντος, αλλά στη συνέχεια τήρησε σταθερά την τακτική της πλήρους αδιαφορίας και ως προς την οικία και τα λαογραφικά της αλλά και ως προς το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου, που ήταν μέσα στην οικία. Ούτε τα κλειδιά της οικίας δεν φύλαξε. Τα άφησε ανεξέλεγκτα σε χέρια τρίτου, άσχετου ανθρώπου.
Προφανής τελικός σκοπός και προσπάθεια της τακτικής αυτής ήταν να υπάρξει απογοήτευση, να εγκαταλειφθούν οι εργασίες οργάνωσης Λαογραφικού Μουσείου και να παραμείνει τελικά ελεύθερο το μεγάλο κεντρικό οικόπεδό της οικίας Κοτσιάνου – μεγάλης αξίας - στην απόλυτη δικαιοδοσία της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής και τίποτε περισσότερο.
Για το σκοπό αυτό η Λαογραφική Εταιρεία, ερμηνεύουσα το συμβόλαιο δωρεάς κατά τις επιδιώξεις της, ισχυρίζονταν εξ αρχής, με πράξεις, μισόλογα και παραλήψεις, ότι η οικία Κότσιανου δωρίθηκε σ΄ αυτήν εν λευκώ χωρίς δεσμεύσεις ή υποχρεώσεις . Η δωρεά ήταν μία απόφαση της κληρονόμου. Ετσι ήθελε. Ετσι έκανε. Ηταν δικαίωμά της.
Για δε το αξιόλογο από πάσης πλευράς λαογραφικό υλικό και αρχείο του Στέφ. Κότσιανου η Εταιρεία έλεγε, ότι δεν ήξερε τίποτε, δεν είχε καμία σχέση και ανάμειξη. Γι΄αυτό θα έπρεπε να φροντίζει η κληρονόμος. Αυτά έλεγε η Εταιρεία με μισόλογα στην αρχή και ξεκάθαρα αργότερα μέχρι το τέλος σχεδόν των εξελίξεων.
Αλλά ο Στέφ. Κότσιανος με τη διαθήκη του και αργότερα η κληρονόμος του συνέδεαν στενά την οικία με το λαογραφικό μουσείο και το λαογραφικό υλικό. Και τα δύο πηγαίνανε μαζί. Ηταν αδύνατος ο διαχωρισμός τους. Η μη απόδοχή του ενός ακύρωνε το σύνολο της δωρεάς εξ΄ού και η συστηματική προσπάθεια της Εταιρείας για σύγχυση γύρω από το λαογραφικό αρχείο. Εκεί παίχτηκε το μεγάλο, το ανόητο παιχνίδι της Λαογραφικής Εταιρείας, εν αγνοία ή κατά παραπλάνηση προφανώς της δωρήτριας.
Η Εταιρεία προφανώς πίστευε ότι με την υπογραφή του δωρητηρίου συμβολαίου από τη σύζυγο του αείμνηστου Στέφανου Κότσιανου πέτυχε τους σκοπούς της και έτσι στη συνέχεια φρόντιζε να παρουσιάζει προς τη δωρεά μία προκλητική, μία παγερή, μία εκπλήσσουσα αδιαφορία. Αδικαιολόγητο, παθολογικό πείσμα και πάθος προς εσφαλμένη κατεύθυνση.
Σχεδόν όλα φαίνονταν να είχαν χαθεί.
Ξαφνικά παρουσιάζονται στο προσκήνιο συμπολίτες μας με κύρος, γνώση, αποφασιστικότητα και προπαντός ήθος. Οι φιλόδοξοι αυτοί συμπολίτες μας κινήθηκαν δραστήρια και το όλο θέμα από την αφάνεια ήρθε γρήγορα στην τοπική επικαιρότητα.
Εκδηλώθηκε μεγάλο ενδιαφέρον από πολλές κατευθύνσεις. Το Κοτσιαναίικο εδραιώθηκε για τα καλά στην τοπική κοινωνία. Συμπεριλαμβάνονταν πλέον και στις προγραμματικές διακηρύξεις των υποψηφίων δημάρχων Πολυγύρου των εκάστοτε δημοτικών εκλογών.
Δυστυχώς μετά το θάνατο της κληρονόμου – και μέχρι σήμερα -δεν ορίστηκε άλλος εκτελεστής της διαθήκης του Στέφανου Κότσιανου, ως προς το Λαογραφικό Μουσείο. Τα πάντα ήταν στην ανεξέλεγκτη επιλογή και δικαιοδοσία της Λαογραφικής Εταρείας εξ΄ού και τα αυθαίρετα και τα τραγελαφικά, που σημειώθηκαν στη μετέπειτα εξέλιξη της δωρεάς.
Παραταύτα σώθηκαν πολλά, όχι όμως όλα. Πολύτιμα στοιχεία του έργου θεωρούνται χαμένα. Μερικοί ομιλούν για προκλητική κλοπή. Θα χρειασθεί ασφαλώς δικαστική συνδρομή στην αναζήτηση των κλαπέντων και κατανομή ευθυνών.
ίσως ν΄ άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου και ν΄αποτελεί πλέον την αρχή ή και την αφορμή διαλεύκανσης του όλου θέματος της κλοπής μεγάλου τμήματος του αρχείου Στέφ. Κότσιανου ο εγγραφος, αλλά περίεργος κατά τα λοιπά, ισχυρισμός ή και καταγγελία Γενικού Γραμματέα της Λαογραφικής Εταιρείας, ότι έμπιστος του ζεύγους Κοτσιάνου και υπεύθυνος της οικίας, πρόσωπο επιλογής του Προέδρου της Εταιρείας, του εκμυστηρεύτηκε, πως με εντολή της κληρονόμου, μετέφερε πολλά αντικείμενα από την οικία Στεφ. Κοτσιάνου σε άλλο διαμέρισμα της κληρονόμου, μέσα στο Πολύγυρο,
Είναι φανερό, ότι η όλη προσπάθεια δεν έχει τελειώσει. Δεν ολοκληρώθηκε. Ο αγώνας συνεχίζεται. Σήμερα όμως φαίνεται η όλη υπόθεση να έχει τεθεί υπό κάποιο έλεγχο
Για τη συμπλήρωση της παραπάνω εικόνας θα ήταν παράλειψη, αν δεν τονίζονταν, ως λέγεται, και οι προσωπικοί κίνδυνοι, που αντιμετώπισαν μερικοί από τους ως άνω δραστήριους συμπολίτες μας στα πλαίσια των σχετικών πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων τους
Παρ΄όλα αυτά τα εναπομείναντα λαογραφικά στοιχεία του ΚΟΤΣΙΑΝΕΙΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ1 - και όχι μόνο το εναπομείναν λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου - είναι πολλά, μοναδικά και ανεπανάληπτα. Γύρω από αυτά μπορεί να στηθεί ακόμη ένα λαμπρό Λαογραφικό Μουσείο.
Μαζί με το Λαογραφικό αυτό Μουσείο μπορεί να αναπτυχθεί και να συστεγαστεί προσωρινά στο Κοτσιάνειο αρχοντικό– υπάρχει επαρκής χώρος - και ένα τοπικό Εθνολογικό Μουσείο , που τόσο χρειάζεται ο τόπος μας και μάλιστα στην εποχή μας
Θα έχουμε έτσι ένα μοναδικό σύνολο προς όφελος του Πολυγύρου και της Χαλκιδικής
Χρειάζεται κέφι και θέληση.
Θα ήταν ασφαλώς παράλειψη, αν στο σημείο αυτό δεν μνημονεύαμε τη συμβολή πολλών διακεκριμένων πολυγυρινών στην προβολή του όλου εγχειρήματος και συγκεκριμένα
- τη συμβολή του Διοικητικού Συμβουλίου του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» και ιδιαίτερα τη συμμετοχή στην όλη προσπάθεια του αείμνηστου Προέδρου του Βρασίδα Κυργιαφίνη, του μεγάλου αυτού εκπαιδευτικού και τ. Αντινομάρχη Χαλκιδικής
- ως και τη συμβολή των μελών του Συλλόγου Φίλων των Ιδρυμάτων Στέφανου Κότσιανου και ιδιαίτερα εκείνων που διατέλεσαν μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου.
Η προσπάθειά τους ήταν μεγάλη και ουσιαστική στην ανάδειξη του Κοτσιανναίικου από την αφάνεια στην επικαιρότητα και την αποφυγή έτσι της ολοκληρωτικής καταστροφής του,
Θα θέλαμε ακόμη να μνημονεύσουμε ονομαστκά και τους κ.κ.
- Βασιλάκη Νικόλαο, Δικηγόρο, τ. Δήμαρχο Πολυγύρου
- Ζωγραφάκη Γεώργιο, εκπαιδευτικό, συγγραφέα και τ. Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Πολυγύρου,
- Μπουλάκη Λάζαρο, νομικό και τ. Βουλευτή Χαλκιδικής
οι οποίοι πλην των άλλων με τη προσωπική τους συμβολή συνετέλεσαν τα μέγιστα στην προβολή του θέματος και στην αναζήτηση ή και εύρεση των πλέον βασικών κειμένων της συνημμένης συλλογής, ως και για τις εύστοχες επισημάνσεις τους στη διαλεύκανση πολλών απροσδόκητων εξελίξεων, που χαρακτηρίζουν την όλη υπόθεση.
ΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΦΗΓΗΣΗ
Προσπαθώντας να ταξινομήσουμε τα γεγονότα γύρω από τη διαθήκη του Στέφ. Κότσιανου διαπιστώσαμε, ότι η σχετική προσπάθεια ήταν πολύ δύσκολη εξαιτίας πολλών ενεργειών της Λαογραφικής Εταιρείας, όπου τα πραγματικά περιστατικά μπλέκονταν αριστοτεχνικά με άλλα δευτερεύοντα στοιχεία προς εντυπωσιασμό και για τη δημιουργία μιας ομιχλώδους κατάστασης ώστε τελικά να μη είναι τίποτε το αντιληπτό και σαφές επί της ουσίας
Γι΄αυτό θεωρήσαμε σκόπιμο προτού αρχίσουμε την εξιστόρηση και για κατανόηση των πραγματικών περιστατικών να προτάξουμε δύο πολύ γενικές περιλήψεις, δύο γενικά περιγράμματα της κοτσιάνειας υπόθεσης, βγάζοντας από τη μέση λεπτομέρειες και εντυπωσιασμούς
- η πρώτη περίληψη είναι μία χρονολογική περίληψη, ένα σύντομο χρονικό της όλης ιστορίας, για να ξεκαθαριστούν πολλές ασάφειες και για να υπάρxει μία γενική χρονολογική εικόνα και μία συνέχεια των σπουδαιοτέρων εξελίξεων,
- η επόμενη είναι μία άλλη περίληψη μία ελεύθερη αφήγηση, που καλύπτει τις βασικότερες εξελίξεις της όλης Κοτσιάνειας ιστορίας του λαογραφικού μουσείου με προσήλωση όμως στην ακρίβεια του περιεχομένου της σύμφωνα με τα γεγονότα και τα νοούμενα, που περιέχονται σε έγγραφα και άλλα κείμενα, που επισυνάπτονται στο δεύτερο τόμο της παρούσης εργασίας και εξιστορούνται στη συνέχεια.
Γενικά στο όλο θέμα της κοτσιάνειας κληρονομιάς είχαμε εκ μέρους της Λαογραφικής Εταιρείας μία εντυπωσιακά μίζερη και άκρως περιπεπλεγμένη διαχείριση, έξω των ορίων της συνήθους πρακτικής. Η Εταιρεία διαχειρίστηκε άσχημα ένα θέμα που αφορούσε την τοπική κοινωνία του Πολυγύρου, ένα μεγάλο όραμα διακεκριμένου συμπολίτη μας, που αν υλοποιείτο θα ήταν όντως ένα επίτευγμα
Η υλοποίηση του οράματος του συμπολίτου μας αυτού θα μας έκανε όλους περίφανους, ενώ σήμερα τρέχουμε να βρούμε τους κλέφτες και να δημιουργήσουμε κάτι από τα απομεινάρια της υπόθεσης.
Το Σύντομο Χρονικό
Όλα τα γεγονότα, όλες οι εξελίξεις μέχρι σήμερα γύρω από το Κοτσιαναίικο θα μπορούσαν να ομαδοποιηθούν σε πέντε(5) μεγάλες χρονικές ενότητες. Συγκεκριμένα έχουμε
1η Περίοδο 1989 – 93 (Εναρξη εργασιών του λαογραφικού μουσείου)
Στη 1η περίοδο, διαρκείας 4 χρόνων, έχουμε το θάνατο του Στέφ. Κότσιανου(1989), ενώ η σύζυγός και κληρονόμος του αρχίζει τις εργασίες μετατροπής του Κοτσιάνειου αρχοντικού σε λαογραφικό μουσείο
2η Περίοδο 1994-96 (Δωρεά προς τη Λαογραφική Εταιρεία)
Στη 2η περίοδο, διαρκείας 2 χρόνων, η κληρονόμος σταματάει τις εργασίες και δωρίζει το Κοτσιαναίικο(1994) – οικία και λαογραφικό αρχείο - στη Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής με σκοπό αυτή (η Εταιρεία) να συνεχίσει τις εργασίες. Η δωρήτρια πεθαίνει μετά 2-ετία από τη δωρεά της, το 1996
Η Εταιρεία όμως μετά την υπογραφή του συμβολαίου δωρεάς με υπονοούμενα και μισόλογα στην αρχή, ευθαρσώς αργότερα λέγει,
- ότι η οικία Κότσιανου δωρίθηκε σ΄αυτήν εν λευκώ,
- και ότι δεν ανέλαβε καμία υποχρέωση ως προς το λαογραφικό υλικό του Στέφ. Κότσιανου, το οποίο όμως βρίσκεται και φυλάγεται μέσα στη δωρηθείσα στην Εταιρεία κοτσιάνεια οικία.
Ταυτόχρονα φαίνεται να εγκαταλείπει τα κλειδιά της οικίας σε χέρια τρίτου, άσχετου ατόμου και προπαντός χωρίς κανένα έλεγχο και αδιαφορεί πλήρως για το λαογραφικό μουσείο.
Οι εργασίες για τη δημιουργία του ιδιωτικού λαογραφικού μουσείου Στ. Κότσιανου σταματούν πλήρως και οριστικά μέσα σε μια πρωτοφανή, συγκεχυμένη κατάσταση, ασυνήθη στο χώρο μας.
3η Περίοδο 1997–2003 (Εντονη διαμάχη)
Κατά την 3η περίοδο, διαρκείας 6 χρόνων οι εξ αίματος συγγενείς του Στέφ. Κότσιανου, μετά 2-ετία του θανάτου της κληρονόμου, παρεμβαίνουν(1998) διά του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ».
Επισημαίνουν δημοσίως την παρατηρούμενη αδράνεια στην ανάδειξη και υλοποίηση των διαθηκών του Στέφ. Κότσιανου και ζητούν την παρέμβαση του Συλλόγου και άλλων ενδιαφερομένων.
Ο Σύλλογος και πολλοί Πολυγυρινοί ανταποκρίνονται στην έκκληση. Αναμειγνύονται με ενθουσιασμό στην υπόθεση.
Τώρα έχουμε μία περίοδο έντονης διαμάχης μεταξύ πολλών πολυγυρινών και Λαογραφικής Εταιρείας
4η Περίοδος 2004 – 2007 (Παρέμβαση του Δήμου Πολυγύρου)
Κατά τη 4η περίοδο, διαρκείας 3 ετών, έχουμε μία αποφασιστική παρέμβαση του Δήμου Πολυγύρου. Το 2004 ο Δήμος περιμαζεύει τα εγκαταλελειμμένα κλειδιά της οικίας Κότσιανου και καταγράφει όλα τα λαογραφικά στοιχεία, που βρήκε μέσα στην οικία, δίδοντας ουσιαστικά ένα τέλος στην Κοτσιαναίικη υπόθεση.
Το γεγονός αυτό χαιρετίστηκε απ΄όλους ως θετική εξέλιξη σε ειδική εκδήλωση, που έγινε μέσα στο Κοτσιάνειο αρχοντικό παρουσία και του Προέδρου της Λαογραφικής Εταιρείας
Περιέργως τον επόμενο χρόνο (το 2005) ο κ. Παπαγγελόπουλος, κληρονόμος της δωρήτριας, με αφόρητη προτροπή της Λαογραφικής Εταιρείας στέλνει προς αυτήν - την Εταιρεία, όχι όμως και προς το Δήμο Πολυγύρου - επιστολή, που λέγει, ότι επιθυμεί να δωριθεί στο Δήμο Πολυγύρου το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου, που φυλάσσεται μέσα στην κοτσιάνεια οικία. Ο κ. Παπαγγελόπουλος δεν έδωσε ποτέ συνέχεια στην επιστολή του αυτή
Παρ΄ όλα αυτά η Λαογραφική Εταιρεία σε τευχίδιο, που διένειμε αργότερα, μετά 4-τία από το προηγούμενο περιστατικό, το 2008, ισχυρίζεται, ότι 2005, δηλ. τον επόμενο χρόνο της ως άνω εκδήλωσης της περισυλλογής των κλειδιών, παρέδωσε στο Δήμο Πολυγύρου την επιστολή Παπαγγελόπουλου «…σε μία σεμνή τελετή…», προφανώς σε άλλη, άγνωστη δε μας τελετή, από την προηγούμενη εκδήλωση, μαζί με τα κλειδιά της οικίας Κοτσιάνου «…με σκοπό να αξιοποιηθεί το αρχειακό υλικό, το οποίο συνίστατο –κατ΄εξοχήν- από έγγραφα του δικηγορικού γραφείου του Στέφ. Κότσιανου, αποκόμματα εφημερίδων και διαφόρους φακέλους…».
Εδώ το μόνο που είναι σαφές είναι η εμφανής προσπάθεια της Λαογραφικής Εταιρείας να υποβάθμίσει την αξία του ανεπανάληπτου λαογραφικού αρχείου του Στέφανου Κότσιανου, που λεηλατήθηκε αγρίως εξαιτίας την απαράδεκτης τακτικής της Εταιρείας.
5η Περίοδος 2008 – 2009 (Η δωρεά προς το Δήμο Πολυγύρου)
Κατά τη 5η περίοδο, διαρκείας ενός(1) μόνο έτους έχουμε δύο σημαντικές εξελίξεις, Η Λαογραφική Εταιρεία
α. τυπώνει και διανέμει δωρεάν (το 2008) τευχίδιο με τις απόψεις της γύρω από το Κοτσιαναίικο και τον επόμενο χρόνο(το 2009)
β. δωρίζει το Κοτσιαναίικο, στο σύνολό του, οικία και λαογραφικό αρχείο, το αρχείο όμως κατά συγκεχυμένο τρόπο, στο Δήμο Πολυγύρου
Ετσι το Κοτσιαναίικο περιήλθε τελικά, το 2009, στη δικαιοδοσία του Δήμου Πολυγύρου ύστερα από μία άσκοπη και καταστροφική περιπέτεια 15 ετών.
Η Αφήγηση
Και τώρα ερχόμαστε στη δεύτερη περίληψη, στην αφήγηση.
Την ιστορία της δημιουργίας Ιδιωτικού Λαογραφικού Μουσείου του Στέφ. Κότσιανου στο Πολύγυρο από τη Λαογραφική Εταιρεία θα μπορούσε να την αφηγηθεί ως εξής ένας καλοπροαίρετος παράγοντας της Εταιρείας, σ΄ένα ελεύθερο κείμενο, αλλά με μεγάλη προσοχή και προσήλωση στην ακρίβεια του περιεχομένου της περιγραφής
Εμείς της Λαογραφικής Εταιρείας, ξέραμε εξαρχής, ότι oi εργασίες ολοκλήρωσης του Ιδιωτικού Λαογραφικού Μουσείου του Στέφ. Κότσιανου, που μας εμπιστεύτηκε η κληρονόμος του Κότσιανου ήταν έξω των δυνατοτήτων μας. Χρήματα δεν είχαμε, ούτε είχαμε και την ανάλογη υποδομή. Εμείς τώρα ασχολούμεθα περισσότερο με άλλα. Αφού όμως μας πρόσφεραν την οικία Κότσιανου και τα λαογραφικά της ας τα πάρουμε και βλέπουμε. Ποιος ξέρει μπορεί να μας μείνει τελικά το μεγάλο και ακριβό οικόπεδο του σπιτιού, Αυτό ας σημαδέψουμε. Τις σκέψεις μας αυτές και τους προβληματισμούς μας δεν τους είπαμε βέβαια πουθενά, ούτε στην κληρονόμο και δωρήτρια.
Με τις πονηρές αυτές σκέψεις ξεκινήσαμε την ιστορία ή την κοτσιάνεια περιπέτεια μας φροντίζοντας πρώτα-πρώτα να βγάλουμε από τη μέση τη σαφή διαθήκη της κληρονόμου με την οποία μας δωρίθηκε αρχικά το Κοτσιαναίικο και τα λαογραφικά του, σταθερά και κινητά.
Υστερα από μία νομικίστικη, νομικά άκυρη κατά βάση, συμβολαιογραφική πράξη δωρεάς της κληρονόμου προνοήσαμε να πούμε εμείς (της Λαογραφικής Εταιρείας), ότι η οικία του Στέφ. Κότσιανου δωρίθηκε σε μας εν λευκώ και δεν αναλάβαμε με το συμβόλαιο καμία υποχρέωση.
Επίσης με το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου εμείς οι δωρολήπτες της οικίας είπαμε πάλι, ότι δεν έχουμε καμία εμπλοκή σε αυτό. Δεν ξέρουμε τίποτε. Με το συμβόλαιο δωρεάς δεν αναλάβαμε καμία υποχρέωση. Το θέμα δεν μας ενδιαφέρει. Ξέρουμε μονάχα, ότι το λαογραφικό αρχείο του Κότσιανου έχει λεηλατηθεί, αλλά δεν το είπαμε πουθενά Ετσι με σιωπή, απλά και απλοικά, χωρίς άλλες σκέψεις, καθαρίσαμε με το όλο θέμα.
Εσείς όμως οι πολυγυρινοί βλέπουμε να δείχνετε μεγάλο ενδιαφέρον για το αρχείο του Στέφ. Κότσιανου. Εμείς της Εταιρείας θα σας βοηθήσουμε να το αποκτήσετε ό,τι βέβαια απέμεινε απ΄αυτό. Θα μεσολάβησουμε να σας το δωρίσουν οι κληρονόμοι της δωρήτριας. Ετσι έγινε.
Τα πράγματα ομως άρχισαν να εξελίσσονται στραβά. Πήραν μεγάλη έκταση. Η Εταιρεία μας βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση. Ο Δήμος Πολυγύρου(Δήμαρχος Βασιλάκης Νικόλαος, δικηγόρος) περιμαζεύει τα εγκαταλελειμμένα κλειδιά τη οικίας του Κοτσιάνειου αρχοντικού και σώζει ό,τι βρέθηκε και ό,τι μπορούσε να σωθεί τότε απ΄αυτά που βρέθηκαν μέσα στο αρχοντικό.
Τώρα όμως φάνηκε στον ορίζοντα ο από μηχανής Θεός. Ο Καλός Θεός της απολύτρωσης της Εταιρείας.
Αλλάζει η διοίκηση του Δήμου. Ο Δήμος Πολυγύρου (Δήμαρχος Καπλάνης Θωμάς, Δικηγόρος) είναι τώρα πολύ ευγενής μαζί μας (προς την Εταιρεία). Ο Δήμος βιάζεται. Ο Δήμος έκρινε, ότι χρειάζεται να δώσει γρήγορα μία λύση – έστω και κακή – σ΄ένα χρονίζον θέμα του, στο Κοτσιαναίικο. Ν΄αρχίσει, λέγει. με την συντήρηση του Κοτσιάνειας οικίας, καίτοι η συντήρησή της ήταν και αυτή συμβολαιογραφική υποχρέωση της Εταιρείας μας.
Με τον καινούργιο Δήμαρχο εμείς(της Εταιρείας) πάθαμε ξαφνικά αμνησία, ολική αμνησία. Ξεχάσαμε ό,τι λέγαμε για 15 χρόνια. Ξεχάσαμε τα πάντα. Δεν θυμώμαστε τίποτε απ΄όλα αυτά που λέγαμε, ότι δηλ. δεν έχουμε καμία εμπλοκή, δεν ξέραμε τίποτε από το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου
Τώρα δωρίζουμε και την οικία και το λαογραφικό αρχείο του Στέφ. Κότσιανου στο Δήμο Πολυγύρου.
Δωρίζουμε τώρα μία οικία εγκαταλελειμμένη, ηλικίας 120 χρόνων περίπου, ετοιμόρροπη, χωρίς ποτέ να τη συντηρήσουμε επί 15 χρόνια, που ήταν στη δικαιοδοσία μας, αλλά με παρακράτηση πολλών προνομίων μας και εγγυήσεων για τη καλή χρήση της από το Δήμο Πολυγύρου.
Δωρίζουμε και το ανεπανάληπτο λαογραφικό υλικό του Στέφ. Κότσιανου χωρίς όμως να ξέρουμε και εμείς τι έμεινε, τι παραδώσαμε και αν παραδώσαμε τελικά κάτι απ΄αυτό στο Δήμο Πολυγύρου.
Ακόμη ο Δήμος, ευγενής απέναντί μας, μάς άφησε να καταχωρήσουμε στο συμβόλαιο δωρεάς και μία ειδική τιμητική για μας παράγραφο για να μας θυμούνται εσαεί, οι επόμενες γενεές, για τη θεάρεστη αυτή πράξη της «δωρεάς» μας προς το Δήμο Πολυγύρου.
Τελικά είμαστε πολύ ικανοποιημένοι. Υστερα από 15 χρόνια έντονης διαμάχης με τους πολυγυρινούς μας έφυγε στα μαλακά ένα βάρος, ένα όνειδος και πήραμε πολλά, πάρα πολλά και δώσαμε ελάχιστα, ίσως και τίποτε. Και κάτι ακόμη. Αφήσαμε ερείπια.
Σημειώνουμε ακόμη για την ακρίβεια και τη λεπτομέρεια, ότι η συντήρηση της οικίας του Στέφ. Κότσιανου δεν άρχισε ακόμη καίτοι μεσολάβησαν από τη δωρεά μας προς το Δήμο Πολυγύρου μέχρι σήμερα πάνω από δύο χρόνια (πλησιάζουμε τα τρία).
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το Κοτσαναίικο επέστρεψε τελικά, το 2009, στις ρίζες του, στο Δήμο Πολυγύρου. Εκεί όπου το είχε οραματισθεί ο εμπευστής του, ο Στέφανος Κότσιανος . Εκανε όμως ένα άσκοπο γύρο, 15 ετών. Στο διάστημα αυτό χάθηκαν πολλά. Τώρα είναι φορτωμένο με πολλά πρόσθετα βάρη και νέα προβλήματα
Είχαμε μία απίστευτη ιστορία Τα πράγματα με οδηγό και πρωταγωνιστή την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία της Χαλκιδικής πήραν μία απροσδόκητη εξέλιξη. Ολα ξετυλίχθηκαν στα πλαίσια μιάς ασυνήθους νοοτροπίας, σκοπών και μέσων, πρωτόγνωρης στη κοινωνία μας.
Η Εταιρεία λοιπόν με ενέργειές της, παραλήψεις ή και υπονοούμενα ισχυρίζεται κατά τα εκτεθέντα, ότι με το συμβόλαιο δωρεάς
+ η οικία Κοτσιάνου θα στέγαζε δευτερευόντως το Ιδιωτικό «Λαογραφικό Μουσείο της Οικογενείας του Στεφάνου Κοτσιάνου»
+ η οικία Κότσιανου και τα λαογραφικά της αυλής της έπρεπε γιά 15 χρόνια να μείνουν στο έλεος του Θεού και στη διάθεση αδίστακτων βανδάλων, χωρίς καμία, απολύτως καμία, προστασία, φροντίδα, εργασία συντήρησης ή και φύλαξης, (δίνοντας έτσι την εντύπωση, ότι η Εταιρεία δεν ενδιαφέρονταν για την οικία και τα λαογραφικά της, άλλά μόνο για το οικόπεδό της)
+ το κοτσιάνειο λαογραφικό αρχείο έπρεπε και αυτό να αφεθεί, από την ημέρα της δωρεάς του προς την Εταιρεία, στη τύχη του, να λεηλατηθεί εν αναμονή κάποιου ενδιαφερομένου να μαζέψει τα υπολείμματά του
+ αλλά και οι δωρητές του λαογραφικού αρχείου του Στέφ. Κότσιανου προς το Δήμο Πολυγύρου με φροντίδες της Εταιρείας έγιναν πολλοί και τελικά άγνωστοι.
Απίστευτα πράγματα.
Ολα περίεργα, ακατανόητα και εξωφρενικά.
Ερχεται όμως αυθόρμητα το ερώτημα και η απορία ποίος ήταν ο σκοπός και σε τι απέβλεπε η ανάμειξη της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής στην υπόθεση του Κοτσιαναίικου;
Οι ιθύνοντές της – οι ίδιοι σχεδόν για 15 χρόνια περίπου - σ΄όλη αυτή την κρίσιμη περίοδο γνωρίζανε ασφαλώς, από της υπογραφής ακόμη του συμβολαίου δωρεάς, τις περιορισμένες δυνατότητές της Εταιρείας οικονομικές και μη. Αυτό άλλωστε ισχυρίζεται και ο ως άνω πολυπράγμνων κατά τα λοιπά Γενικός Γραμματέας της Εταιρείας(κεφ.ζ)
Ποία ήταν λοιπόν τα μη ομολογούμενα κίνητρα του εγχειρήματος αυτού της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής;
- η ανεξέλεγκτη έπαρση ή ασχετοσύνη;
- η ανειλικρίνεια ή επιπολαιότητα;
- η καταστροφή του λαογραφικού αρχείου του Στέφ. Κότσιανου;
- ή η οικειοποίηση(αρπαγή) της οικίας Κότσιανου ή καλύτερα μόνο η οικειοποίηση του μεγάλου και ακριβού οικοπέδου της στηριζόμενη απλοϊκά στην κόπωση, στην αδιαφορία ή στη λήθη του κοινού, συνήθη χαρακτηριστικά της εποχής μας
- ή ακόμη και η αδίστακτη εκμετάλλευση της αδύναμης και ασθενούσης βαρειά κληρονόμου, ως την χαρακτήρισε πολυπράγμων παράγοντας, άλλοτε Γενικός Γραμματέας, της Λαογραφικής Εταιρείας(βλ. κεφ.ζ) με σκοπό την οικειοποίηση όχι της οικίας Κοτσιάνου, άνευ αξίας γι΄αυτήν, αλλά του οικοπέδου της;
- ή μήπως σ΄όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και κάτι, λίγο ή πολύ, από τον ανεξερεύνητο ψυχικό κόσμο αποφασιστικών μονάδων της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής;
Ολα αυτά ας τα κρίνουν και εκτιμήσουν συνολικά οι αναγνώστες σε συνδυασμό και με τις απαντήσεις, αν υπάρξουν, των πρωταγωνιστών τότε της Εταιρείας και άλλων παραγόντων
Τελικά θα θέλαμε να επαναλάβουμε και εμείς, ότι ένας διάλογος με άλλες πλευρές ή άλλους ενδιαφερομένους θα μπορούσε ενδεχομένως να θέσει την εξιστόρηση σε άλλη βάση, πράγμα που θα ευχόμασταν και εμείς. Θα ήταν κάτι που θα έδινε και σε μας την ευκαιρία να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας, έστω και σε μερικές ή και σε δευτερεύουσες ακόμη εξελίξεις. Θα θέλαμε πολύ και εμείς να συμβεί κάτι τέτοιο για γενικότερους λόγους γενικότερου συμφέροντος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου