Ανασκάπτοντας την αρχαία Θάσο

Σκαπανείς της αρχαιολογικής έρευνας στη Θάσο: η έναρξη των ανασκαφών στην Ακρόπολη του νησιού από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή

Μαρία Θερμού

Εκατό χρόνια ερευνών από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή σε μία έκθεση

Αθήνα

Με ένα τουρκικό φιρμάνι άρχισαν τον Απρίλιο του 1911 οι πρώτες ανασκαφές στη Θάσο από γάλλους αρχαιολόγους, που θα έφερναν στο φως, στα χρόνια που ακολούθησαν, όλη την ιστορία της αρχαίας πόλης, η οποία ιδρύθηκε το 670 π. Χ. ως αποικία της Πάρου για να γίνει γρήγορα μία από τις σημαντικότερες της βόρειας Ελλάδας. Τόσο ισχυρή μάλιστα ώστε να συγκρουστεί με τα συμφέροντα τις αρχαίας Αθήνας στην περιοχή αυτή.


Εκατό χρόνια ακριβώς μετά, σχεδόν όλες οι πτυχές της ζωής της Θάσου στην αρχαιότητα έχουν ερευνηθεί και μελετηθεί, είτε πρόκειται για το αστικό πλαίσιο και την περιφέρειά της είτε για τους πολιτικούς και θρησκευτικούς θεσμούς, την οικονομική της ζωή –είχε ένα από τα σπουδαιότερα νομισματοκοπεία του ελληνικού κόσμου– και την καλλιτεχνική. Εργο που θέλησε να αναδείξει το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης με την έκθεση «Τα εκατό χρόνια των ανασκαφών της Γαλλικής Σχολής Αθηνών στη Θάσο», η οποία εγκαινιάσθηκε χθες, Δευτέρα 9 Μαΐου, το βράδυ, πέραν των άλλων και ως φόρος τιμής στους σκαπανείς της αρχαιολογίας στην Ελλάδα.

Πλούσιο αρχειακό φωτογραφικό υλικό, αλλά μαζί μία μικρή πλην σημαντική έκθεση δεκαοκτώ αρχαίων αντικειμένων που προέρχονται από τις ανασκαφές της Γαλλικής Σχολής συνθέτουν το αφιέρωμα. Ανάμεσά τους πήλινα ειδώλια, που ήταν αναθήματα στα ιερά του νησιού, το πήλινο ακροκέραμο της Αρχαϊκής εποχής με Γοργόνειο αλλά και μία επιγραφή του 5ου αιώνα π.Χ. από την Αγορά της πόλης που αναφέρει επιστάτες και αγορανόμους.

«Ζωντανεύουν» έρευνες και μνημεία

Οι έρευνες σε σημαντικά μνημεία και αρχαιολογικές θέσεις της Θάσου, όπως στα τείχη και στην Ακρόπολη, στην Αγορά και στο μνημειακό κέντρο, στα ιερά (Αρτεμίσιο, Διονύσιο, Θεσμοφόριο, Ηράκλειο), στις συνοικίες, στη νεκρόπολη, στα εργαστήρια κεραμικής, στα λατομεία και στα ορυχεία που βρίσκονται στην ύπαιθρο χώρα παρουσιάζονται σε αυτήν την έκθεση. Και μαζί οι σημαντικότεροι ερευνητές που έδρασαν στο νησί, καθώς και το πλούσιο, συγγραφικό έργο τους (26 μονογραφίες και περίπου 200 άρθρα).

Μέλη της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής, αρχαιολόγοι και ερευνητές άλλων ειδικοτήτων, Ελληνες και ξένοι, ντόπιοι εργάτες, φύλακες των χώρων, ζωντανεύουν εξάλλου μέσα από τις σπάνιες φωτογραφίες που καλύπτουν έναν αιώνα και συνδέονται με σημαντικές στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Να σημειωθεί άλλωστε ότι η Γαλλική Σχολή Αθηνών αποτελεί την αρχαιότερη ξένη αρχαιολογική αποστολή στην Ελλάδα καθώς ιδρύθηκε το 1846, μέσα στο κλίμα του φιλελληνισμού που είχε δημιουργηθεί στη Γαλλία με τη γέννηση του νεοελληνικού κράτους.

Από τον 19ο αιώνα

Μεμονωμένες ανασκαφικές προσπάθειες στη Θάσο είχαν γίνει πάντως από τον 19ο αιώνα, Το 1864 συγκεκριμένα, όταν ο Εμανουέλ Μίλερ έσκαψε τη «Δίοδο των Θεωρών» (χωρίς ακόμη να γνωρίζει τι είχε βρει). Η πρώτη πραγματική ανασκαφή όμως έγινε τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1911 από τον Σαρλ Πικάρ και αφού είχε χρειασθεί, εκτός από το φιρμάνι, να γίνει διαπραγμάτευση με τον αιγύπτιο χεδίβη για τα βακούφια, να ζητηθεί η άδεια από τα μοναστήρια του Άθω και να γίνουν συμβόλαια με τους ιδιοκτήτες των κτημάτων...

Η Αγορά της πόλης, το θέατρο, το ωδείο, τα μεγάλα ιερά της –Διονύσιο, Ποσειδώνιο, Ηράκλειο, Θεσμοφόριο, ιερό του Δηλίου Απόλλωνα και της Άρτεμης–, η διπλή βασιλική της Αλυκής, ο οικισμός, οι νεκροπόλεις, τα εργαστήρια, τα τείχη και η ακρόπολη, τα αρχαία λιμάνια, όλα έχουν έρθει σήμερα στο φως. Στην αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείο Θεσσαλονίκης θα προβάλλεται εξάλλου αρχαιολογική ταινία που παραχωρείται από το Μουσείο της Θάσου και παρουσιάζει την ιστορία του νησιού και το σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε κατά την αρχαιότητα.

Η έκθεση οργανώθηκε σε συνεργασία με τη Γαλλική Σχολή Αθηνών, που προσέφερε το πρωτογενές εποπτικό υλικό και με την ΙΗ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων.

Πού και Πότε
Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (Μαν. Ανδρόνικου 6, τηλ. 2310 830538).
«Τα εκατό χρόνια των ανασκαφών της Γαλλικής Σχολής Αθηνών στη Θάσο».
Διάρκεια: 9 Μαΐου - 31 Αυγούστου.