Tαξιάρχης: Το χωριό που ζει για τα Χριστούγεννα

Από τον Λεωνίδα Λιάμη

Αν και οι «ρίζες» του δεν απλώνονται στα βάθη της παράδοσής μας, τις τελευταίες λίγες δεκαετίες το έλατο, έχει καταφέρει να εκτοπίσει το –ιστορικά πιο αντιπροσωπευτικό λόγω και θάλασσας- καραβάκι από το βάθρο του επίσημου… μαντατοφόρου του μηνύματος, ότι επιτέλους έφτασαν τα Χριστούγεννα.

Τις πρώτες του εμφανίσεις στην ελληνική πραγματικότητα, σύμφωνα με ιστορικές πηγές, τις συναντά κανείς στις αρχές της δεκαετίας του 1930, αλλά από το 1960-70 και μετά, το χριστουγεννιάτικο δέντρο αποτελεί δομικό στοιχείο στο σκηνικό της… μυθοπλασίας που στήνεται κάθε χρόνο τέτοια εποχή, σε (σχεδόν) κάθε ελληνικό σπίτι.

Χάριν των παιδιών, αλλά και εκείνων που επιμένουν να αισθάνονται παιδιά, μεγαλώνει, αν πρόκειται για φυσικό φυτό, επί τουλάχιστον 8-10 χρόνια, πριν πάρει θέση στο σαλόνι του σπιτιού, συμβάλλοντας στη γιορτινή ατμόσφαιρα των ημερών. Στη θέα του, αλλάζει η διάθεσή μας, ξεχνούμε (ενίοτε με προσπάθεια) προβλήματα της καθημερινότητας και μας ξυπνούν μνήμες (για εμάς τους μεγαλύτερους) από μια εποχή αθωότητας, που παρήλθε και έχει υποκατασταθεί από τον (κυνικό) ρεαλισμό.

Πέραν των συναισθημάτων που γεννά, όμως, το χριστουγεννιάτικο δέντρο (για να μπούμε λίγο και στο… πνεύμα των ημερών), έχει και μια πιο πρακτική χρησιμότητα. Βρίσκεται, εκεί (και) για να… προσανατολίζει τον Άγιο Βασίλη. Ναι, και πριν βιαστείτε να (με επι-) κρίνετε, βάλτε στο νου σας το εξής: Να είναι, λέει, παραμονή Χριστουγέννων ή Πρωτοχρονιάς (αναλόγως πότε επισκέπτεται το σπίτι σας ο Άγιος…) και η συμπαθής φιγούρα, με τη μακριά άσπρη γενιάδα, τη… χιονισμένη από το γήρας κεφαλή και την κατακόκκινη στολή, να έχει, μόλις, κατέβει από τη στενή καμινάδα και να περιφέρεται, αμήχανα, στο σπίτι σας, χωρίς να γνωρίζει σε ποιο σημείο να αποθέσει τα δώρα… Για να μην πούμε για τις πολύχρωμες μπάλες, τις γιρλάντες, τα λαμπιόνια, που ελίσσονται στις ράχες του, από τη βάση έως την κορυφή, χορεύοντας ρυθμικά υπό τους ήχους αγαπημένων χριστουγεννιάτικων τραγουδιών. Κακά τα ψέματα, χωρίς δέντρο, όλα αυτά, θα ξέμεναν στο πατάρι ή σε κάποια σκοτεινή, υγρή αποθήκη. Και τί Χριστούγεννα θα ήταν αυτά δίχως στολίδια ή δώρα; Γίνεται; Δεν γίνεται…

Πίσω στο ρεαλισμό. Σε μεγάλο βαθμό το μύθο των Χριστουγέννων και την ατμόσφαιρα που πλάθουμε, μικροί και μεγάλοι, για τις εορτές, τον συντηρούν με τη δουλειά τους –ως άλλα …ξωτικά που μοχθούν για έναν υψηλό σκοπό- οι κάτοικοι του Ταξιάρχη Χαλκιδικής. Ο ορεινός οικισμός, «γαντζωμένος» στις πλαγιές του Χολομώντα, σε υψόμετρο 800 μέτρων, αριθμεί σήμερα περίπου 1.200 κατοίκους, εκ των οποίων ένα ποσοστό της τάξης του 90% - 95%, ασχολείται συστηματικά με την καλλιέργεια του έλατου, δικαιολογώντας, απολύτως τον χαρακτηρισμό, που του έχει αποδοθεί μέσα στη ροή του χρόνου, ως το χωριό των χριστουγεννιάτικων δέντρων.

Είναι ενδεικτικό ότι περί το 70% της εγχώριας αγοράς φυσικών ελάτων προέρχεται από τον Ταξιάρχη, ενώ αν συμπεριληφθεί σε αυτό το σύνολο και η παραγωγή της Αρναίας, του Νεοχωρίου και της Παλαιόχωρας, το ποσοστό ανεβαίνει στο 75%. Δηλαδή, 3 στα 4 δέντρα, που αγοράζονται, κάθε χρόνο, στις εορτές των Χριστουγέννων, είναι από τη Χαλκιδική. Όσο για το τέταρτο, προέρχεται είτε από την Αρκαδία, είτε από το Περτούλι, είτε από τη Δράμα.

Συνήθως τα φυσικά έλατα πωλούνται κομμένα, με προσαρμοσμένη ξύλινη βάση (σε σχήμα σταυρού) για να μπορούν να στέκονται όρθια, αλλά τα τελευταία λίγα χρόνια αρκετοί είναι εκείνοι που προτιμούν να αγοράζουν ριζωμένα δέντρα –πρόκειται για ένα ποσοστό σχεδόν 15% του συνόλου- ώστε να τα χρησιμοποιούν πάνω από μία φορά στο στόλισμα και μετά να τα φυτεύουν στον κήπο ή στο κτήμα τους.

Φέτος η… κάθοδος των Ταξιαρχέων στα μεγάλα αστικά κέντρα -και κυρίως στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη- όπου και στήνουν τα στέκια τους σε πλατείες, πεζοδρόμια, αλλά και σε διασταυρώσεις οδών, τροφοδοτώντας με έλατα, τους αστικούς πληθυσμούς, ξεκίνησε από τις 28 Νοεμβρίου και αναμένεται να κρατήσει περί τις 20-25 ημέρες. Υπολογίζεται πως αυτή την περίοδο μόνο από τον Ταξιάρχη η αγορά έχει τροφοδοτηθεί με σχεδόν 20.000 – 22.000 έλατα, διαφόρων διαστάσεων, που ξεκινούν από τα 1,50 μέτρα και σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν έως τα 5 ή 6 μέτρα ύψος. Ανάλογο είναι και το εύρος των τιμών, αφού κι αυτές ξεκινούν από αρκετά χαμηλά, αλλά μπορεί να ξεπεράσουν κατά πολύ ακόμη και τα 100 ευρώ.

«Λόγω της κρίσης που βιώνουμε όλοι, οι τιμές είναι λογικές. Μιλώ για τους Ταξιαρχιώτες, γιατί οι περισσότεροι από εμάς κατεβαίνουμε στις μεγάλες πόλεις και πουλάμε με τιμές παραγωγού», εξηγεί στο WE ο κ. Γιάννης Ξάκης, πρόεδρος του συνεταιρισμού παραγωγών ελάτου του Ταξιάρχη, συμπληρώνοντας πως βασικό κριτήριο για τους πελάτες, είναι το πόσο προσιτή είναι η τιμή. Σύμφωνα με τα στοιχεία που μας παραχωρεί, στη Θεσσαλονίκη ελέω της εγγύτητας, οι τιμές ξεκινάνε από 25 ευρώ και μπορεί κανείς να βρει δέντρο και με 30-40 ή και 50 ευρώ, για δέντρα έως 2 μέτρα. Από εκεί και πάνω, αυξάνουν και οι τιμές.

Στην Αθήνα, από την άλλη, η τιμολογιακή πολιτική είναι λίγο ακριβότερη γιατί τα έξοδα, όπως μας λέει ο συνομιλητής μας, είναι πάρα πολλά. «Τα μεταφορικά είναι περίπου 1.300 – 1.400 ευρώ, για ένα φορτηγό με 200-250 δέντρα. Αυτά για να βγουν από τη φυτεία, να πάνε στο δρόμο και να φορτωθούν, θα πρέπει να περάσουν κάποιες μέρες και να γίνουν και κάποια μεροκάματα», σημειώνει ο κ. Ξάκης. Προσθέτει δε, πως υπάρχει επίσης και ένα κόστος της τάξης των περίπου 2.000 ευρώ, το οποίο πληρώνει ο παραγωγός στους δήμους, για το στέκι που θα του παραχωρηθεί στη σεζόν, συν τα έξοδα σίτισης και ύπνου. «Παρόλα αυτά οι τιμές και στην Αθήνα είναι λογικές. Θα βρεις δέντρα από 40 ή 50 ευρώ και βέβαια έχει και μεγάλα δέντρα, που μπορεί να τα πληρώσεις και 100 ευρώ, αλλά αυτά συνήθως έχουν ύψος μέχρι και 5 μέτρα», λέει χαρακτηριστικά.

Η τάση, πάντως, τα τελευταία χρόνια υπήρξε πτωτική. Είναι χαρακτηριστικό πως πριν από 6-7 χρόνια ο Ταξιάρχης πουλούσε γύρω στα 35.000 – 40.000 δέντρα τη σεζόν, ενώ φέτος ο αριθμός αυτός έχει περιοριστεί περίπου στο μισό, στα 20.000-22.000 δέντρα. Οι πρώτες ενδείξεις, ωστόσο, δείχνουν ότι η εν εξελίξει σεζόν, αν και η χρονιά είναι πολύ δύσκολη οικονομικά, «περπατάει» καλύτερα από ό,τι πέρσι, ιδίως στην Αθήνα, δημιουργώντας έτσι προσδοκίες ότι ο ρυθμός των πωλήσεων θα συνεχιστεί ανοδικός και τις επόμενες ημέρες και η αγορά θα ανακάμψει. Προκειμένου να καλυφθούν τα κενά που προκλήθηκαν από την συρρίκνωση της εγχώριας αγοράς, αρκετοί Ταξιαρχιώτες έχουν ξεκινήσει δειλά – δειλά να δραστηριοποιούνται και εξαγωγικά, κυρίως με μικρές εξαγωγές στην Κύπρο, χωρίς πάντως, να έχουν αξιοποιηθεί σημαντικά οι δυνατότητες που υπάρχουν.

Η ελατοπαραγωγή ξεκίνησε στον Ταξιάρχη εδώ και 50 χρόνια σε συνεργασία με το ΑΠΘ. Στη αρχή καλλιέργησε έλατα μια μικρή ομάδα 5-10 κατοίκων, καθώς η πλειονότητα ήταν επιφυλακτική για την αποδοτικότητα που θα μπορούσε να έχει η επένδυση σε μια τέτοια φυτεία. Η πράξη όμως απέδειξε το αντίθετο. Όταν διαπιστώθηκε από την κοινωνία του χωριού ότι οι συντοπίτες τους ξεπουλούσαν κάθε χρόνο, το φαινόμενο του μιμητισμού πήρε τη σκυτάλη και σταδιακά σχεδόν το σύνολο των κατοίκων έφτασε να έχει και από μια φυτεία. Σύμφωνα με εκτιμήσεις τοπικών παραγόντων, σήμερα στην ευρύτερη περιοχή του Ταξιάρχη υπολογίζεται πως είναι φυτεμένα περίπου 240.000-250.000 έλατα με σκοπό την εμπορία. Κάθε χρόνο κι ανάλογα με τις εκτάσεις που καλλιεργεί ο καθένας, αν κοπούν 200 δέντρα, για παράδειγμα, φυτεύονται τουλάχιστον άλλα 200 – 300 για αναπλήρωση. «Στην αρχή μαζεύουμε σπόρο, κάνουμε φυτώρια για 2-3 χρόνια και όταν το φυτό μεγαλώσει το μεταφυτεύουμε σε γλάστρα ή στη γη, όπου το δέντρο στα επόμενα 8-10 χρόνια θα φθάσει τα 2 μέτρα ύψος και θα κοπεί για να πωληθεί», σημειώνει ο πρόεδρος του συνεταιρισμού και αντικρούοντας τις κατηγορίες που ενίοτε εκτοξεύονται περί καταστροφής του φυσικού δασικού πλούτου θυμίζει ότι όλες οι εκτάσεις είναι ιδιόκτητες και δεν πρόκειται για  δάσος. Να σημειωθεί ότι τα νομίμως υλοτομημένα δένδρα φέρουν ειδική μολυβδοσφραγίδα κοντά στην κορυφή τους και σφραγίδα στον κορμό, στο σημείο όπου έχουν κοπεί.

Πηγή: news247.gr