Ελληνικές αρχαιότητες σε ξένες δημοπρασίες

Κρατήρας από την Απουλία, προϊόν αρχαιοκαπηλίας, που επρόκειτο να δημοπρατηθεί στους Κρίστις

Βγαίνουν και πάλι στο σφυρί από τους Οίκους Σόθμπις και Κρίστις

Μαρία Θερμού

Δεκάδες ελληνικές αρχαιότητες αλλά και κυπριακές βγαίνουν και πάλι στο σφυρί σε λίγες μέρες από τους δύο μεγάλους οίκους δημοπρασιών Σόθμπις και Κρίστις στην Νέα Υόρκη.

Ενα χρυσό στεφάνι από κλαδιά ελιάς, γλυπτά, κεραμικά και γυάλινα αγγεία, κυκλαδικά ειδώλια, χάλκινα κράνη και το ακριβότερο όλων ένα χάλκινο κάτοπτρο με σκηνή του Πάρι και της Ελένης και τιμή εκκίνησης 600 - 900 χιλιάδες δολάρια. Στις δημοπρασίες, του Σόθμπις στις 7 Ιουνίου και του Κρίστις στις 8 θα πωληθούν επίσης πολλά ρωμαϊκά έργα καθώς και βυζαντινά, όπως μαρμάρινα μωσαϊκά του 4ου - 5ου αιώνα, ένα πολυκάντηλο (5ος - 6ος αιώνας) και γυάλινα αγγεία (5ος αιώνας).

Μία αττική επιτύμβια στήλη του 4ου π. Χ. αιώνα όπου απεικονίζεται ο νεαρός Ονατορίδας από τη Βοιωτία έχει τιμή εκκίνησης 300 - 500 χιλιάδες δολάρια, όσο ακριβώς και ένα άγαλμα, ρωμαϊκό αντίγραφο της Κνιδίας Αφροδίτης. Στις 80 με 120 χιλιάδες δολάρια εκτιμάται το αγαλμάτιο Ταναγραίας ενώ τα κράνη είναι πιο... φθηνά καθώς εκτιμώνται μεταξύ 15 και 30 χιλιάδες δολάρια πλην ενός ελληνικού από τη Φρυγία, που έχει τιμή εκκίνησης 80 - 120 χιλιάδες. Ολα από τους Κρίστις. Από τους Σόθμπις εξάλλου το χρυσό στεφάνι αναμένεται να πωληθεί από 60 ως 90 χιλιάδες δολάρια, ενώ δύο κυκλαδικά ειδώλια δημοπρατούνται _ ένα από κάθε οίκο_ με τιμή εκκίνησης από 175 ως 225 χιλιάδες δολάρια.

Ενδιαφέρον ωστόσο έχει σ΄ αυτές τις περιπτώσεις το ιστορικό των αντικειμένων, δηλαδή πότε και πού ακριβώς βρέθηκαν και αν εμπίπτουν στους διεθνείς νόμους περί παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων, ώστε να κινηθεί ενδεχομένως η διαδικασία για την επιστροφή τους στη χώρα. Στις περιπτώσεις, που αυτό το ιστορικό φθάνει πίσω στον 18ο ή και 19ο αιώνα δεν υπάρχουν πιθανότητες επιστροφής αφού σύμφωνα με την συνθήκη της Ουνέσκο, διεκδίκηση μπορεί να γίνει μόνον για αρχαιότητες, που εξήχθησαν μετά το 1970 (χρονολογία υπογραφής της συνθήκης).

Ηδη όμως δύο κρατήρες από την Απουλία του 3ου π. Χ. αιώνα, που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των Κρίστις (με εκτίμηση 40 - 60 χιλιάδες δολάρια) φαίνεται ότι είναι προϊόντα αρχαιοκαπηλίας, ύστερα από την έρευνα, που έκανε ο έλληνας αρχαιολόγος κ. Χρήστος Τσιρογιάννης. Κι αυτό, γιατί τα δύο αγγεία εμφανίζονται στις πολαρόιντ των αρχείων του γνωστού αρχαιοκάπηλου Τζιάκομο Μέντιτσι που είχαν βρεθεί και κατασχεθεί στην Ελβετία. Οι φθορές τους αλλά και το ιστορικό τους _ για πρώτη φορά εμφανίζονται σε δημοπρασία το 1986 και ακολούθως σε μία ιδιωτική συλλογή στη Νέα Υόρκη_ ήταν τα στοιχεία που οδήγησαν τον αρχαιολόγο στην ταύτισή τους. Ηδη άλλωστε οι ιταλικές αρχές αλλά και οι Κρίστις έχουν ενημερωθεί για το θέμα.

Στο πλαίσιο αυτό και το ιστορικό ενός ελληνικού έργου δείχνει να παρουσιάζει κενά. Πρόκειται για το χάλκινο κάτοπτρο, το οποίο εμφανίζεται για πρώτη φορά στη Γερμανία την δεκαετία του ΄70 (!) εν συνεχεία βρίσκεται στο πρακτορείο «Φοίνιξ» των αδελφών Αμπουτάαμ, που έχουν επανειλημμένως ελεγχθεί για αρχαιοκαπηλία και τέλος σε ιδιωτική συλλογή στην Γενεύη.

Πηγή: Το Βήμα