 |
| H υπογραφή της «Συνθήκης του Λονδίνου» της 6-7-1827 |
Παλαιότεροι Σχεδιασμοί και Επιδιώξεις των Μεγάλων Δυνάμεων στη Περιοχή μας. Μία Προσέγγιση.
Τσαμουρτζής Αθανάσιος
α. Βιβλιογραφία ζ. Ο Βος Βαλκανικός Πόλεμος
β. Προ του 1821 η. Ο Αος Παγκόσμιος Πόλεμος
Γ. Αρχίζει ο Αγώνας θ. Η Συνθήκη των Σεβρών
δ. Το Ελληνικό Κρατίδιο ι. Ο Βος Παγκόσμιος Πόλεμος
ε. Ρωσική Ανάμιξη ια. Παρατηρήσεις
στ. Ο Αος Βαλκανικός Πόλεμος
α. Βιβλιογραφία
Η εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ το 2014 κυκλοφόρησε μία σειρά βιβλίων, που είχαν ως γενικό τίτλο «ΗΓΕΤΕΣ», όπου βιογραφούνται μεταξύ άλλων έλληνες πολιτικοί, που παίξανε πρωταγωνιστικό ρόλο στη πρόσφατη ιστορία του τόπου μας.
Οι βιογραφούμενοι υπήρξαν πρωθυπουργοί σε κρίσιμες για το Εθνος μας περιόδους μέσα σε γενικότερη διεθνή κρίση. Ετσι έγιναν γνωστοί στη εθνική μας μνήμη.
Όλα τα βιβλία παρουσιάζουν αναμφίβολα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σ΄όλα έχουμε πληθώρα πληροφοριών. Ολα λένε πολλά και όλα αφήνουν να εννοηθούν περισσότερα
Η εύρεση της ιστορικής αλήθειας είναι βέβαια έργο αναμφισβήτητα πολύ δύσκολο, ιδιαίτερα όταν πρόκειται ν΄ανιχνευτούν οι σχεδιασμοί των Ισχυρών και Μεγάλων Δυνάμεων. Προσφεύγουμε κατ΄ανάγκη σε προσεγγίσεις.
Είναι όμως δυνατό από ευκρινείς και επαρκείς ψηφίδες, που έρχονται με τον καιρό στην επικαιρότητα, να διαβλέψουμε την εικόνα του μωσαϊκού των επιμέρους επιδιώξεων των Μεγάλων. Η εικόνα αυτή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μία σωστή ερμηνεία και εξαυτού στη λήψη μελλοντικά των ενδεδειγμένων αποφάσεων λαού και κυβερνήσεων με σκοπό την αποφυγή άσκοπων, άκαιρων ή επικίνδυνων πρωτοβουλιών σε εθνική κλίμακα.
Διαβάζοντας τα παραπάνω βιβλία αποκτούμε τμηματικά μεν αλλά επαρκώς μία σαφή εικόνα των σχεδιασμών και επιδιώξεων των Μεγάλων Δυνάμεων στη περιοχή μας κατά τις κρίσιμες περιόδους, όπου δραστηριοποιήθηκαν οι παραπάνω έλληνες πολιτικοί, μία εικόνα η οποία, καθόλες τις ενδείξεις, είναι ακόμη ασαφής και συγκεχυμένη στην εθνική ή πολιτική μνήμη πολλών
β. Προ του 1821
Εντύπωση προκαλεί η σταθερότητα της αγγλικής πολιτικής στη περιοχή μας ακόμη και από πριν από την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Εντυπωσιακή ήταν η διακριτική της ευχέρεια. Ηταν απλή και σαφής πολιτική στους σχεδιασμούς της και εξ αυτού εφικτή η υλοποίησή της. Υπήρχε πάντοτε αξιοσημείωτη προετοιμασία και έγκαιρη προσαρμογή της πολιτικής αυτής.
Ο γενικότερος στρατηγικός σκοπός της αγγλικής πολιτικής στη περιοχή μας ήταν σταθερός και αμετακίνητος για πάρα πολλά χρόνια πριν και μετά από την Ελληνική Επανάσταση, ίσως και μέχρι σήμερα. Ο σκοπός αυτός ήταν, ως γνωστό, η παρεμπόδιση της καθόδου της Ρωσίας στη Μεσόγειο, ιδιαίτερα δια των Δαρδανελίων και του Αιγαίου, που είναι ο συντομότερος και ο ασφαλέστερος δρόμος εξόδου της Ρωσίας.
Οι Αγγλοι γνώριζαν πολύ καλά τη γεωστρατηγική σημασία της Μεσογείου. Ο Μέγας Νέλσων με το φοβερό στόλου του περνούσε τον περισσότερο καιρό του στη Μεσόγειο προς διασφάλιση του ναυτικού αποκλεισμού της ναπολεόντειας Γαλλίας. Με τους έλληνες ήταν ελαστικός. Αφηνε τους έλληνες καραβοκύριδες με τα βαριά οπλισμένα εμπορικά καράβια τους να παραβιάζουν τον αποκλεισμό, να κάμνουν μεγάλες περιουσίες και αυτοί με τη σειρά τους να ναυπηγούν συνεχώς όλο και μεγαλύτερα καράβια με ισχυρότερο οπλισμό και αύξηση της περιουσίας τους. Ισως όλα αυτά να μη ήταν τυχαία. Συνήθως οι Αγγλοι τίποτε δεν έκαμναν τυχαία και μάλιστα εκείνη την εποχή στο μέσον του Ναπολεόντειου αποκλεισμού.
Αναμφισβήτητα η αποτίναξη του τουρκικού ζυγού είχε ξεκινήσει αυτόνομα από έλληνες, με κορυφαίους εκφραστές τους Αδαμάντιο Κοραή(1748-1833) και Ρήγα Φεραίο (βιογραφούμενος, 1757-1797) οι οποίοι διέδωσαν τις εθνικές επαναστατικές ιδέες κυρίως στους πλούσιους ή πεπαιδευμένους Ελληνες της ευρωπαϊκής διασποράς και εκείνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για να καταλήξουμε στη Φιλική Εταιρεία(1814-1821), η οποία, με συνωμοτικό τρόπο, διέδωσε τις επαναστατικές αυτές ιδέες, παντού, σ΄όλους τους Ελληνες. Αυτή (η Φιλική Εταιρεία) ήταν εκείνη, που δημιούργησε τους πρώτους επαναστατικούς πυρήνες και προπαντός καθιέρωσε την ελληνική εθνική συνείδηση με τη σύγχρονη έννοια του όρου
Πρώτοι οι Ρώσοι ήταν εκείνοι, που αντιλήφθηκαν τη δυναμική και σοβαρότητα των επαναστατικών προσπαθειών του ελληνικού στοιχείου και αυτοί(οι Ρώσοι) ήταν εκείνοι, που προσπάθησαν, με τα Ορλωφικά(1770), να εκμεταλλευτούν προς το συμφέρον τους τη δημιουργούμενη κατάσταση, την προώθηση δηλ. διά του ελληνικού χώρου των γεωστρατηγικών συμφερόντων τους στη περιοχή μας, την έξοδο τους στη Μεσόγειο. Ενήργησαν όμως μάλλον βεβιασμένα, και απέτυχαν
Τα γεγονότα αυτά ίσως να ήταν η αφορμή να αντιληφθούν ή να φοβηθούν οι Αγγλοι από τη δυναμική και τις δυνατότητες του ελληνικού στοιχείου, που θα μπορούσε να ανατρέψει, εις βάρος τους, την γεωπολιτική κατάσταση στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο γενικότερα. Αντέδρασαν δε με εντυπωσιακό τρόπο, με συγκεκριμένο απλό σχέδιο και φυσικά με καταπληκτικά αποτελέσματα.
Όλα δείχνουν, ότι οι Αγγλοι εξ αρχής, από τον αρχικό τους ακόμη σχεδιασμό, εκτιμώντας την κατάσταση και τη δυναμική του ελληνικού κινήματος, δεν απέκλειαν το ενδεχόμενο να προέκυπτε τελικά ένα ελληνικό κράτος ή ότι δεν θα τους συνέφερε να εναντιωθούν σ΄ένα τέτοιο ενδεχόμενο και άρχισαν να προπαρασκευάζονται για μία τέτοια εξέλιξη.
Φαίνεται να έκριναν ότι ήταν εφικτή η δημιουργία ενός μικρού ελληνικού κράτος στο Νότιο Αιγαίο, προφανώς για να είναι περιορισμένες οι αντιδράσεις των Οθωμανών και προπαντός να μη αποδυναμωθεί στο Αιγαίο η παραπαίουσα τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δεν ήθελαν τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη περιοχή μας
Το ελληνικό αυτό κρατίδιο θα ήταν μία σφήνα στο νότιο Αιγαίο, επαρκές για τις ανάγκες των Αγγλων, που θα μπορούσε όμως, με την υποστήριξή τους, να παρεμποδίσει αποτελεσματικά την έξοδο των Ρώσων στη Μεσόγειο ή να ήταν ένα ισχυρό διαπραγματευτικό ατού στη διάθεσή τους (των Αγγλων) σε περίπτωση διαπραγματεύσεων.
Ενα μικρό Ελληνικό νησιωτικό κράτος στο Νότιο Αιγαίο, με ενδοχώρα επίσης νησιωτική(Ζάκυνθο κλπ) αλλά Αγγλικής κυριαρχίας θα ήταν ένας ιδανικός συνδυασμός. Θα ήταν ένας πρόσθετος, δεύτερος ισχυρός φραγμός στην έξοδο από τα Δαρδανέλια, πλην εκείνου του οθωμανικού. Ο δεύτερος αυτός φραγμός ήταν απαραίτητος εκείνη την εποχή δεδομένης της Οθωμανικής αδυναμίας και αστάθειας σε κρίσιμη περιοχή, στα νότια σύνορα της Ρωσία, κοντά στο Αιγαίο και στη στρατηγική περιοχή της Μεσογείου.
γ. Ο Αγώνας Αρχίζει
Ετσι οι Αγγλοι
+ πρώτα-πρώτα φρόντισαν και πέτυχαν να καταλάβουν τη Ζάκυνθο(1809) και αργότερα τα Ιόνια νησιά για να βρίσκονται προφανώς κοντά στις πάντοτε επαναστατημένες περιοχές, δίπλα στη Δυτική Ελλάδα και στην ανήσυχη Πελοπόννησο με το μεγάλο νησιωτικό της χαρακτήρα, με σκοπό βέβαια να γνωρίσουν από κοντά και λεπτομερέστερα τις ανυπότακτες αυτές περιοχές και τους πολλούς, ανεξάρτητους και άστατους έλληνας πολέμαρχους, που δρούσαν στην περιοχή. Επίσης θα μπορούσαν από τη Ζάκυνθο να επέμβουν στρατιωτικά σε περίπτωση, που θα επέβαλαν κάτι τέτοιο τα γεωστρατηγικά τους συμφέροντα
+ εν όψει του ενδεχόμενου δημιουργίας ελληνικού κράτους αναζήτησαν και επέλεξαν έλληνες της περιοχής και της διασποράς, στους οποίους θα μπορούσαν, κατά την εκτίμησή τους, να στηριχθούν για την προώθηση της πολιτικής τους στα πλαίσια των αναμενόμενων εξελίξεων.
+ την ίδια εποχή φαίνεται ότι προετοίμαζαν και προσωπικότητες του δικού τους περιβάλλοντος για τον ίδιο σκοπό
Από την άλλη πλευρά, από την ελληνική, το ελληνικό επαναστατικό κίνημα χωρίς καμία ξένη υποστήριξη:
+ οργανώθηκε αυτόνομα μέσα στη Ρωσία
+ διαδόθηκε συνωμοτικά σ΄όλο τον ελληνισμό
+ εκδηλώθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, στα σύνορα της Αυτοκρατορίας με τη Ρωσία (Φεβρουάριος 1821)
+ η Πρώτη αυτή γνήσια Ελληνική Επανάσταση όχι μόνο δεν υποστηρίχθηκε από τη Ρωσία ή από άλλη μεγάλη Δύναμη της εποχής αλλά πολεμήθηκε από όλους και ιδιαίτερα από το επίσημο Ρωσικό κράτος, μία ενέργεια υψίστης γεωστρατηγικής σημασίας με διαφωνία ή εν απουσία του Καποδίστρια, υπουργού τότε εξωτερικών της Ρωσίας, και φυσικά καταστάλθηκε γρήγορα. Η Πρώτη Ελληνική Επανάσταση είχε πολύ μικρή διάρκεια
+ με πρωτοβουλία όμως των Ελλήνων και αυτοί πάλι μόνοι τους, χωρίς καμία ξένη βοήθεια ή προτροπή, μετέφεραν ταχύτατα τον επόμενο κιόλας μήνα (Μάρτιο 1821) την επανάσταση τους στο νότιο τμήμα της Ελλάδος, στη Πελοπόννησο, πλησίον των Ιόνιων Νησιών. Αυτή ήταν αναμφισβήτητα μία ένδειξη της μεγάλης δυναμικής του ελληνικού κινήματος, η οποία φαίνεται να εντυπωσίασε πολλούς.
+ το επαναστατικό κίνημα της Νοτίου Ελλάδος, πάλι χωρίς καμία ξένη βοήθεια ή και προτροπή, ξαπλώθηκε γρήγορα και δυναμικά, τους επόμενους, ένα(1) με δύο(2), μήνες, σ΄όλη την Ελλάδα μέχρι τη Μακεδονία και τα νησιά του Αιγαίου
+ Η Δεύτερη αυτή Ελληνική Επανάσταση, συνέχεια της Πρώτης Επανάστασης, είχε μεγάλη διάρκεια αλλά από το πρώτο χρόνο της εκδήλωσής της τέθηκε στο σύνολό της σχεδόν υπό τον έλεγχο ελλήνων πολιτικών αγγλικής εμπιστοσύνης, γεγονός που προκάλεσε πολλές και ισχυρότατες αντιδράσεις
Ακολούθησε μία μακρά περίοδος αμφισβητήσεων και ανταγωνισμών στον ελληνικό χώρο για την αποσαφήνιση και ωρίμανση των πολιτικών τάσεων των επαναστατημένων κατοίκων αλλά έπρεπε προπαντός να αποσαφηνισθούν και οι σχεδιασμοί των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλία, Ρωσία, Γαλλία) στη περιοχή μας, ιδιαίτερα δε έπρεπε να αποσαφηνισθεί η γαλλική στάση ή η αμφισβήτησή της με την οργάνωση και εξοπλισμό απ΄αυτήν της στρατιάς του Ιμπραήμ, η οποία τελικά δεν απειλούσε μόνο τη Δεύτερη Ελληνική Επανάσταση, αλλά απειλούσε και τα γεωστρατιωτικά συμφέροντα των Ισχυρών στη Μέση Ανατολή.
Τελικά κρίθηκε από τις σύμμαχες δυνάμεις, ότι έπρεπε να γίνουν ευρύτερα γνωστές και σεβαστές οι αποφάσεις τους. Οι εξελίξεις επιταχύνθηκαν κυρίως με τη ναυμαχία του Ναβαρίνου με την οποία, ουσιαστικά, εξουδετερώθηκε η στρατιά του Ιμπραήμ.
δ. Το Ελληνικό Κρατίδιο
Ακολουθεί η δημιουργία ενός μικρού Ελληνικού Κράτους, ως οι αρχικοί περίπου σχεδιασμοί, με την αξιοσημείωτη παρατήρηση, ότι το ελληνικό αυτό κρατίδιο δημιουργήθηκε εξ αρχής, ως ανεξάρτητο κράτος χωρίς να μεσολαβήσει περίοδος Οθωμανικής επικυριαρχίας, ως συνέβη με όλα τα άλλα κράτη που προέκυψαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Εχουμε πλέον ένα νέο φραγμό της καθόδου, έναν ελληνικό φραγμό, που δημιουργήθηκε με μεγάλες απώλειες του ελληνικού στοιχείου και χωρίς ισχυρές αντιδράσεις, περί το τέλος, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη διατήρηση της οποίας, ως κράτος, επιδίωκε τότε η Αγγλία με όλες τις δυνάμεις της.
Το Ελληνικό αυτό Κρατίδιο είχε εξαρχής μεγάλο γεωστρατηγικό προορισμό στο γενικότερο σχεδιασμό των Ισχυρών, ως άνω, με την ανάλογη βεβαίως προστασία των συνόρων του, γεγονός τεράστιας σημασίας για την αρχική επιβίωσή του και για την προκοπή του.
Δυστυχώς η κατάσταση αυτή δεν είχε γίνει κατανοητή τότε από την ελληνική Διοίκηση, και η ελληνική κοινή γνώμη, έμεινε απληροφόρητη.
Ολοι είχαν εντυπωσιαστεί από τη πολεμική διάθεση, την αυτοθυσία, τα βάσανα, την υπομονή και επιμονή των επαναστατημένων, την πίστη τους στη τελική νίκη ως και από τα πολύ αξιόλογα, εντυπωσιακά, επιτεύγματα πολλών ελλήνων πολέμαρχων στη στεριά και στη θάλασσα αλλά και πολλών κατοίκων στο σύνολο τους πολλών περιοχών (νησιών, Χαλκιδικής κλπ) και ιδιαίτερα των πολιορκημένων κατοίκων του Μεσολογγίου. Ολοι Αξιοι κάθε τιμής και εθνικής ευγνωμοσύνης.
Η δυναμική και η ισχύς των ενδιάμεσων πολεμικών επιχειρήσεων σε μία εμπλοκή είναι στοιχεία αναμφισβήτητα απαραίτητα στη διαμόρφωση των εντυπώσεων (μέσα και έξω) ή στην ενδυνάμωση του ηθικού της κοινής γνώμης, στοιχεία θεμελιώδη και απαραίτητα, προκειμένου να υπάρξει ένα επιδιωκόμενο πολεμικό αποτέλεσμα.
Αλλο όμως είναι πόλεμος και τελική ήττα και άλλο ενδιάμεσες πολεμικές προσπάθειες και εντυπώσεις. Οι πολεμικές προσπάθειες είναι προϋπόθεση, που επιταχύνουν τις εξελίξεις. Δεν επηρεάζουν όμως τα τελικά πολεμικά αποτελέσματα. Η τελική πολεμική καταστροφή είναι η μεγάλη ιστορία. Είναι τα τετελεσμένα.
Κανείς δεν κινήθηκε μέσα σ΄ αυτήν την πραγματικότητα πλην βεβαίως του Καποδίστρια (βιογραφούμενος, 1976-1831), ο οποίος είχε προσπαθήσει, επιτυχώς μάλιστα, να ευρύνει τα ανεπίσημα ελληνικά σύνορα, για να φέρει τους Συμμάχους προ τετελεσμένων, προ της υπογραφής του Πρωτόκολλου του Λονδίνου με το οποίο θα καθορίζονταν τα οριστικά σύνορα του νεοδημιουργηθέντος ελληνικού κράτους.
Το πρωτόκολλο όμως αυτό άφησε τελικά πίσω τα σύνορα του Καποδίστρια και δεν πρόβλεψε τίποτε για άλλες μακρύτερες περιοχές με μεγάλη επαναστατική δραστηριότητα και με πολλά θύματα, όπως οι περιοχές της Χαλκιδικής, κλπ.
Ο παραπάνω σχεδιασμός πρέπει να ήταν λίγο-πολύ σε γνώση των Οθωμανών ή τουλάχιστο να είχε διαγνωσθεί εγκαίρως απ΄αυτούς. Δεν μπορεί να εξηγηθεί διαφορετικά η γενικότερη τακτική τους (των Οθωμανών) να χορηγούν αμνηστίες ή να συμπεριφέρονται ήπια ύστερα από κάθε καταστολή προς τους επαναστατημένους έλληνες των μακρύτερων περιοχών, ενώ το ίδιο δεν είχε παρατηρηθεί σε επαναστατημένες περιοχές, που αργότερα εντάχθηκαν στην ελληνική επικράτεια.
Η έλλειψη κατανόησης της αγγλικής πολιτικής και του γεωστρατηγικού προορισμού του Ελληνικού Κράτους εκείνη την εποχή ήταν αναμφίβολα μία μεγάλη αδυναμία της ελληνικής πλευράς με πολλές δυσάρεστες παρενέργειες.
Οι διοικούντες την Ελλάδα ακολούθησαν αντίθετη πολιτική. Επέλεξαν την τακτική της υπερεκτίμησης των δυνατοτήτων του μικρού Ελληνικού Κράτους με σκοπό την περαιτέρω συρρίκνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την αυτόνομη πορεία του (του ελληνικού Κράτους) γεγονός που οδήγησε σε λαϊκισμούς και σε πρόχειρους αλλά ισχυρούς αυτοσχεδιασμούς της Μεγάλης Ιδέας κλπ με σοβαρές συνέπειες για τον ελληνισμό και ιδιαίτερα εκείνου της Οθωμανικής επικράτειας.
Ισως η πολιτική αυτή της Ελληνικής Διοίκησης να ταίριαζε στους σχεδιασμούς των Μεγάλων Δυνάμεων, διότι δίδονταν έτσι η αφορμή για μία πολεμική προς αποδυνάμωση του ελληνικού στοιχείου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το ελληνικό αυτό στοιχείο ήταν τότε εκείνο που προωθούσε και επιτάχυνε εκ των πραγμάτων την εξασθένηση της Αυτοκρατορίας. Αυτή την εξασθένηση ήθελαν να περιορίσουν τότε οι Ισχυροί.
Η γενικότερη αυτή πολιτική των διοικούντων την Ελλάδα οδήγησε αργότερα και σε εσφαλμένη αξιολόγηση των στρατιωτικών και πολιτικών γεγονότων της Επανάστασης του ‘ 21 και εξαυτού η μη αντικειμενική μεταγενέστερη ενημέρωση της κοινής γνώμης και η προώθησης την εθνική μας αυτογνωσίας.
Αργότερα με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους και την εξέλιξη των γεγονότων έληξε η χρησιμότητα των Ιόνιων Νήσων στους αγγλικούς σχεδιασμούς, εξού και η δωρεάν παραχώρηση τους στην Ελλάδα(1864)
ε. Ρωσική Ανάμιξη
Το Ελληνικό Κράτος, ως διαμορφώθηκε αυτό τελικά, προφανώς δεν άρεσε στους Ρώσους ή να άφηνε περιθώρια ελιγμών, κατά την εκτίμησή τους, και αυτοί εξακολούθησαν να μάχονται για την έξοδό τους στο Αιγαίο.
Ετσι φθάσαμε σε Ρωσοτουρκικό πόλεμο και στη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου(1878) με ισχυροποίηση της Βουλγαρίας και την έξοδο της στο Αιγαίο. Η Ρωσία εγκαταλείπει την Ελλάδα και αγκαλιάζει τη Βουλγαρία.
Τώρα έχουμε στη περιοχή μας ένα νέο γεωστρατηγικό δίπολο Ρωσία – Βουλγαρία με μεγάλη εδαφική ενδοχώρα έναντι του παλαιού ανταγωνιστικού του Αγγλία-Ελλάδα αλλά αυτό με μεγάλο θαλάσσιο υπόβαθρο.
Το γεγονός αυτό, η πρωτοβουλία αυτή της Ρωσίας, ανησύχησε πάλι την Αγγλία. Εχουμε νέους σχεδιασμούς της αγγλικής πολιτικής και νέα πολιτική. Οι νέοι αυτοί σχεδιασμοί περιλάμβαναν προφανώς την ενίσχυση του ελληνικού κράτους για να προβάλλει αυτό πλέον, με εξωτερική βεβαίως βοήθεια, αποτελεσματική αντίσταση στη Βουλγαρική – και στη Ρωσική - διείσδυση στη Βόρειο Ελλάδα και έξοδο τους στο Αιγαίο. Η Ελλάδα οφείλει πλέον μόνη της ν΄ανταποκρίνεται από δω και πέρα στις γεωστρατηγικές της υποχρεώσεις. Αυτός είναι ο ρόλος της, το καθήκον της από τώρα και στο εξής. Η παρεμπόδιση εισόδου της Ρωσίας στο Αιγαίο
Επιλέγεται ο Χαρίλαος Τρικούπης (βιογραφούμενος, 1832-1896) για την προώθηση της πολιτικής αυτής. Ο Χαρ. Τρικούπης επιδίδεται, μέσα σε δημοκρατικό πολιτικό περιβάλλον αλλά με απίθανους λαϊκισμούς της αντιπολίτευσης, με μεγάλη όμως βοήθεια, σε μία άνευ προηγουμένου οργάνωση του Κράτους και σε μία σοβαρή πολεμική προετοιμασία της Ελλάδος.
Η προετοιμασία όμως αυτή διακόπηκε με τον θάνατο του (του Χαρ. Τρικούπη-1896). Αυτή ήταν και η πρώτη ατυχία του ελληνισμού, αλλά τα γεγονότα έτρεχαν και νέες εξελίξεις διαφαίνονταν στον ορίζοντα.
Ακολουθεί η περιπέτεια του άτυχου πολέμου του 1897 της λαϊκίζουσας αντιπολίτευσης του Τρικούπη. Την κατάσταση περιέσωσαν τότε οι αρχικές εγγυήσεις των συνόρων μας, που δόθηκαν από τις Μεγάλες Δυνάμεις, με την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους ως και οι επερχόμενες διεθνείς εξελίξεις στα βόρεια σύνορά μας, τις οποίες προφανώς αγνοούσε ή αγνόησε τότε η ελληνική Διοίκηση.
Η Μακεδονία ήταν μακράν των Αθηνών. Με την άποψη όμως αυτή προφανώς δεν συμφωνούσαν όλοι, ιδιαίτερα ο ελληνικός στρατός - ο οποίος και επαναστάτησε. Επίσης δεν συμφωνούσαν άλλοι έλληνες πολιτικοί παράγοντες αλλά και διεθνείς παράγοντες ενδιαφερόμενοι για την περιοχή μας.
στ. Ο Αος Βαλκανικός Πόλεμος
Προς αντιμετώπιση της κατάστασης επιλέγεται ως αντικαταστάτης του Χαρ. Τρικούπη, με επιφύλαξη όμως της βασιλικής οικογένειας, ο δημοκρατικός Ελευθέριος Βενιζέλος (βιογραφούμενος, 1864-1936).
Ο Ελευθ. Βενιζέλος ήταν γνωστός πολιτικός της Κρήτης αλλά δεν είχε προσβάσεις στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Καθιερώθηκε όμως σ΄αυτό με παρέμβαση του ελληνικού στρατού αλλά κυρίως καθιερώθηκε με τον ίδιο τρόπο, που καθιερώθηκε προηγουμένως και ο ευπατρίδης Χαρ. Τρικούπης, διά της ουσιαστικής και ευνοϊκής προς αυτόν και μάλιστα κατ΄επανάληψη πολιτικής παρέμβασης του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄.
Ο Ελευθ. Βενιζέλος συνεχίζει το έργο του Χαρ. Τρικούπη, την αναδιοργάνωση του κράτους και την πολεμική προετοιμασία της Ελλάδος.
Ακολουθεί ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος. Η Βουλγαρία ωθείται προς Βορρά με προώθηση των ελληνικών συνόρων.
Εχουμε τώρα τη δεύτερη ατυχία, τη δολοφονία στη Θεσσαλονίκη του ευέλικτου Βασιλέως Γεωργίου Α΄(1913) από βούλγαρο πράκτορα. και την άνοδο στο θρόνο του διαδόχου και αρχιστρατήγου Κωνσταντίνου.
ζ. Ο Βος Βαλκανικός Πόλεμος
Ακολουθεί ο Β΄ Βαλκανικός πόλεμος για να απομακρυνθεί οριστικά η Βουλγαρία από το Αιγαίο με νέα προώθηση των ελληνικών συνόρων.
Ολα αυτά έγιναν μέσα σε ατμόσφαιρα απόλυτης συνεργασίας των ηγετών του ελληνισμού παλαιότερα του Βασιλέως Γεωργίου Α΄ και Ελευθ. Βενιζέλου και τώρα του Βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελευθ. Βενιζέλου.
Η Ελλάδα εκπλήρωσε επιτυχώς τα γεωστρατηγικά της καθήκοντα και μεγάλο ήταν το όφελός της. Υπερδιπλασίασε την έκτασή της.
Όχι μόνο αυτό. Η Ελλάδα έγινε ο μοναδικός φύλακας της εξόδου των Δαρδανελίων στο Αιγαίο. Ένα γεγονός τεράστιας γεωστρατηγικής σημασίας.
Μετά τον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο ακολουθεί μία μικρή περίοδος ηρεμίας.
Και οι δύο ηγέτες του Ελληνισμού θεωρούσαν τώρα τον εαυτό τους αυθεντίες - Εθνικοί Ηρωες ξεχωριστά ο καθένας για τον εαυτό του - και ότι αυτοί ήταν οι μεγάλοι και μοναδικοί συντελεστές των όντως μεγάλων στρατιωτικών επιτευγμάτων, ξεχνώντας την πραγματικότητα και τις γεωστρατηγικές υποχρεώσεις της Χώρας μας.
η. Ο Αος Παγκόσμιος Πόλεμος
Ερχονται τα σύννεφα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και στο διεθνές προσκήνιο εμφανίζονται νέες Μεγάλες Δυνάμεις και η Αγγλία φαίνεται να χάνει το προνόμιο της υπερδύναμης, που επηρέαζε αποφασιστικά ή επέβαλε την εξέλιξη των πραγμάτων στη περιοχή μας.
Οι ηγέτες του ελληνισμού, ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος και ο Ελευθ Βενιζέλος, διαφωνούν πλήρως, ως προς τη διαχείριση των τρεχουσών τότε κρίσιμων διεθνών καταστάσεων με μία απίθανη εμμονή στις διατυπωθείσες εκατέρωθεν απόψεις.
Και οι δύο Ηγέτες ήθελαν τη συμμετοχή μας στο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, (Αγγλία, Γαλλία κλπ). Ο μεν ήθελε για τη συμμετοχή μας στο πόλεμο να υπάρξουν εκ των προτέρων κάποιες δεσμεύσεις, τις οποίες δεν έδιναν οι σύμμαχοι, ο δε έτερος υποστήριζε την είσοδο μας στον πόλεμο πάση θυσία, έστω και με χωρίς δεσμεύσεις.
Η διαφωνία αυτή ίσως να ήταν ένα θέμα χαρακτήρων των πρωταγωνιστών. Εμφανής ήταν η έλλειψη ευελιξίας και κατανόησης των κινδύνων της εποχής ως και της μεγάλης πολιτικής των Μεγάλων και Ισχυρών στη περιοχή μας.
Ενδεχομένως η διαφωνία να ήταν μία εκδήλωση της υποβόσκουσας αμοιβαίας δυσπιστίας, μεταξύ της βασιλικής οικογένειας και του δημοκρατικού Ελευθ. Βενιζέλου. Το πιθανότερο είναι να ήταν όλα αυτά, ένας άτυχος συνδυασμός, με καταστροφικές για το Εθνος μας επιπτώσεις.
Οι Μεγάλοι έχουν τώρα μειωμένες συμβουλευτικές δυνατότητες. Ολοι οι πολιτικοί μας αυτοσχεδιάζουν χωρίς αποτελεσματικό επιδιαιτητή, ενώ παρεμβαίνουν και άλλοι διεθνείς παράγοντες. Πλήρης σύγχυσης και έλλειψη εθνικής γραμμής. Η πολιτική κατάσταση στη χώρα μας βρέθηκε σε πλήρη διάλυση και ανυποληψία σε μία κρίσιμη περίοδο, στο μέσον ενός μεγάλου και ανελέητου πολέμου μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων.
Η ελληνική Διοίκηση ξέχασε το γεωστρατηγικό προορισμό της Χώρας και τώρα πελαγοδρομούσε, σε ανεδαφικές προσωπικές πολιτικές επιλογές και αντιπαλότητες των ηγετών της, μέσα σε διεθνή κρίση, και με έξαρση των πολύνεκρων πολεμικών επιχειρήσεων, γεγονός που ανάγκασε τους Μεγάλους και Ισχυρούς να προσαρμόσουν τις πολιτικές τους εις βάρος βεβαίως της Ελλάδος.
Με πολλές παρεμβάσεις απομακρύνεται ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος παρά τις έντονες αντιρρήσεις των Αγγλων και με βαθύτατη διάσπαση της ενότητας του ελληνικού λαού σε κρίσιμη διεθνή περίοδο. Ο Ελευθ. Βενιζέλος καθιερώνεται πλέον ως ο μοναδικός ηγέτης, ο οποίος επιβάλλει τώρα την πολιτική του, η οποία συνίστατο στη πλήρη και ανεπιφύλακτη συμπαράσταση στο πλευρό των Δυνάμεων της Δυτικής Συμμαχίας (Αγγλίας,Γαλλίας, Αμερικής, Ιταλίας κλπ). Κήρυξε τον πόλεμον εναντίον της Γερμανίας και έτσι η Ελλάδα βρέθηκε αργότερα μεταξύ των νικητών.
Από πολιτικής πλευράς και ύστερα από την ως άνω διαμάχη Ο Ελευθ. Βενιζέλος άρχισε ν΄ αποστασιοποιείται σιωπηλά αλλά με πολλά προσχήματα περί του αντιθέτου από το Βασιλικό θεσμό και από την αγγλική πολιτική. Αυτά τα περί αντιθέτου προσχήματα ο Βενιζέλος τα διατήρησε μέχρι το θάνατό του.
Το αξιοσημείωτο ήταν, ότι και ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος, πριν της απομάκρυνσής του από το Θρόνο, είχε ήδη αποστασιοποιηθεί από την αγγλική πολιτική και μάλιστα αυτός εμφανώς, χωρίς πολλά προσχήματα. Είχε επιλέξει μία πολιτική σύγκρουσης με τους Μεγάλους και Ισχυρούς στο μέσο ενός μεγάλου και ανελέητου πολέμου
Η σύγκρουση αυτή των Ηγετών του Ελληνισμού είχε τεράστιες επιπτώσεις στη πολιτική συμπεριφορά του ελληνικού λαού. Δίχασε τον ελληνικό λαό.
Αυτό ήταν το πρώτο μεγάλο ιστορικό πολιτικό ατύχημα εκείνης της περιόδου.
Xάθηκε η νηφαλιότητα, που ήθελαν οι περιστάσεις. Τα πάντα είχαν το χαρακτήρα της άρνησης και της αντιπαλότητας. Ο ένας εναντίον του άλλου. Χάθηκε ο έλεγχος, Διχάστηκε σε μεγάλη έκταση και ένταση ο Ελληνικός Λαός. Ακολούθησαν απαράδεκτοι πολιτικοί διωγμοί κλπ. Η κατάσταση είχε φθάσει στα άκρα. Με αυτή τη λαϊκή ψυχολογία πήγαμε αργότερα στην Τουρκία.
θ. Συνθήκη των Σεβρών
Τελειώνει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και οι νικητές αποφασίζουν τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με ξεχωριστή Συνθήκη και με την περίεργη συναίνεση της Αγγλίας, η οποία τώρα, με τη συναίνεσή της αυτή έδινε την εντύπωση, ότι εγκαταλείπει ξαφνικά και γρήγορα μία γεωστρατηγική πολιτική της (της Αγγλίας) αιώνων.
Ετσι φθάσαμε στη γνωστή ελλιπή συνθήκη των Σεβρών. Ο πρωθυπουργός της Γαλλίας χαρακτήριζε και αυτός ως πολύ εύθραυστη τη συνθήκη αυτή
Με πρωτοβουλία πάλι των Αγγλων και με πρόταση μάλιστα του ίδιου του Πρωθυπουργού της Αγγλίας, ανατίθεται στη Ελλάδα, με το πρόσχημα του μεγάλου και ξεκούραστου στρατού της, η διατήρηση της τάξης στην υπό δήθεν διάλυση Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι την πλήρη εφαρμογή της συνθήκης των Σεβρών.
Περίεργη ήταν η εύνοια αυτή των Αγγλων προς τον μη επαρκώς συνεργάσιμο με αυτούς Ελευθ. Βενιζέλο. Προς ένα Βενιζέλο, που δεν επισκέπτονταν το Λονδίνο εν αντιθέσει με τον Χαρ. Τρικούπη, που ήταν τακτικός επισκέπτης και είχε πολλούς φίλους εκεί.
Ο Ελευθ. Βενιζέλος αποδέχθηκε την πρόταση του Αγγλου Πρωθυπουργού, χωρίς όμως διασφαλίσεις και τις ανάλογες διεθνείς εγγυήσεις.
Ελληνικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν αμέσως, ενμέσω πολλών πανηγυρισμών, στη Σμύρνη, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτό ήταν άλλο ένα μεγάλο σφάλμα τακτικής. Ο τόπος και τρόπος της επιβίβασης. Εδειχνε επιπολαιότητα. Τα πράγματα ήταν συγκεχυμένα και οι περιστάσεις απαιτούσαν επιφύλαξη.
Επεκράτησαν όμως πλήρως οι εντυπώσεις. Η Ελλάδα των δύο Ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Αυτό ήταν το μεγάλο παραπλανητικό σύνθημα εκείνων των ημερών
Αντίθετα οι Σύμμαχες Δυνάμεις φρόντισαν στη συνέχεια η μία μετά την άλλη και μάλιστα γρήγορα ν΄ απεγκλωβισθούν από τη συνθήκη των Σεβρών έναντι μικρών ή μεγαλύτερων ανταλλαγμάτων της άλλης πλευράς ή ακόμη άλλες Δυνάμεις εκμεταλλεύτηκαν την εις βάρος μας διαμορφωθείσα τότε άσχημη κατάσταση, προς ίδιον συμφέρον και εις βάρος του ελληνισμού. Εμείς δε λεονταρίζοντας απορρίπταμε, πανηγυρικά προσφερθείσα Αγγλική βοήθεια και για το δικό μας απεγκλωβισμό από τη Συνθήκη των Σεβρών.
Η ελληνική Διοίκηση τώρα παρά τη λαϊκή εντολή, που έλαβε από τον ελληνικό λαό (με εκλογές), να εγκαταλείψει τα αστυνομικά καθήκοντα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και να επιστρέψει ο στρατός στην Ελλάδα έπραξε το αντίθετο. Αγνόησε τους πάντες. Η Ελλάδα ξέχασε ότι ηταν εκεί μόνο για αστυνομικά καθήκοντα και μάλιστα με μία ελλιπή και νεκρή ήδη συνθήκη (τη συνθήκη των Σεβρών). Μετέτρεψε αυθαίρετα τα απλά αστυνομικά καθήκοντα σε κανονικό πόλεμο αγνοώντας τους άλλοτε συμμάχους και μεγάλους νικητάς του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου ως και την εντολή του Ελληνικού Λαού επιστροφής του Στρατού «οίκαδε», κατά το σύνθημα της εποχής. Η ελληνική πλευρά επέλεξε, απομονωμένη, τη σύγκρουση με όλους και με όλα .
Δυστυχώς η ελληνική πλευρά επέμενε μονομερώς μέχρι τέλους στη πολιτική αυτή και στον άτυχο πόλεμο με τις γνωστές φοβερές συνέπειες, ενώ οι νικήτριες Μεγάλες Δυνάμεις, όλες ανεξαιρέτως, έμειναν απαθείς και αδιάφορες στα επακολουθήσαντα τραγικά για τον ελληνισμό γεγονότα.
Η συμπεριφορά αυτή ισως να ήταν ένα μέτρο της απογοήτευσης τους ή ακόμη και της αγανάκτησής τους (των Συμμάχων) από τους άστοχους χειρισμούς της Ελληνικής πλευράς. Δεύτερη φορά μέσα σε λίγο χρόνο.
Η αδιαφορία αυτή, η χαρακτηριστική αυτή συμπεριφορά των Συμμάχων σε κρίσιμη στιγμή για τον ελληνισμό δεν σχολιάστηκε, όσο θα έπρεπε, εις βάρος βεβαίως της αντικειμενικής εθνικής ενημέρωσης της κοινής γνώμης.
Επιπόλαια και καταστροφική ήταν η εν γένει ατυχής σ΄όλα συμπεριφορά της Ελληνικής πλευράς μετά την υπογραφή της ψευτοσυνθήκης των Σεβρών. Αποτυχία απ΄όλους σ΄όλα. Αυτό ήταν το δεύτερο μεγάλο ιστορικό σφάλμα, που έφερε τελικά τη μεγάλη καταστροφή
Εκ των πρωταγωνιστών μερικοί οδηγήθηκαν στην ελληνική δικαιοσύνη. Από τους υπόλοιπους δεν είχαμε ενδείξεις, ότι είχαν αντιληφθεί το μέγεθος της καταστροφής που προκάλεσαν στους Ελληνες και στον Ελληνισμό γενικότερα οι παραπάνω πρωτοβουλίες, στη διαμόρφωσή των οποίων συμμετείχαν και οι ίδιοι προσωπικά.
Ακολουθεί η αναγέννηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η συνθήκη της Λωζάνης με την οποία φράσσεται η κάθοδος της Βουλγαρίας και της Ρωσίας στο Αιγαίο, αλλά με περιορισμό αυτή τη φορά και της ελληνικής επικράτειας.
Ετσι η αγγλική πολιτική πέτυχε και πάλι το σκοπό της, Δυστυχώς όμως χωρίς τη δική μας συμμετοχή. Εμείς δε χάσαμε τότε και το μεγάλο γεωστρατηγικό μας προνόμιο, του μοναδικού Φύλακα της εξόδου των Δαρδανελίων.
Από δω και πέρα μειώνεται αισθητά το ενδιαφέρον της Αγγλίας για την περιοχή μας μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο ελληνισμός έχασε πολλά, σωστή τραγωδία, προφανώς από τη μη σωστή και μη έγκαιρη ενημέρωση του, από άσκοπους λεονταρισμούς των ηγετών του, από αθέτηση των γεωστρατηγικών υποχρεώσεων της Χώρας μας.
ι. Ο Βος Παγκόσμιος Πόλεμος
Στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο το σενάριο ήταν λίγο-πολύ πάλι το ίδιο. Επιλέγονται ο Βασιλεύς Γεώργιος Β΄ και ο Ιωαν. Μεταξάς (βιογραφούμενος, 1873-1941), καίτοι είχαν και οι δύο βεβαρημένο παρελθόν στην προηγηθείσα καταστροφική διαμάχη των Ηγετών του Ελληνισμού, ενώ την ίδια περίοδο πέθαναν από σύμπτωση πολλοί γηρασμένοι πολιτικοί (της γενιάς του 1921) της τρέχουσας όμως τότε πολιτικής επικαιρότητας, Ελευθ. Βενιζέλος στο Παρίσι(1936) από εγκεφαλικό, Κονδύλης(1936) από καρδιακή εμβολή, Τσαλδάρης Παναγής(1936) από ουραιμία, Μιχαλόπουλος(1935), Δεμερτζής(1936) κλπ
Ακολουθεί πάλι μεγάλος εκσυγχρονισμός της κρατικής μηχανής και μία άνευ προηγουμένου στρατιωτική προετοιμασία ενόψει του επικείμενου μεγάλου πολέμου, του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Ολα δε αυτά έγιναν μέσα σε ένα περίεργο δικτατορικό περιβάλλον, χωρίς όμως εμφανή οικονομική βοήθεια τώρα από πουθενά. Τουναντίον η Ελλάδα ενίσχυσε τότε την Αγγλική οικονομία καταβάλλοντας μερικούς από τους τόκους παλαιότερου δανείου.
Η μη παροχή οιασδήποτε βοήθειας ίσως να ήταν μία εκδήλωση, ένα μέτρο των επιφυλάξεων τότε των σύμμαχων Δυνάμεων ως προς τη δυνατότητα της Ελλάδος να προβάλλει οιαδήποτε αντίσταση στον επικείμενο πόλεμο, έχοντας κατά νου τα όσα συνέβησαν στο χώρο μας με τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ως και από την επικρατούσα γενικότερη πολιτική κατάσταση στη χώρα μας τότε και μετέπειτα. Το αήττητο του «Αξονα» εκείνης της εποχής ίσως να είχε και αυτό καταλυτική σημασία στις άλλες επιφυλάξεις. Την επιφύλαξη δε αυτή φαίνεται να είχαν ενστερνισθεί και κύκλοι της Ελληνικής Διοίκησης. Υπάρχουν ενδείξεις επί του προκειμένου
Συνεπώς η συμμετοχή και η αντίσταση της Ελλάδος στο Β΄Παγκόσμιο πόλεμο ήταν μία αυτόνομη εκδήλωση του ελληνικού λαού. Οι Ελληνες μόνοι τους, χωρίς βοήθεια χρηματοδότησαν, οργάνωσαν και διεξήγαγαν έναν καταπληκτικό πόλεμο προς αιφνιδιασμό και θαυμασμό όλων, φίλων και εχθρών, με απίστευτα εγκωμιαστικά σχόλια από φίλους και εχθρούς.
Δυστυχώς ο Ελληνισμός δεν μπόρεσε ν΄ αξιοποιήσει το τεράστιο αυτό εθνικό κεφάλαιο προς όφελός του. Αλλα εσωτερικά γεγονότα επισκίασαν το μοναδικό, το καταπληκτικό αυτό επίτευγμά του. Το περίεργο δε είναι ότι καμία ελληνική Διοίκηση δεν έκανε προσπάθειες προβολής σε διεθνή κλίμακα του μοναδικού αυτού επιτεύγματος του ελληνικού λαού, το οποίο στη πραγματικότητα αναιρούσε τα δυσάρεστα συμβάντα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Περιέργως πολλοί τήρησαν ένοχη σιωπή
Σκοπός των Αγγλων, στη περιοχή μας, εξακολούθησε να είναι, η μη κάθοδος της Ρωσίας στη Μεσόγειο, αλλά το βλέμμα τους τώρα είναι στραμμένο και προς στην ελληνική Κύπρο.
Με ιδιαίτερο πείσμα δεν ήθελαν την παρουσία εκεί (στη Κύπρο) της εξόριστης ελληνικής Κυβέρνησης και των στελεχών της όλη τη περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
Τώρα με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Αγγλία πετυχαίνει εκ νέου το σκοπό της, έναντι όμως πολύ μεγάλων παραχωρήσεων προς την άλλη πλευρά, και η Ρωσία χάνει πάλι την πρόσβαση της στη Μεσόγειο, αλλά το βλέμμα των Αγγλων είναι τώρα αμετακίνητο, σταθερά προσηλωμένο στην Κύπρο.
Δυστυχώς η διαδικασία αυτή των μεγάλων συμμαχικών παραχωρήσεων γιά τη μη έξοδο της Ρωσίας στο Αιγαίο δεν έγινε γνωστή στον ελληνικό λαό στη δέουσα έκταση ή δεν δόθηκε η σημασία που θα έπρεπε εκ των πραγμάτων να δοθεί σ΄αυτήν με αποτέλεσμα να υπάρξουν τεράστιες εσωτερικές πολιτικές αστοχίες από ελληνικής πλευράς και κατά συνέπεια να υπάρξουν πολύ δυσάρεστες πολιτικές περιπλοκές. Μεγάλες ήταν οι επιπτώσεις στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική κατάσταση της χώρα μας.
Η Αγγλία εγκαταλείπει πλέον οριστικά την Ελλάδα και στο διεθνές περίγυρό μας εμφανίζονται νέες ισχυρές Μεγάλες Δυνάμεις.
Στην πολύ κρίσιμη αυτή περίοδο η ελληνική πλευρά πολέμησε την αμετακίνητη, ως άνω, περί του Κυπριακού αγγλική πολιτική. Δεν είναι όμως δυνατόν να εξαχθούν σήμερα χρήσιμα ιστορικά συμπεράσματα από την πολεμική αυτή τακτική εφόσον όλα τα περί κυπριακού ευρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, σε περίοδο γεωπολιτικού γίγνεσθαι.
ια. Παρατηρήσεις
Υστερα απ΄όλα αυτά εναπόκειται πλέον στους ιστορικούς μας ν αναζητήσουν και να βρούν ποίοι από τους παραπάνω πολιτικούς υπήρξαν χαρισματικοί Ηγέτες με Αριστοτελικά ή Πλατωνικά χαρακτηριστικά, που διαχειρίστηκαν σπουδαία ελληνικά συμφέροντα σε κρίσιμες περιόδους της νεότερης ιστορίας μας.
Θα ήταν όμως χρήσιμο αν στο σημείο αυτό υπενθυμίζαμε ότι στις περιπτώσεις που το ελληνικό πολιτικό σύστημα είχε στο νού του τον γεωστρατηγικό προορισμό της Ελλάδος ή μπόρεσε το ίδιο να προσαρμοστεί στα ενδιαφέροντα των Μεγάλων και Ισχυρών στο χώρο μας, η Ελλάδα είχε πάντοτε οφέλη, ως συνέβη παλαιότερα το ΄21 με την απόκτηση της κρατικής οντότητάς μας, με τους Βαλκανικούς πολέμους και την απελευθέρωση της Βορείου Ελλάδος ή με το Β΄ Παγκόσμιο Πολέμο και την προσάρτηση των Δωδεκανήσων
Αντιθέτως σε περιπτώσεις μη προσαρμογής τα πάντα κατέληγαν εις βάρος μας, ως συνέβη με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τις πολλές περιπέτειες και την απώλεια του ελληνισμού της Μικράς Ασίας αλλά και με άλλες δυσάρεστες περιπτώσεις
Είναι αναγκαία λοιπόν η ενημέρωση του ελληνικού λαού, έστω και ύστερα από 100 ή και 200 ακόμη χρόνια, για το τι συνέβη τότε για να αποφεύγονται μελλοντικά σφάλματα και τραγωδίες. Ετσι προάγεται η Εθνική αυτογνωσία και Εθνική διαίσθηση. Συνήθως το παρελθόν προδικάζει τα γεγονότα του μέλλοντος. Δεν υπάρχουν πλέον άλλα περιθώρια εσφαλμένων χειρισμών .
Σήμερα βεβαίως με την εμφάνιση κυρίως της ατομικής βόμβας αλλά και του γιγαντισμού της τεχνολογίας ή των οικονομικών μεγεθών έχουν αλλάξει άρδην επί το πολυπλοκότερο οι γεωστρατηγικοί σχεδιασμοί, οι συναφείς τεχνικές και επιδιώξεις των Μεγάλων και Ισχυρών
Παρά ταύτα κανείς δεν διανοείται να υποτιμήσει τη σημασία και την αναγκαιότητα της αντικειμενικής ενημέρωσης του ελληνικού λαού σε παλαιότερα, διεθνιστικά, πολιτικά δρώμενα της περιοχής μας. Η εργασία είναι πάρα πολύ δύσκολη και πολύπλοκη. Είναι όμως αναγκαία από πάσης πλευράς.
Θα μπορούσε ακόμη να υπενθυμίσει κανείς ακόμη το γνωστό, ότι οι λαϊκισμοί και οι ωραιοποιήσεις δεν έχουν θέση στην άσκηση πολιτικής με τους ξένους. Εκεί επικρατούν συμφέροντα και μόνο, τα οποία δεν πρέπει να αγνοούμε ή να υποτιμούμε Αυτό πρέπει να κατανοήσει πλήρως ο ελληνικός λαός. Οσοι υποστηρίζουν άλλες απόψεις κάνουν πολύ μεγάλο λάθος.
Ζούμε σε ένα σταυροδρόμι μεγάλου στρατηγικού ενδιαφέροντος. Σωστή αντίδραση σημαίνει σωστή προηγούμενη ενημέρωση. Όχι σε απλουστεύσεις και λαϊκισμούς. Και προπαντός όχι σε αστήρικτους λεονταρισμούς. Στη περιοχή μας οι ισορροπίες είναι πολύ ευαίσθητες και τα ενδιαφέροντα πολλά και μεγάλα.
Όλα αυτά θα πρέπει ν΄αποτελούν αντικείμενο μεγάλου προβληματισμού και συνεχόμενων συζητήσεων για ανανεούμενο κατατοπισμό της κοινής γνώμης στα πλαίσια μιάς γενικότερης εθνικής πολιτικής, ιδίως δε σε περιόδους γενικότερων αναστατώσεων.
Οι κινήσεις αυτές θα ενεργούσαν αναμφίβολα προς τη σωστή κατεύθυνση στη λήψη ορθών πολιτικών αποφάσεων, με ψυχραιμία και αυτοπεποίθηση από Κυβερνήσεις και λαό, σε μελλοντικές κρίσιμες περιόδους, εξω από λαϊκισμούς και ωραιοποιήσεις.
Τσαμουρτζής Αθανάσιος
α. Βιβλιογραφία ζ. Ο Βος Βαλκανικός Πόλεμος
β. Προ του 1821 η. Ο Αος Παγκόσμιος Πόλεμος
Γ. Αρχίζει ο Αγώνας θ. Η Συνθήκη των Σεβρών
δ. Το Ελληνικό Κρατίδιο ι. Ο Βος Παγκόσμιος Πόλεμος
ε. Ρωσική Ανάμιξη ια. Παρατηρήσεις
στ. Ο Αος Βαλκανικός Πόλεμος
α. Βιβλιογραφία
Η εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ το 2014 κυκλοφόρησε μία σειρά βιβλίων, που είχαν ως γενικό τίτλο «ΗΓΕΤΕΣ», όπου βιογραφούνται μεταξύ άλλων έλληνες πολιτικοί, που παίξανε πρωταγωνιστικό ρόλο στη πρόσφατη ιστορία του τόπου μας.
Οι βιογραφούμενοι υπήρξαν πρωθυπουργοί σε κρίσιμες για το Εθνος μας περιόδους μέσα σε γενικότερη διεθνή κρίση. Ετσι έγιναν γνωστοί στη εθνική μας μνήμη.
Όλα τα βιβλία παρουσιάζουν αναμφίβολα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σ΄όλα έχουμε πληθώρα πληροφοριών. Ολα λένε πολλά και όλα αφήνουν να εννοηθούν περισσότερα
Η εύρεση της ιστορικής αλήθειας είναι βέβαια έργο αναμφισβήτητα πολύ δύσκολο, ιδιαίτερα όταν πρόκειται ν΄ανιχνευτούν οι σχεδιασμοί των Ισχυρών και Μεγάλων Δυνάμεων. Προσφεύγουμε κατ΄ανάγκη σε προσεγγίσεις.
Είναι όμως δυνατό από ευκρινείς και επαρκείς ψηφίδες, που έρχονται με τον καιρό στην επικαιρότητα, να διαβλέψουμε την εικόνα του μωσαϊκού των επιμέρους επιδιώξεων των Μεγάλων. Η εικόνα αυτή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μία σωστή ερμηνεία και εξαυτού στη λήψη μελλοντικά των ενδεδειγμένων αποφάσεων λαού και κυβερνήσεων με σκοπό την αποφυγή άσκοπων, άκαιρων ή επικίνδυνων πρωτοβουλιών σε εθνική κλίμακα.
Διαβάζοντας τα παραπάνω βιβλία αποκτούμε τμηματικά μεν αλλά επαρκώς μία σαφή εικόνα των σχεδιασμών και επιδιώξεων των Μεγάλων Δυνάμεων στη περιοχή μας κατά τις κρίσιμες περιόδους, όπου δραστηριοποιήθηκαν οι παραπάνω έλληνες πολιτικοί, μία εικόνα η οποία, καθόλες τις ενδείξεις, είναι ακόμη ασαφής και συγκεχυμένη στην εθνική ή πολιτική μνήμη πολλών
β. Προ του 1821
Εντύπωση προκαλεί η σταθερότητα της αγγλικής πολιτικής στη περιοχή μας ακόμη και από πριν από την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Εντυπωσιακή ήταν η διακριτική της ευχέρεια. Ηταν απλή και σαφής πολιτική στους σχεδιασμούς της και εξ αυτού εφικτή η υλοποίησή της. Υπήρχε πάντοτε αξιοσημείωτη προετοιμασία και έγκαιρη προσαρμογή της πολιτικής αυτής.
Ο γενικότερος στρατηγικός σκοπός της αγγλικής πολιτικής στη περιοχή μας ήταν σταθερός και αμετακίνητος για πάρα πολλά χρόνια πριν και μετά από την Ελληνική Επανάσταση, ίσως και μέχρι σήμερα. Ο σκοπός αυτός ήταν, ως γνωστό, η παρεμπόδιση της καθόδου της Ρωσίας στη Μεσόγειο, ιδιαίτερα δια των Δαρδανελίων και του Αιγαίου, που είναι ο συντομότερος και ο ασφαλέστερος δρόμος εξόδου της Ρωσίας.
Οι Αγγλοι γνώριζαν πολύ καλά τη γεωστρατηγική σημασία της Μεσογείου. Ο Μέγας Νέλσων με το φοβερό στόλου του περνούσε τον περισσότερο καιρό του στη Μεσόγειο προς διασφάλιση του ναυτικού αποκλεισμού της ναπολεόντειας Γαλλίας. Με τους έλληνες ήταν ελαστικός. Αφηνε τους έλληνες καραβοκύριδες με τα βαριά οπλισμένα εμπορικά καράβια τους να παραβιάζουν τον αποκλεισμό, να κάμνουν μεγάλες περιουσίες και αυτοί με τη σειρά τους να ναυπηγούν συνεχώς όλο και μεγαλύτερα καράβια με ισχυρότερο οπλισμό και αύξηση της περιουσίας τους. Ισως όλα αυτά να μη ήταν τυχαία. Συνήθως οι Αγγλοι τίποτε δεν έκαμναν τυχαία και μάλιστα εκείνη την εποχή στο μέσον του Ναπολεόντειου αποκλεισμού.
Αναμφισβήτητα η αποτίναξη του τουρκικού ζυγού είχε ξεκινήσει αυτόνομα από έλληνες, με κορυφαίους εκφραστές τους Αδαμάντιο Κοραή(1748-1833) και Ρήγα Φεραίο (βιογραφούμενος, 1757-1797) οι οποίοι διέδωσαν τις εθνικές επαναστατικές ιδέες κυρίως στους πλούσιους ή πεπαιδευμένους Ελληνες της ευρωπαϊκής διασποράς και εκείνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για να καταλήξουμε στη Φιλική Εταιρεία(1814-1821), η οποία, με συνωμοτικό τρόπο, διέδωσε τις επαναστατικές αυτές ιδέες, παντού, σ΄όλους τους Ελληνες. Αυτή (η Φιλική Εταιρεία) ήταν εκείνη, που δημιούργησε τους πρώτους επαναστατικούς πυρήνες και προπαντός καθιέρωσε την ελληνική εθνική συνείδηση με τη σύγχρονη έννοια του όρου
Πρώτοι οι Ρώσοι ήταν εκείνοι, που αντιλήφθηκαν τη δυναμική και σοβαρότητα των επαναστατικών προσπαθειών του ελληνικού στοιχείου και αυτοί(οι Ρώσοι) ήταν εκείνοι, που προσπάθησαν, με τα Ορλωφικά(1770), να εκμεταλλευτούν προς το συμφέρον τους τη δημιουργούμενη κατάσταση, την προώθηση δηλ. διά του ελληνικού χώρου των γεωστρατηγικών συμφερόντων τους στη περιοχή μας, την έξοδο τους στη Μεσόγειο. Ενήργησαν όμως μάλλον βεβιασμένα, και απέτυχαν
Τα γεγονότα αυτά ίσως να ήταν η αφορμή να αντιληφθούν ή να φοβηθούν οι Αγγλοι από τη δυναμική και τις δυνατότητες του ελληνικού στοιχείου, που θα μπορούσε να ανατρέψει, εις βάρος τους, την γεωπολιτική κατάσταση στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο γενικότερα. Αντέδρασαν δε με εντυπωσιακό τρόπο, με συγκεκριμένο απλό σχέδιο και φυσικά με καταπληκτικά αποτελέσματα.
Όλα δείχνουν, ότι οι Αγγλοι εξ αρχής, από τον αρχικό τους ακόμη σχεδιασμό, εκτιμώντας την κατάσταση και τη δυναμική του ελληνικού κινήματος, δεν απέκλειαν το ενδεχόμενο να προέκυπτε τελικά ένα ελληνικό κράτος ή ότι δεν θα τους συνέφερε να εναντιωθούν σ΄ένα τέτοιο ενδεχόμενο και άρχισαν να προπαρασκευάζονται για μία τέτοια εξέλιξη.
Φαίνεται να έκριναν ότι ήταν εφικτή η δημιουργία ενός μικρού ελληνικού κράτος στο Νότιο Αιγαίο, προφανώς για να είναι περιορισμένες οι αντιδράσεις των Οθωμανών και προπαντός να μη αποδυναμωθεί στο Αιγαίο η παραπαίουσα τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δεν ήθελαν τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη περιοχή μας
Το ελληνικό αυτό κρατίδιο θα ήταν μία σφήνα στο νότιο Αιγαίο, επαρκές για τις ανάγκες των Αγγλων, που θα μπορούσε όμως, με την υποστήριξή τους, να παρεμποδίσει αποτελεσματικά την έξοδο των Ρώσων στη Μεσόγειο ή να ήταν ένα ισχυρό διαπραγματευτικό ατού στη διάθεσή τους (των Αγγλων) σε περίπτωση διαπραγματεύσεων.
Ενα μικρό Ελληνικό νησιωτικό κράτος στο Νότιο Αιγαίο, με ενδοχώρα επίσης νησιωτική(Ζάκυνθο κλπ) αλλά Αγγλικής κυριαρχίας θα ήταν ένας ιδανικός συνδυασμός. Θα ήταν ένας πρόσθετος, δεύτερος ισχυρός φραγμός στην έξοδο από τα Δαρδανέλια, πλην εκείνου του οθωμανικού. Ο δεύτερος αυτός φραγμός ήταν απαραίτητος εκείνη την εποχή δεδομένης της Οθωμανικής αδυναμίας και αστάθειας σε κρίσιμη περιοχή, στα νότια σύνορα της Ρωσία, κοντά στο Αιγαίο και στη στρατηγική περιοχή της Μεσογείου.
γ. Ο Αγώνας Αρχίζει
Ετσι οι Αγγλοι
+ πρώτα-πρώτα φρόντισαν και πέτυχαν να καταλάβουν τη Ζάκυνθο(1809) και αργότερα τα Ιόνια νησιά για να βρίσκονται προφανώς κοντά στις πάντοτε επαναστατημένες περιοχές, δίπλα στη Δυτική Ελλάδα και στην ανήσυχη Πελοπόννησο με το μεγάλο νησιωτικό της χαρακτήρα, με σκοπό βέβαια να γνωρίσουν από κοντά και λεπτομερέστερα τις ανυπότακτες αυτές περιοχές και τους πολλούς, ανεξάρτητους και άστατους έλληνας πολέμαρχους, που δρούσαν στην περιοχή. Επίσης θα μπορούσαν από τη Ζάκυνθο να επέμβουν στρατιωτικά σε περίπτωση, που θα επέβαλαν κάτι τέτοιο τα γεωστρατηγικά τους συμφέροντα
+ εν όψει του ενδεχόμενου δημιουργίας ελληνικού κράτους αναζήτησαν και επέλεξαν έλληνες της περιοχής και της διασποράς, στους οποίους θα μπορούσαν, κατά την εκτίμησή τους, να στηριχθούν για την προώθηση της πολιτικής τους στα πλαίσια των αναμενόμενων εξελίξεων.
+ την ίδια εποχή φαίνεται ότι προετοίμαζαν και προσωπικότητες του δικού τους περιβάλλοντος για τον ίδιο σκοπό
Από την άλλη πλευρά, από την ελληνική, το ελληνικό επαναστατικό κίνημα χωρίς καμία ξένη υποστήριξη:
+ οργανώθηκε αυτόνομα μέσα στη Ρωσία
+ διαδόθηκε συνωμοτικά σ΄όλο τον ελληνισμό
+ εκδηλώθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, στα σύνορα της Αυτοκρατορίας με τη Ρωσία (Φεβρουάριος 1821)
+ η Πρώτη αυτή γνήσια Ελληνική Επανάσταση όχι μόνο δεν υποστηρίχθηκε από τη Ρωσία ή από άλλη μεγάλη Δύναμη της εποχής αλλά πολεμήθηκε από όλους και ιδιαίτερα από το επίσημο Ρωσικό κράτος, μία ενέργεια υψίστης γεωστρατηγικής σημασίας με διαφωνία ή εν απουσία του Καποδίστρια, υπουργού τότε εξωτερικών της Ρωσίας, και φυσικά καταστάλθηκε γρήγορα. Η Πρώτη Ελληνική Επανάσταση είχε πολύ μικρή διάρκεια
+ με πρωτοβουλία όμως των Ελλήνων και αυτοί πάλι μόνοι τους, χωρίς καμία ξένη βοήθεια ή προτροπή, μετέφεραν ταχύτατα τον επόμενο κιόλας μήνα (Μάρτιο 1821) την επανάσταση τους στο νότιο τμήμα της Ελλάδος, στη Πελοπόννησο, πλησίον των Ιόνιων Νησιών. Αυτή ήταν αναμφισβήτητα μία ένδειξη της μεγάλης δυναμικής του ελληνικού κινήματος, η οποία φαίνεται να εντυπωσίασε πολλούς.
+ το επαναστατικό κίνημα της Νοτίου Ελλάδος, πάλι χωρίς καμία ξένη βοήθεια ή και προτροπή, ξαπλώθηκε γρήγορα και δυναμικά, τους επόμενους, ένα(1) με δύο(2), μήνες, σ΄όλη την Ελλάδα μέχρι τη Μακεδονία και τα νησιά του Αιγαίου
+ Η Δεύτερη αυτή Ελληνική Επανάσταση, συνέχεια της Πρώτης Επανάστασης, είχε μεγάλη διάρκεια αλλά από το πρώτο χρόνο της εκδήλωσής της τέθηκε στο σύνολό της σχεδόν υπό τον έλεγχο ελλήνων πολιτικών αγγλικής εμπιστοσύνης, γεγονός που προκάλεσε πολλές και ισχυρότατες αντιδράσεις
Ακολούθησε μία μακρά περίοδος αμφισβητήσεων και ανταγωνισμών στον ελληνικό χώρο για την αποσαφήνιση και ωρίμανση των πολιτικών τάσεων των επαναστατημένων κατοίκων αλλά έπρεπε προπαντός να αποσαφηνισθούν και οι σχεδιασμοί των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλία, Ρωσία, Γαλλία) στη περιοχή μας, ιδιαίτερα δε έπρεπε να αποσαφηνισθεί η γαλλική στάση ή η αμφισβήτησή της με την οργάνωση και εξοπλισμό απ΄αυτήν της στρατιάς του Ιμπραήμ, η οποία τελικά δεν απειλούσε μόνο τη Δεύτερη Ελληνική Επανάσταση, αλλά απειλούσε και τα γεωστρατιωτικά συμφέροντα των Ισχυρών στη Μέση Ανατολή.
Τελικά κρίθηκε από τις σύμμαχες δυνάμεις, ότι έπρεπε να γίνουν ευρύτερα γνωστές και σεβαστές οι αποφάσεις τους. Οι εξελίξεις επιταχύνθηκαν κυρίως με τη ναυμαχία του Ναβαρίνου με την οποία, ουσιαστικά, εξουδετερώθηκε η στρατιά του Ιμπραήμ.
δ. Το Ελληνικό Κρατίδιο
Ακολουθεί η δημιουργία ενός μικρού Ελληνικού Κράτους, ως οι αρχικοί περίπου σχεδιασμοί, με την αξιοσημείωτη παρατήρηση, ότι το ελληνικό αυτό κρατίδιο δημιουργήθηκε εξ αρχής, ως ανεξάρτητο κράτος χωρίς να μεσολαβήσει περίοδος Οθωμανικής επικυριαρχίας, ως συνέβη με όλα τα άλλα κράτη που προέκυψαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Εχουμε πλέον ένα νέο φραγμό της καθόδου, έναν ελληνικό φραγμό, που δημιουργήθηκε με μεγάλες απώλειες του ελληνικού στοιχείου και χωρίς ισχυρές αντιδράσεις, περί το τέλος, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη διατήρηση της οποίας, ως κράτος, επιδίωκε τότε η Αγγλία με όλες τις δυνάμεις της.
Το Ελληνικό αυτό Κρατίδιο είχε εξαρχής μεγάλο γεωστρατηγικό προορισμό στο γενικότερο σχεδιασμό των Ισχυρών, ως άνω, με την ανάλογη βεβαίως προστασία των συνόρων του, γεγονός τεράστιας σημασίας για την αρχική επιβίωσή του και για την προκοπή του.
Δυστυχώς η κατάσταση αυτή δεν είχε γίνει κατανοητή τότε από την ελληνική Διοίκηση, και η ελληνική κοινή γνώμη, έμεινε απληροφόρητη.
Ολοι είχαν εντυπωσιαστεί από τη πολεμική διάθεση, την αυτοθυσία, τα βάσανα, την υπομονή και επιμονή των επαναστατημένων, την πίστη τους στη τελική νίκη ως και από τα πολύ αξιόλογα, εντυπωσιακά, επιτεύγματα πολλών ελλήνων πολέμαρχων στη στεριά και στη θάλασσα αλλά και πολλών κατοίκων στο σύνολο τους πολλών περιοχών (νησιών, Χαλκιδικής κλπ) και ιδιαίτερα των πολιορκημένων κατοίκων του Μεσολογγίου. Ολοι Αξιοι κάθε τιμής και εθνικής ευγνωμοσύνης.
Η δυναμική και η ισχύς των ενδιάμεσων πολεμικών επιχειρήσεων σε μία εμπλοκή είναι στοιχεία αναμφισβήτητα απαραίτητα στη διαμόρφωση των εντυπώσεων (μέσα και έξω) ή στην ενδυνάμωση του ηθικού της κοινής γνώμης, στοιχεία θεμελιώδη και απαραίτητα, προκειμένου να υπάρξει ένα επιδιωκόμενο πολεμικό αποτέλεσμα.
Αλλο όμως είναι πόλεμος και τελική ήττα και άλλο ενδιάμεσες πολεμικές προσπάθειες και εντυπώσεις. Οι πολεμικές προσπάθειες είναι προϋπόθεση, που επιταχύνουν τις εξελίξεις. Δεν επηρεάζουν όμως τα τελικά πολεμικά αποτελέσματα. Η τελική πολεμική καταστροφή είναι η μεγάλη ιστορία. Είναι τα τετελεσμένα.
Κανείς δεν κινήθηκε μέσα σ΄ αυτήν την πραγματικότητα πλην βεβαίως του Καποδίστρια (βιογραφούμενος, 1976-1831), ο οποίος είχε προσπαθήσει, επιτυχώς μάλιστα, να ευρύνει τα ανεπίσημα ελληνικά σύνορα, για να φέρει τους Συμμάχους προ τετελεσμένων, προ της υπογραφής του Πρωτόκολλου του Λονδίνου με το οποίο θα καθορίζονταν τα οριστικά σύνορα του νεοδημιουργηθέντος ελληνικού κράτους.
Το πρωτόκολλο όμως αυτό άφησε τελικά πίσω τα σύνορα του Καποδίστρια και δεν πρόβλεψε τίποτε για άλλες μακρύτερες περιοχές με μεγάλη επαναστατική δραστηριότητα και με πολλά θύματα, όπως οι περιοχές της Χαλκιδικής, κλπ.
Ο παραπάνω σχεδιασμός πρέπει να ήταν λίγο-πολύ σε γνώση των Οθωμανών ή τουλάχιστο να είχε διαγνωσθεί εγκαίρως απ΄αυτούς. Δεν μπορεί να εξηγηθεί διαφορετικά η γενικότερη τακτική τους (των Οθωμανών) να χορηγούν αμνηστίες ή να συμπεριφέρονται ήπια ύστερα από κάθε καταστολή προς τους επαναστατημένους έλληνες των μακρύτερων περιοχών, ενώ το ίδιο δεν είχε παρατηρηθεί σε επαναστατημένες περιοχές, που αργότερα εντάχθηκαν στην ελληνική επικράτεια.
Η έλλειψη κατανόησης της αγγλικής πολιτικής και του γεωστρατηγικού προορισμού του Ελληνικού Κράτους εκείνη την εποχή ήταν αναμφίβολα μία μεγάλη αδυναμία της ελληνικής πλευράς με πολλές δυσάρεστες παρενέργειες.
Οι διοικούντες την Ελλάδα ακολούθησαν αντίθετη πολιτική. Επέλεξαν την τακτική της υπερεκτίμησης των δυνατοτήτων του μικρού Ελληνικού Κράτους με σκοπό την περαιτέρω συρρίκνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την αυτόνομη πορεία του (του ελληνικού Κράτους) γεγονός που οδήγησε σε λαϊκισμούς και σε πρόχειρους αλλά ισχυρούς αυτοσχεδιασμούς της Μεγάλης Ιδέας κλπ με σοβαρές συνέπειες για τον ελληνισμό και ιδιαίτερα εκείνου της Οθωμανικής επικράτειας.
Ισως η πολιτική αυτή της Ελληνικής Διοίκησης να ταίριαζε στους σχεδιασμούς των Μεγάλων Δυνάμεων, διότι δίδονταν έτσι η αφορμή για μία πολεμική προς αποδυνάμωση του ελληνικού στοιχείου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το ελληνικό αυτό στοιχείο ήταν τότε εκείνο που προωθούσε και επιτάχυνε εκ των πραγμάτων την εξασθένηση της Αυτοκρατορίας. Αυτή την εξασθένηση ήθελαν να περιορίσουν τότε οι Ισχυροί.
Η γενικότερη αυτή πολιτική των διοικούντων την Ελλάδα οδήγησε αργότερα και σε εσφαλμένη αξιολόγηση των στρατιωτικών και πολιτικών γεγονότων της Επανάστασης του ‘ 21 και εξαυτού η μη αντικειμενική μεταγενέστερη ενημέρωση της κοινής γνώμης και η προώθησης την εθνική μας αυτογνωσίας.
Αργότερα με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους και την εξέλιξη των γεγονότων έληξε η χρησιμότητα των Ιόνιων Νήσων στους αγγλικούς σχεδιασμούς, εξού και η δωρεάν παραχώρηση τους στην Ελλάδα(1864)
ε. Ρωσική Ανάμιξη
Το Ελληνικό Κράτος, ως διαμορφώθηκε αυτό τελικά, προφανώς δεν άρεσε στους Ρώσους ή να άφηνε περιθώρια ελιγμών, κατά την εκτίμησή τους, και αυτοί εξακολούθησαν να μάχονται για την έξοδό τους στο Αιγαίο.
Ετσι φθάσαμε σε Ρωσοτουρκικό πόλεμο και στη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου(1878) με ισχυροποίηση της Βουλγαρίας και την έξοδο της στο Αιγαίο. Η Ρωσία εγκαταλείπει την Ελλάδα και αγκαλιάζει τη Βουλγαρία.
Τώρα έχουμε στη περιοχή μας ένα νέο γεωστρατηγικό δίπολο Ρωσία – Βουλγαρία με μεγάλη εδαφική ενδοχώρα έναντι του παλαιού ανταγωνιστικού του Αγγλία-Ελλάδα αλλά αυτό με μεγάλο θαλάσσιο υπόβαθρο.
Το γεγονός αυτό, η πρωτοβουλία αυτή της Ρωσίας, ανησύχησε πάλι την Αγγλία. Εχουμε νέους σχεδιασμούς της αγγλικής πολιτικής και νέα πολιτική. Οι νέοι αυτοί σχεδιασμοί περιλάμβαναν προφανώς την ενίσχυση του ελληνικού κράτους για να προβάλλει αυτό πλέον, με εξωτερική βεβαίως βοήθεια, αποτελεσματική αντίσταση στη Βουλγαρική – και στη Ρωσική - διείσδυση στη Βόρειο Ελλάδα και έξοδο τους στο Αιγαίο. Η Ελλάδα οφείλει πλέον μόνη της ν΄ανταποκρίνεται από δω και πέρα στις γεωστρατηγικές της υποχρεώσεις. Αυτός είναι ο ρόλος της, το καθήκον της από τώρα και στο εξής. Η παρεμπόδιση εισόδου της Ρωσίας στο Αιγαίο
Επιλέγεται ο Χαρίλαος Τρικούπης (βιογραφούμενος, 1832-1896) για την προώθηση της πολιτικής αυτής. Ο Χαρ. Τρικούπης επιδίδεται, μέσα σε δημοκρατικό πολιτικό περιβάλλον αλλά με απίθανους λαϊκισμούς της αντιπολίτευσης, με μεγάλη όμως βοήθεια, σε μία άνευ προηγουμένου οργάνωση του Κράτους και σε μία σοβαρή πολεμική προετοιμασία της Ελλάδος.
Η προετοιμασία όμως αυτή διακόπηκε με τον θάνατο του (του Χαρ. Τρικούπη-1896). Αυτή ήταν και η πρώτη ατυχία του ελληνισμού, αλλά τα γεγονότα έτρεχαν και νέες εξελίξεις διαφαίνονταν στον ορίζοντα.
Ακολουθεί η περιπέτεια του άτυχου πολέμου του 1897 της λαϊκίζουσας αντιπολίτευσης του Τρικούπη. Την κατάσταση περιέσωσαν τότε οι αρχικές εγγυήσεις των συνόρων μας, που δόθηκαν από τις Μεγάλες Δυνάμεις, με την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους ως και οι επερχόμενες διεθνείς εξελίξεις στα βόρεια σύνορά μας, τις οποίες προφανώς αγνοούσε ή αγνόησε τότε η ελληνική Διοίκηση.
Η Μακεδονία ήταν μακράν των Αθηνών. Με την άποψη όμως αυτή προφανώς δεν συμφωνούσαν όλοι, ιδιαίτερα ο ελληνικός στρατός - ο οποίος και επαναστάτησε. Επίσης δεν συμφωνούσαν άλλοι έλληνες πολιτικοί παράγοντες αλλά και διεθνείς παράγοντες ενδιαφερόμενοι για την περιοχή μας.
στ. Ο Αος Βαλκανικός Πόλεμος
Προς αντιμετώπιση της κατάστασης επιλέγεται ως αντικαταστάτης του Χαρ. Τρικούπη, με επιφύλαξη όμως της βασιλικής οικογένειας, ο δημοκρατικός Ελευθέριος Βενιζέλος (βιογραφούμενος, 1864-1936).
Ο Ελευθ. Βενιζέλος ήταν γνωστός πολιτικός της Κρήτης αλλά δεν είχε προσβάσεις στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Καθιερώθηκε όμως σ΄αυτό με παρέμβαση του ελληνικού στρατού αλλά κυρίως καθιερώθηκε με τον ίδιο τρόπο, που καθιερώθηκε προηγουμένως και ο ευπατρίδης Χαρ. Τρικούπης, διά της ουσιαστικής και ευνοϊκής προς αυτόν και μάλιστα κατ΄επανάληψη πολιτικής παρέμβασης του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄.
Ο Ελευθ. Βενιζέλος συνεχίζει το έργο του Χαρ. Τρικούπη, την αναδιοργάνωση του κράτους και την πολεμική προετοιμασία της Ελλάδος.
Ακολουθεί ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος. Η Βουλγαρία ωθείται προς Βορρά με προώθηση των ελληνικών συνόρων.
Εχουμε τώρα τη δεύτερη ατυχία, τη δολοφονία στη Θεσσαλονίκη του ευέλικτου Βασιλέως Γεωργίου Α΄(1913) από βούλγαρο πράκτορα. και την άνοδο στο θρόνο του διαδόχου και αρχιστρατήγου Κωνσταντίνου.
ζ. Ο Βος Βαλκανικός Πόλεμος
Ακολουθεί ο Β΄ Βαλκανικός πόλεμος για να απομακρυνθεί οριστικά η Βουλγαρία από το Αιγαίο με νέα προώθηση των ελληνικών συνόρων.
Ολα αυτά έγιναν μέσα σε ατμόσφαιρα απόλυτης συνεργασίας των ηγετών του ελληνισμού παλαιότερα του Βασιλέως Γεωργίου Α΄ και Ελευθ. Βενιζέλου και τώρα του Βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελευθ. Βενιζέλου.
Η Ελλάδα εκπλήρωσε επιτυχώς τα γεωστρατηγικά της καθήκοντα και μεγάλο ήταν το όφελός της. Υπερδιπλασίασε την έκτασή της.
Όχι μόνο αυτό. Η Ελλάδα έγινε ο μοναδικός φύλακας της εξόδου των Δαρδανελίων στο Αιγαίο. Ένα γεγονός τεράστιας γεωστρατηγικής σημασίας.
Μετά τον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο ακολουθεί μία μικρή περίοδος ηρεμίας.
Και οι δύο ηγέτες του Ελληνισμού θεωρούσαν τώρα τον εαυτό τους αυθεντίες - Εθνικοί Ηρωες ξεχωριστά ο καθένας για τον εαυτό του - και ότι αυτοί ήταν οι μεγάλοι και μοναδικοί συντελεστές των όντως μεγάλων στρατιωτικών επιτευγμάτων, ξεχνώντας την πραγματικότητα και τις γεωστρατηγικές υποχρεώσεις της Χώρας μας.
η. Ο Αος Παγκόσμιος Πόλεμος
Ερχονται τα σύννεφα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και στο διεθνές προσκήνιο εμφανίζονται νέες Μεγάλες Δυνάμεις και η Αγγλία φαίνεται να χάνει το προνόμιο της υπερδύναμης, που επηρέαζε αποφασιστικά ή επέβαλε την εξέλιξη των πραγμάτων στη περιοχή μας.
Οι ηγέτες του ελληνισμού, ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος και ο Ελευθ Βενιζέλος, διαφωνούν πλήρως, ως προς τη διαχείριση των τρεχουσών τότε κρίσιμων διεθνών καταστάσεων με μία απίθανη εμμονή στις διατυπωθείσες εκατέρωθεν απόψεις.
Και οι δύο Ηγέτες ήθελαν τη συμμετοχή μας στο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, (Αγγλία, Γαλλία κλπ). Ο μεν ήθελε για τη συμμετοχή μας στο πόλεμο να υπάρξουν εκ των προτέρων κάποιες δεσμεύσεις, τις οποίες δεν έδιναν οι σύμμαχοι, ο δε έτερος υποστήριζε την είσοδο μας στον πόλεμο πάση θυσία, έστω και με χωρίς δεσμεύσεις.
Η διαφωνία αυτή ίσως να ήταν ένα θέμα χαρακτήρων των πρωταγωνιστών. Εμφανής ήταν η έλλειψη ευελιξίας και κατανόησης των κινδύνων της εποχής ως και της μεγάλης πολιτικής των Μεγάλων και Ισχυρών στη περιοχή μας.
Ενδεχομένως η διαφωνία να ήταν μία εκδήλωση της υποβόσκουσας αμοιβαίας δυσπιστίας, μεταξύ της βασιλικής οικογένειας και του δημοκρατικού Ελευθ. Βενιζέλου. Το πιθανότερο είναι να ήταν όλα αυτά, ένας άτυχος συνδυασμός, με καταστροφικές για το Εθνος μας επιπτώσεις.
Οι Μεγάλοι έχουν τώρα μειωμένες συμβουλευτικές δυνατότητες. Ολοι οι πολιτικοί μας αυτοσχεδιάζουν χωρίς αποτελεσματικό επιδιαιτητή, ενώ παρεμβαίνουν και άλλοι διεθνείς παράγοντες. Πλήρης σύγχυσης και έλλειψη εθνικής γραμμής. Η πολιτική κατάσταση στη χώρα μας βρέθηκε σε πλήρη διάλυση και ανυποληψία σε μία κρίσιμη περίοδο, στο μέσον ενός μεγάλου και ανελέητου πολέμου μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων.
Η ελληνική Διοίκηση ξέχασε το γεωστρατηγικό προορισμό της Χώρας και τώρα πελαγοδρομούσε, σε ανεδαφικές προσωπικές πολιτικές επιλογές και αντιπαλότητες των ηγετών της, μέσα σε διεθνή κρίση, και με έξαρση των πολύνεκρων πολεμικών επιχειρήσεων, γεγονός που ανάγκασε τους Μεγάλους και Ισχυρούς να προσαρμόσουν τις πολιτικές τους εις βάρος βεβαίως της Ελλάδος.
Με πολλές παρεμβάσεις απομακρύνεται ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος παρά τις έντονες αντιρρήσεις των Αγγλων και με βαθύτατη διάσπαση της ενότητας του ελληνικού λαού σε κρίσιμη διεθνή περίοδο. Ο Ελευθ. Βενιζέλος καθιερώνεται πλέον ως ο μοναδικός ηγέτης, ο οποίος επιβάλλει τώρα την πολιτική του, η οποία συνίστατο στη πλήρη και ανεπιφύλακτη συμπαράσταση στο πλευρό των Δυνάμεων της Δυτικής Συμμαχίας (Αγγλίας,Γαλλίας, Αμερικής, Ιταλίας κλπ). Κήρυξε τον πόλεμον εναντίον της Γερμανίας και έτσι η Ελλάδα βρέθηκε αργότερα μεταξύ των νικητών.
Από πολιτικής πλευράς και ύστερα από την ως άνω διαμάχη Ο Ελευθ. Βενιζέλος άρχισε ν΄ αποστασιοποιείται σιωπηλά αλλά με πολλά προσχήματα περί του αντιθέτου από το Βασιλικό θεσμό και από την αγγλική πολιτική. Αυτά τα περί αντιθέτου προσχήματα ο Βενιζέλος τα διατήρησε μέχρι το θάνατό του.
Το αξιοσημείωτο ήταν, ότι και ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος, πριν της απομάκρυνσής του από το Θρόνο, είχε ήδη αποστασιοποιηθεί από την αγγλική πολιτική και μάλιστα αυτός εμφανώς, χωρίς πολλά προσχήματα. Είχε επιλέξει μία πολιτική σύγκρουσης με τους Μεγάλους και Ισχυρούς στο μέσο ενός μεγάλου και ανελέητου πολέμου
Η σύγκρουση αυτή των Ηγετών του Ελληνισμού είχε τεράστιες επιπτώσεις στη πολιτική συμπεριφορά του ελληνικού λαού. Δίχασε τον ελληνικό λαό.
Αυτό ήταν το πρώτο μεγάλο ιστορικό πολιτικό ατύχημα εκείνης της περιόδου.
Xάθηκε η νηφαλιότητα, που ήθελαν οι περιστάσεις. Τα πάντα είχαν το χαρακτήρα της άρνησης και της αντιπαλότητας. Ο ένας εναντίον του άλλου. Χάθηκε ο έλεγχος, Διχάστηκε σε μεγάλη έκταση και ένταση ο Ελληνικός Λαός. Ακολούθησαν απαράδεκτοι πολιτικοί διωγμοί κλπ. Η κατάσταση είχε φθάσει στα άκρα. Με αυτή τη λαϊκή ψυχολογία πήγαμε αργότερα στην Τουρκία.
θ. Συνθήκη των Σεβρών
Τελειώνει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και οι νικητές αποφασίζουν τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με ξεχωριστή Συνθήκη και με την περίεργη συναίνεση της Αγγλίας, η οποία τώρα, με τη συναίνεσή της αυτή έδινε την εντύπωση, ότι εγκαταλείπει ξαφνικά και γρήγορα μία γεωστρατηγική πολιτική της (της Αγγλίας) αιώνων.
Ετσι φθάσαμε στη γνωστή ελλιπή συνθήκη των Σεβρών. Ο πρωθυπουργός της Γαλλίας χαρακτήριζε και αυτός ως πολύ εύθραυστη τη συνθήκη αυτή
Με πρωτοβουλία πάλι των Αγγλων και με πρόταση μάλιστα του ίδιου του Πρωθυπουργού της Αγγλίας, ανατίθεται στη Ελλάδα, με το πρόσχημα του μεγάλου και ξεκούραστου στρατού της, η διατήρηση της τάξης στην υπό δήθεν διάλυση Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι την πλήρη εφαρμογή της συνθήκης των Σεβρών.
Περίεργη ήταν η εύνοια αυτή των Αγγλων προς τον μη επαρκώς συνεργάσιμο με αυτούς Ελευθ. Βενιζέλο. Προς ένα Βενιζέλο, που δεν επισκέπτονταν το Λονδίνο εν αντιθέσει με τον Χαρ. Τρικούπη, που ήταν τακτικός επισκέπτης και είχε πολλούς φίλους εκεί.
Ο Ελευθ. Βενιζέλος αποδέχθηκε την πρόταση του Αγγλου Πρωθυπουργού, χωρίς όμως διασφαλίσεις και τις ανάλογες διεθνείς εγγυήσεις.
Ελληνικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν αμέσως, ενμέσω πολλών πανηγυρισμών, στη Σμύρνη, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτό ήταν άλλο ένα μεγάλο σφάλμα τακτικής. Ο τόπος και τρόπος της επιβίβασης. Εδειχνε επιπολαιότητα. Τα πράγματα ήταν συγκεχυμένα και οι περιστάσεις απαιτούσαν επιφύλαξη.
Επεκράτησαν όμως πλήρως οι εντυπώσεις. Η Ελλάδα των δύο Ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Αυτό ήταν το μεγάλο παραπλανητικό σύνθημα εκείνων των ημερών
Αντίθετα οι Σύμμαχες Δυνάμεις φρόντισαν στη συνέχεια η μία μετά την άλλη και μάλιστα γρήγορα ν΄ απεγκλωβισθούν από τη συνθήκη των Σεβρών έναντι μικρών ή μεγαλύτερων ανταλλαγμάτων της άλλης πλευράς ή ακόμη άλλες Δυνάμεις εκμεταλλεύτηκαν την εις βάρος μας διαμορφωθείσα τότε άσχημη κατάσταση, προς ίδιον συμφέρον και εις βάρος του ελληνισμού. Εμείς δε λεονταρίζοντας απορρίπταμε, πανηγυρικά προσφερθείσα Αγγλική βοήθεια και για το δικό μας απεγκλωβισμό από τη Συνθήκη των Σεβρών.
Η ελληνική Διοίκηση τώρα παρά τη λαϊκή εντολή, που έλαβε από τον ελληνικό λαό (με εκλογές), να εγκαταλείψει τα αστυνομικά καθήκοντα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και να επιστρέψει ο στρατός στην Ελλάδα έπραξε το αντίθετο. Αγνόησε τους πάντες. Η Ελλάδα ξέχασε ότι ηταν εκεί μόνο για αστυνομικά καθήκοντα και μάλιστα με μία ελλιπή και νεκρή ήδη συνθήκη (τη συνθήκη των Σεβρών). Μετέτρεψε αυθαίρετα τα απλά αστυνομικά καθήκοντα σε κανονικό πόλεμο αγνοώντας τους άλλοτε συμμάχους και μεγάλους νικητάς του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου ως και την εντολή του Ελληνικού Λαού επιστροφής του Στρατού «οίκαδε», κατά το σύνθημα της εποχής. Η ελληνική πλευρά επέλεξε, απομονωμένη, τη σύγκρουση με όλους και με όλα .
Δυστυχώς η ελληνική πλευρά επέμενε μονομερώς μέχρι τέλους στη πολιτική αυτή και στον άτυχο πόλεμο με τις γνωστές φοβερές συνέπειες, ενώ οι νικήτριες Μεγάλες Δυνάμεις, όλες ανεξαιρέτως, έμειναν απαθείς και αδιάφορες στα επακολουθήσαντα τραγικά για τον ελληνισμό γεγονότα.
Η συμπεριφορά αυτή ισως να ήταν ένα μέτρο της απογοήτευσης τους ή ακόμη και της αγανάκτησής τους (των Συμμάχων) από τους άστοχους χειρισμούς της Ελληνικής πλευράς. Δεύτερη φορά μέσα σε λίγο χρόνο.
Η αδιαφορία αυτή, η χαρακτηριστική αυτή συμπεριφορά των Συμμάχων σε κρίσιμη στιγμή για τον ελληνισμό δεν σχολιάστηκε, όσο θα έπρεπε, εις βάρος βεβαίως της αντικειμενικής εθνικής ενημέρωσης της κοινής γνώμης.
Επιπόλαια και καταστροφική ήταν η εν γένει ατυχής σ΄όλα συμπεριφορά της Ελληνικής πλευράς μετά την υπογραφή της ψευτοσυνθήκης των Σεβρών. Αποτυχία απ΄όλους σ΄όλα. Αυτό ήταν το δεύτερο μεγάλο ιστορικό σφάλμα, που έφερε τελικά τη μεγάλη καταστροφή
Εκ των πρωταγωνιστών μερικοί οδηγήθηκαν στην ελληνική δικαιοσύνη. Από τους υπόλοιπους δεν είχαμε ενδείξεις, ότι είχαν αντιληφθεί το μέγεθος της καταστροφής που προκάλεσαν στους Ελληνες και στον Ελληνισμό γενικότερα οι παραπάνω πρωτοβουλίες, στη διαμόρφωσή των οποίων συμμετείχαν και οι ίδιοι προσωπικά.
Ακολουθεί η αναγέννηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η συνθήκη της Λωζάνης με την οποία φράσσεται η κάθοδος της Βουλγαρίας και της Ρωσίας στο Αιγαίο, αλλά με περιορισμό αυτή τη φορά και της ελληνικής επικράτειας.
Ετσι η αγγλική πολιτική πέτυχε και πάλι το σκοπό της, Δυστυχώς όμως χωρίς τη δική μας συμμετοχή. Εμείς δε χάσαμε τότε και το μεγάλο γεωστρατηγικό μας προνόμιο, του μοναδικού Φύλακα της εξόδου των Δαρδανελίων.
Από δω και πέρα μειώνεται αισθητά το ενδιαφέρον της Αγγλίας για την περιοχή μας μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο ελληνισμός έχασε πολλά, σωστή τραγωδία, προφανώς από τη μη σωστή και μη έγκαιρη ενημέρωση του, από άσκοπους λεονταρισμούς των ηγετών του, από αθέτηση των γεωστρατηγικών υποχρεώσεων της Χώρας μας.
ι. Ο Βος Παγκόσμιος Πόλεμος
Στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο το σενάριο ήταν λίγο-πολύ πάλι το ίδιο. Επιλέγονται ο Βασιλεύς Γεώργιος Β΄ και ο Ιωαν. Μεταξάς (βιογραφούμενος, 1873-1941), καίτοι είχαν και οι δύο βεβαρημένο παρελθόν στην προηγηθείσα καταστροφική διαμάχη των Ηγετών του Ελληνισμού, ενώ την ίδια περίοδο πέθαναν από σύμπτωση πολλοί γηρασμένοι πολιτικοί (της γενιάς του 1921) της τρέχουσας όμως τότε πολιτικής επικαιρότητας, Ελευθ. Βενιζέλος στο Παρίσι(1936) από εγκεφαλικό, Κονδύλης(1936) από καρδιακή εμβολή, Τσαλδάρης Παναγής(1936) από ουραιμία, Μιχαλόπουλος(1935), Δεμερτζής(1936) κλπ
Ακολουθεί πάλι μεγάλος εκσυγχρονισμός της κρατικής μηχανής και μία άνευ προηγουμένου στρατιωτική προετοιμασία ενόψει του επικείμενου μεγάλου πολέμου, του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Ολα δε αυτά έγιναν μέσα σε ένα περίεργο δικτατορικό περιβάλλον, χωρίς όμως εμφανή οικονομική βοήθεια τώρα από πουθενά. Τουναντίον η Ελλάδα ενίσχυσε τότε την Αγγλική οικονομία καταβάλλοντας μερικούς από τους τόκους παλαιότερου δανείου.
Η μη παροχή οιασδήποτε βοήθειας ίσως να ήταν μία εκδήλωση, ένα μέτρο των επιφυλάξεων τότε των σύμμαχων Δυνάμεων ως προς τη δυνατότητα της Ελλάδος να προβάλλει οιαδήποτε αντίσταση στον επικείμενο πόλεμο, έχοντας κατά νου τα όσα συνέβησαν στο χώρο μας με τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ως και από την επικρατούσα γενικότερη πολιτική κατάσταση στη χώρα μας τότε και μετέπειτα. Το αήττητο του «Αξονα» εκείνης της εποχής ίσως να είχε και αυτό καταλυτική σημασία στις άλλες επιφυλάξεις. Την επιφύλαξη δε αυτή φαίνεται να είχαν ενστερνισθεί και κύκλοι της Ελληνικής Διοίκησης. Υπάρχουν ενδείξεις επί του προκειμένου
Συνεπώς η συμμετοχή και η αντίσταση της Ελλάδος στο Β΄Παγκόσμιο πόλεμο ήταν μία αυτόνομη εκδήλωση του ελληνικού λαού. Οι Ελληνες μόνοι τους, χωρίς βοήθεια χρηματοδότησαν, οργάνωσαν και διεξήγαγαν έναν καταπληκτικό πόλεμο προς αιφνιδιασμό και θαυμασμό όλων, φίλων και εχθρών, με απίστευτα εγκωμιαστικά σχόλια από φίλους και εχθρούς.
Δυστυχώς ο Ελληνισμός δεν μπόρεσε ν΄ αξιοποιήσει το τεράστιο αυτό εθνικό κεφάλαιο προς όφελός του. Αλλα εσωτερικά γεγονότα επισκίασαν το μοναδικό, το καταπληκτικό αυτό επίτευγμά του. Το περίεργο δε είναι ότι καμία ελληνική Διοίκηση δεν έκανε προσπάθειες προβολής σε διεθνή κλίμακα του μοναδικού αυτού επιτεύγματος του ελληνικού λαού, το οποίο στη πραγματικότητα αναιρούσε τα δυσάρεστα συμβάντα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Περιέργως πολλοί τήρησαν ένοχη σιωπή
Σκοπός των Αγγλων, στη περιοχή μας, εξακολούθησε να είναι, η μη κάθοδος της Ρωσίας στη Μεσόγειο, αλλά το βλέμμα τους τώρα είναι στραμμένο και προς στην ελληνική Κύπρο.
Με ιδιαίτερο πείσμα δεν ήθελαν την παρουσία εκεί (στη Κύπρο) της εξόριστης ελληνικής Κυβέρνησης και των στελεχών της όλη τη περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
Τώρα με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Αγγλία πετυχαίνει εκ νέου το σκοπό της, έναντι όμως πολύ μεγάλων παραχωρήσεων προς την άλλη πλευρά, και η Ρωσία χάνει πάλι την πρόσβαση της στη Μεσόγειο, αλλά το βλέμμα των Αγγλων είναι τώρα αμετακίνητο, σταθερά προσηλωμένο στην Κύπρο.
Δυστυχώς η διαδικασία αυτή των μεγάλων συμμαχικών παραχωρήσεων γιά τη μη έξοδο της Ρωσίας στο Αιγαίο δεν έγινε γνωστή στον ελληνικό λαό στη δέουσα έκταση ή δεν δόθηκε η σημασία που θα έπρεπε εκ των πραγμάτων να δοθεί σ΄αυτήν με αποτέλεσμα να υπάρξουν τεράστιες εσωτερικές πολιτικές αστοχίες από ελληνικής πλευράς και κατά συνέπεια να υπάρξουν πολύ δυσάρεστες πολιτικές περιπλοκές. Μεγάλες ήταν οι επιπτώσεις στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική κατάσταση της χώρα μας.
Η Αγγλία εγκαταλείπει πλέον οριστικά την Ελλάδα και στο διεθνές περίγυρό μας εμφανίζονται νέες ισχυρές Μεγάλες Δυνάμεις.
Στην πολύ κρίσιμη αυτή περίοδο η ελληνική πλευρά πολέμησε την αμετακίνητη, ως άνω, περί του Κυπριακού αγγλική πολιτική. Δεν είναι όμως δυνατόν να εξαχθούν σήμερα χρήσιμα ιστορικά συμπεράσματα από την πολεμική αυτή τακτική εφόσον όλα τα περί κυπριακού ευρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, σε περίοδο γεωπολιτικού γίγνεσθαι.
ια. Παρατηρήσεις
Υστερα απ΄όλα αυτά εναπόκειται πλέον στους ιστορικούς μας ν αναζητήσουν και να βρούν ποίοι από τους παραπάνω πολιτικούς υπήρξαν χαρισματικοί Ηγέτες με Αριστοτελικά ή Πλατωνικά χαρακτηριστικά, που διαχειρίστηκαν σπουδαία ελληνικά συμφέροντα σε κρίσιμες περιόδους της νεότερης ιστορίας μας.
Θα ήταν όμως χρήσιμο αν στο σημείο αυτό υπενθυμίζαμε ότι στις περιπτώσεις που το ελληνικό πολιτικό σύστημα είχε στο νού του τον γεωστρατηγικό προορισμό της Ελλάδος ή μπόρεσε το ίδιο να προσαρμοστεί στα ενδιαφέροντα των Μεγάλων και Ισχυρών στο χώρο μας, η Ελλάδα είχε πάντοτε οφέλη, ως συνέβη παλαιότερα το ΄21 με την απόκτηση της κρατικής οντότητάς μας, με τους Βαλκανικούς πολέμους και την απελευθέρωση της Βορείου Ελλάδος ή με το Β΄ Παγκόσμιο Πολέμο και την προσάρτηση των Δωδεκανήσων
Αντιθέτως σε περιπτώσεις μη προσαρμογής τα πάντα κατέληγαν εις βάρος μας, ως συνέβη με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τις πολλές περιπέτειες και την απώλεια του ελληνισμού της Μικράς Ασίας αλλά και με άλλες δυσάρεστες περιπτώσεις
Είναι αναγκαία λοιπόν η ενημέρωση του ελληνικού λαού, έστω και ύστερα από 100 ή και 200 ακόμη χρόνια, για το τι συνέβη τότε για να αποφεύγονται μελλοντικά σφάλματα και τραγωδίες. Ετσι προάγεται η Εθνική αυτογνωσία και Εθνική διαίσθηση. Συνήθως το παρελθόν προδικάζει τα γεγονότα του μέλλοντος. Δεν υπάρχουν πλέον άλλα περιθώρια εσφαλμένων χειρισμών .
Σήμερα βεβαίως με την εμφάνιση κυρίως της ατομικής βόμβας αλλά και του γιγαντισμού της τεχνολογίας ή των οικονομικών μεγεθών έχουν αλλάξει άρδην επί το πολυπλοκότερο οι γεωστρατηγικοί σχεδιασμοί, οι συναφείς τεχνικές και επιδιώξεις των Μεγάλων και Ισχυρών
Παρά ταύτα κανείς δεν διανοείται να υποτιμήσει τη σημασία και την αναγκαιότητα της αντικειμενικής ενημέρωσης του ελληνικού λαού σε παλαιότερα, διεθνιστικά, πολιτικά δρώμενα της περιοχής μας. Η εργασία είναι πάρα πολύ δύσκολη και πολύπλοκη. Είναι όμως αναγκαία από πάσης πλευράς.
Θα μπορούσε ακόμη να υπενθυμίσει κανείς ακόμη το γνωστό, ότι οι λαϊκισμοί και οι ωραιοποιήσεις δεν έχουν θέση στην άσκηση πολιτικής με τους ξένους. Εκεί επικρατούν συμφέροντα και μόνο, τα οποία δεν πρέπει να αγνοούμε ή να υποτιμούμε Αυτό πρέπει να κατανοήσει πλήρως ο ελληνικός λαός. Οσοι υποστηρίζουν άλλες απόψεις κάνουν πολύ μεγάλο λάθος.
Ζούμε σε ένα σταυροδρόμι μεγάλου στρατηγικού ενδιαφέροντος. Σωστή αντίδραση σημαίνει σωστή προηγούμενη ενημέρωση. Όχι σε απλουστεύσεις και λαϊκισμούς. Και προπαντός όχι σε αστήρικτους λεονταρισμούς. Στη περιοχή μας οι ισορροπίες είναι πολύ ευαίσθητες και τα ενδιαφέροντα πολλά και μεγάλα.
Όλα αυτά θα πρέπει ν΄αποτελούν αντικείμενο μεγάλου προβληματισμού και συνεχόμενων συζητήσεων για ανανεούμενο κατατοπισμό της κοινής γνώμης στα πλαίσια μιάς γενικότερης εθνικής πολιτικής, ιδίως δε σε περιόδους γενικότερων αναστατώσεων.
Οι κινήσεις αυτές θα ενεργούσαν αναμφίβολα προς τη σωστή κατεύθυνση στη λήψη ορθών πολιτικών αποφάσεων, με ψυχραιμία και αυτοπεποίθηση από Κυβερνήσεις και λαό, σε μελλοντικές κρίσιμες περιόδους, εξω από λαϊκισμούς και ωραιοποιήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου