«Ιερή» μπίζνα αφορολόγητη

«Ιερή» μπίζνα, η οποία αποφέρει τεράστια κέρδη σε «άγνωστους» επιτήδειους αλλά μεγάλες φορολογικές απώλειες στο ελληνικό δημόσιο, έχει στηθεί εδώ και περίπου μία εξαετία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Του Νίκου Ηλιάδη

Όχημα αυτής της παράδοξης επιχειρηματικής δραστηριότητας αποτελεί η -κατά δήλωσή της- φτωχότερη μονή του Αγίου Όρους, η ιερά μονή Φιλοθέου. Επιβάτες διάφοροι αετονύχηδες με ιερή περιβολή, επιχειρηματίες «μιας χρήσεως» και παρένθετες εταιρείες, πρωταγωνιστές όλοι τους σε περίεργες και δαιδαλώδεις διαδρομές αφορολόγητου χρήματος.

Ειδικότερα στη μονή Φιλοθέου έχει περιέλθει από τις αρχές του 2005 το 464 θέσεων τετραώροφο υπόγειο πάρκιγκ στο εμπορικό κέντρο «Πλατεία». Η εκμετάλλευση του πάρκιγκ έχει εκχωρηθεί κατά καιρούς σε διάφορες εταιρείες, οι οποίες μετέρχονται νομικών κόλπων και εκμεταλλευόμενες το αφορολόγητο καθεστώς της μονής αποκομίζουν σημαντικά κέρδη, με το ελληνικό δημόσιο ωστόσο να καταγράφει υπέρογκες φορολογικές απώλειες. Σύμφωνα με τις πλέον μετριοπαθείς εκτιμήσεις η απώλεια φορολογικών εσόδων για τα δημόσια ταμεία υπερβαίνει για το διάστημα αυτό τα 10 εκατομμύρια ευρώ!

Προνομιακό δάνειο

Το πάρκιγκ του εμπορικού κέντρου «Πλατεία», ο μεγαλύτερος υπόγειος χώρος στάθμευσης στη Θεσσαλονίκη, αποτελεί ένα από συνολικά 67(!) ακίνητα τα οποία διαθέτει η μονή στο κέντρο της πόλης. Όσο ξετυλίγει κανείς το κουβάρι, από την απόφαση της Γεροντικής Σύναξης για αγορά του σταθμού αυτοκινήτων και εντεύθεν τα ερωτήματα ολοένα και πληθαίνουν. Το πρώτο θεμελιώδες ερώτημα είναι για ποιον λόγο οι ιερομόναχοι αποφάσισαν να προχωρήσουν σε μία τέτοια αγορά, ενέργεια παντελώς αταίριαστη και ασύμβατη με το ρόλο και την αποστολή της ιεράς μονής.

Ουδείς από την αθωνική πολιτεία είναι σε θέση να απαντήσει στο ερώτημα «τι ήταν εκείνο που ώθησε τους μοναχούς να προσεταιριστούν τα εγκόσμια διά μέσου της επιχειρηματικότητας». Μάλιστα, για να αγοραστεί ο σταθμός αυτοκινήτων, η μονή συνήψε δάνειο σε πολύ μεγάλη κρατική τράπεζα, ύψους 19,1 εκατ. ευρώ!

Η διάρκεια εξόφλησής του είναι 15 έτη, ενώ το επιτόκιο θεωρείται από τα πιο προνομιακά της αγοράς, καθώς είχε ως βάση το euribor πλέον 1,55%. Πέραν αυτών ερωτηματικά γεννώνται και από την ασυνήθη για τα τραπεζικά δεδομένα γενναιοδωρία της τράπεζας να χορηγήσει δάνειο υπερδεκαπλάσιο της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, η οποία ήταν 1,8 εκατ. Συγκεκριμένα η τράπεζα εκτίμησε την εμπορική αξία του σταθμού αυτοκινήτων κοντά στα 25 εκατ. ευρώ, όταν σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς αυτή κυμαινόταν τότε γύρω στα 15 εκατ.

Στο συμβόλαιο αγοράς ως τιμή πώλησης αναφέρεται το ποσό των 18,5 εκατ. ευρώ, όπερ σημαίνει ότι χορηγήθηκε δάνειο κατά 600.000 ευρώ υψηλότερο της τιμής αγοράς του ακινήτου. Εντύπωση προκαλεί επίσης το γεγονός ότι η τράπεζα δεν εντόπισε πως το συμβόλαιο αγοράς παρουσίαζε προβλήματα, καθώς ο σταθμός αυτοκινήτου είχε κατασκευαστεί υπό μερικό καθεστώς επιδοτήσεων, με αποτέλεσμα περίπου το 30% των θέσεων στάθμευσης να μην μπορεί να μεταβιβαστεί σε τρίτους πλην των αρχικών συνιδιοκτητών του εμπορικού κέντρου.

Η παράκαμψη της εφορίας

Μία ημέρα μετά την ασυνήθη αγορά εκ μέρους της μονής (έγινε στις 31 Μαρτίου 2005), την Πρωταπριλιά συστάθηκε μία μονοπρόσωπη εταιρεία με την επωνυμία «Εκμετάλλευση σταθμών αυτοκινήτων, Parking Πλατεία» (Μ. ΕΠΕ). Ιδιοκτήτης και μοναδικός εταίρος της ήταν ο έμπορος Α.Μ., ο οποίος εκείνη την περίοδο… έτυχε να είναι ο μοναδικός νόμιμος διαχειριστής όλων των περιουσιακών στοιχείων της μονής Φιλοθέου.

Αμέσως μετά η μονή υπογράφει συμβόλαιο με τη Μ.ΕΠΕ, προς την οποία εκχωρεί το δικαίωμα εκμετάλλευσης του σταθμού αυτοκινήτων. Σημειώνεται ότι έως τότε το σταθμό λειτουργούσε άλλη εταιρεία, που μάλιστα είχε συμβόλαιο με τον προηγούμενο ιδιοκτήτη (ΓΕΚΑ Α.Ε.), το οποίο έληγε το 2007.

Προκειμένου να απαλλαγεί η Μ.ΕΠΕ από την καταβολή φόρου στο δημόσιο, ιερά μονή και εταιρεία σκαρφίζονται έναν όρο στο συμβόλαιο εκχώρησης, ο οποίος προβλέπει ότι «η εταιρεία θα καταβάλει ως αμοιβή στη μονή το 90% των ακαθάριστων εσόδων». Και επειδή βάσει του τότε ισχύοντος νόμου οι μονές απαλλάσσονταν της φορολογίας, αυτό σήμαινε πως από την εν λόγω επιχείρηση, της οποίας ο τζίρος ανερχόταν σύμφωνα με εκτιμήσεις γύρω στα 2,5 εκατ. ευρώ ετησίως, το ελληνικό δημόσιο δεν θα εισέπραττε ουσιαστικά ούτε ένα ευρώ! Στη Μ.ΕΠΕ απέμεινε το 10% των εσόδων, τα οποία ισοσκελίζονταν κατ’ ουσίαν από τα λειτουργικά έξοδα της επιχείρησης εκμηδενίζοντας σχεδόν το καθαρό-φορολογητέο εισόδημα.

Το νέο κόλπο

Στο μεταξύ μαινόταν η διαμάχη μεταξύ μονής και Μ.ΕΠΕ αφενός και της εταιρείας «Kinissi ATE» αφετέρου, η οποία είχε σε ισχύ ακόμη το συμβόλαιο διαχείρισης του πάρκιγκ. Τελικώς έπειτα από αλλεπάλληλες διενέξεις (οι νομικές συνεχίζονται έως και σήμερα) και την ανάμειξη της νομαρχίας, της εισαγγελίας και εν τέλει της αστυνομίας τον Ιούλιο του 2007 αποβάλλεται διά της βίας η έως τότε διαχειρίστρια και ο σταθμός παραδίδεται και τυπικώς στη Μ.ΕΠΕ.

Αμέσως μετά και προκειμένου να εκδοθεί νέα άδεια λειτουργίας του σταθμού, ιερά μονή και Μ.ΕΠΕ ακυρώνουν το συμβόλαιο εκχώρησης του σταθμού που είχαν συνυπογράψει το 2005 και συντάσσουν μισθωτήριο συμβόλαιο, όπου πλέον η εταιρεία εμφανίζεται ως ενοικιαστής του σταθμού. Και σε αυτό το συμβόλαιο όμως υπάρχει ειδική πρόνοια παράκαμψης της εφορίας.

Ειδικότερα το καθαρό μηνιαίο μίσθωμα ορίζεται στις 100.000 ευρώ (άρα 1.2 εκατ. ετησίως κηρύσσονται αυτομάτως αφορολόγητα). Επειδή όμως τα κέρδη ήταν μεγαλύτερα, στο συμβόλαιο προβλέπεται ότι «θα καθοριστεί και επιπλέον ποσοστό ως μίσθωμα επί των ακαθαρίστων εσόδων του σταθμού αυτοκινήτων διά το οποίον θα αποφασίσει η εκμισθώτρια εντός τριών μηνών κατά την κρίση της». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η μονή είχε τη δυνατότητα να «χαρακτηρίσει» ως μίσθωμα όλο το υπόλοιπο (πέραν των 1,2 εκατ.) ποσό, ώστε να το αφαιρέσει από τα προς φορολόγηση κέρδη της Μ.ΕΠΕ. Μάλιστα αυτό γινόταν μέσα στο πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, δηλαδή λίγο πριν από την κατάθεση των δηλώσεων φόρου εισοδήματος!

Δεν κατέθεσαν δήλωση

Το 2010 με το νόμο 3842 η κυβέρνηση επιχειρεί, όπως τουλάχιστον τιτλοφορείται στο νομοσχέδιο, την «αποκατάσταση φορολογικής δικαιοσύνης, αντιμετώπιση φοροδιαφυγής» και στο πλαίσιο αυτό επιβάλλει φόρο 20% στα εισοδήματα που αποκτούν από την εκμίσθωση οικοδομών και γαιών ναοί, μητροπόλεις, μονές κ.λπ. Συνεπώς για τα εισοδήματα του 2010 θα έπρεπε όλες οι μονές να καταβάλλουν τον αναλογούντα φόρο.

Ωστόσο σύμφωνα με πληροφορίες τόσο η μονή Φιλοθέου όσο και σχεδόν το σύνολο των υπολοίπων μονών του Αγίου Όρους δεν έχουν καταθέσει δήλωση φόρου εισοδήματος. Ορισμένες μονές έχουν υποβάλει δήλωση στην οποία συμπεριέλαβαν μόνον το τέλος χαρτοσήμου. Επιπλέον νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι «η πολιτική ηγεσία εμφανίζεται ιδιαιτέρως ανεκτική απέναντι στην αβελτηρία των μονών», ενώ στο εκκλησιαστικό παρασκήνιο οργιάζουν οι συζητήσεις περί ενδεχόμενης μερικής απαλλαγής των ιερών μονών από τον οφειλόμενο φόρο.

Οι περίεργες διαδρομές του χρήματος

Αγοραπωλησίες εταιρειών, «επιχειρηματίες» που εμφανίζονται αιφνιδίως στην επιχειρηματική πιάτσα και εν συνεχεία εξαφανίζονται, αχαρτογράφητες διαδρομές χρήματος, εκατομμύρια ευρώ των οποίων τα ίχνη χάνονται, αδήλωτα εισοδήματα είναι μόνον μερικά από τα κομμάτια αυτού του ιδιότυπου παζλ, το οποίο, εάν ποτέ επιχειρούσαν να συναρμολογήσουν οι αρμόδιες φορολογικές αρχές, θα βρίσκονταν μετά βεβαιότητας προ εκπλήξεων. Ενδεικτικά παρατίθενται περαιτέρω ορισμένα μόνον από τα κομμάτια του παζλ.

* Αμέσως μετά την αγορά του πάρκιγκ συστήνεται μονοπρόσωπη ΕΠΕ (Μ.ΕΠΕ), προς την οποία η μονή Φιλοθέου εκχωρεί τη λειτουργία του σταθμού αυτοκινήτων. Μοναδικός εταίρος της Μ.ΕΠΕ είναι ο νόμιμος διαχειριστής όλων των περιουσιακών στοιχείων της μονής, ένας έμπορος που διαθέτει κατάστημα επί της οδού Γιαννιτσών. Το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας ανέρχεται σε 18.000 ευρώ, το οποίο επιμερίζεται σε 180 εταιρικά μερίδια, όλα υπό την κατοχή του μοναδικού εταίρου.

* Τέσσερα χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα στις 16 Ιανουαρίου 2009, συστήνεται μία εταιρεία συμμετοχών με την επωνυμία «ΟΔΟΣ Α.Ε.», φαινομενικά άσχετη τόσο προς τη Μ.ΕΠΕ, όσο και προς τη μονή Φιλοθέου. Το μετοχικό κεφάλαιό της ήταν 60.000 ευρώ και η έδρα της επί της Μακένζι Κινγκ, στην ίδια οικοδομή στην οποία είχε έδρα και η Μ.ΕΠΕ, σε ακίνητο το οποίο ανήκε στη μονή Φιλοθέου! Μοναδικοί εταίροι της «ΟΔΟΣ Α.Ε.» είναι η Α.Ζ., η οποία είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας και κάτοχος 5.820 μετοχών, και ο Χ.Ξ., κάτοχος των υπολοίπων 180 μετοχών.

* Σχεδόν 40 ημέρες μετά τη σύστασή της και συγκεκριμένα στις 13 Φεβρουαρίου 2009 η «ΟΔΟΣ Α.Ε.» προχωρά στην εξαγορά της Μ.ΕΠΕ με αντίτιμο περίπου 132.000 ευρώ.

* Ωστόσο στις 17 Φεβρουαρίου οι δύο εταίροι της «ΟΔΟΣ Α.Ε.» έχουν πωλήσει με ιδιωτικό συμφωνητικό όλες τις μετοχές τους πλην μιας στη μονή Φιλοθέου! Εν ολίγοις μέσα από αυτές τις δαιδαλώδεις αγοραπωλησίες ιδιοκτήτης και διαχειριστής του σταθμού αυτοκινήτων στο εμπορικό κέντρο είναι το ίδιο νομικό πρόσωπο, δηλαδή η μονή Φιλοθέου.

* Η μία και μοναδική μετοχή της «ΟΔΟΣ Α.Ε.», η μετοχή Νο 6.000, που δεν δόθηκε στη μονή πωλήθηκε -άγνωστο για ποιον λόγο- σε μέλος γνωστής επιχειρηματικής οικογένειας της Θεσσαλονίκης. Με τον εν λόγω μέτοχο υπ’ αρ. Νο 6.000 η Φιλοθέου συνήψε τα τελευταία χρόνια διάφορες περίεργες αγοραπωλησίες ακινήτων.

Οι «ιερές» φοροαπαλλαγές

Οι απώλειες για το δημόσιο ταμείο από τέτοιου είδους «παρά φύση» για ιερές μονές επιχειρηματικές δραστηριότητες είναι αδύνατο να προσδιοριστούν με ακρίβεια. Εν προκειμένω και μόνο για την περίπτωση του σταθμού αυτοκινήτων η απώλεια φορολογικών εσόδων εκτιμάται σε μερικά εκατομμύρια ευρώ. Σημειώνεται πως κατά το διάστημα που η επιχείρηση δεν ανήκε στη μονή (1998-2005) το δημόσιο εισέπραττε περί τα 500.000 ευρώ φορολογικά έσοδα ετησίως. Έκτοτε όμως στο δημόσιο ταμείο μπήκε μόνον το ποσό που αντιστοιχεί στο χαρτόσημο και στην εισφορά υπέρ ΟΓΑ!

Ειδικότερα από την απαλλαγή φόρου μεταβίβασης που έχουν οι μονές το δημόσιο στερήθηκε περίπου 2 εκατ. ευρώ στο σύνολο των 18,5 εκατ. της αγοραπωλησίας του πάρκιγκ. Επιπλέον γύρω στα 6 εκατ. εκτιμώνται οι απώλειες σε φόρο εισοδήματος που θα κατέβαλε οποιοσδήποτε άλλος ιδιώτης ή «κανονική» ιδιωτική εταιρεία κατά την τελευταία εξαετία.

Τέλος, αδύνατος είναι ο προσδιορισμός του διαφυγόντος ΦΠΑ, από τον οποίο επίσης απαλλάσσονται οι ιερές μονές. Συμπερασματικά οι απώλειες για τα δημόσια ταμεία μόνο στην περίπτωση της μονής Φιλοθέου και μόνον για τα ακίνητα της Θεσσαλονίκης ενδέχεται να υπερβαίνουν τα 10 εκατ. ευρώ από το 2005 έως σήμερα.

Το θέμα των «ιερών» φοροαπαλλαγών ήρθε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή με αφορμή ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρη Παπαδημούλη, ο οποίος αναφέρθηκε και στην περίπτωση της μονής Φιλοθέου. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Παπαδημούλης, ενώ η Εκκλησία απέδιδε το 2003 φόρους ύψους 10,2 εκατ. ευρώ, το 2010 οι φόροι οι οποίοι κατεβλήθησαν ανήλθαν μόλις στα 2,5 εκατ.

Στο βουλευτή απάντησε ο υφυπουργός Οικονομικών Παντελής Οικονόμου, ο οποίος δήλωσε ότι «η ευνοϊκή μεταχείριση της εκκλησίας δεν είναι πραγματικό γεγονός αλλά εσφαλμένη κρίση» και επιτέθηκε στον κ. Παπαδημούλη, τον οποίο κατηγόρησε για «αντικληρικαλισμό», ότι έχει εμμονές και πως είναι «όψιμος διαφωτιστής».

Φιλοθέου real estate με 67 ακίνητα!

Εκτός από το πάρκιγκ στο εμπορικό κέντρο «Πλατεία» η ιερά μονή Φιλοθέου διαθέτει άλλα 66 ακίνητα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Στην πλειονότητά τους είναι καταστήματα, διαμερίσματα και γραφεία. Συγκεκριμένα διαθέτει ακίνητα επί της Εγνατίας (22 γραφεία και έξι καταστήματα), επί της Μακένζι Κινγκ (ολόκληρη οκταώροφη οικοδομή), επί της Βαλαωρίτου (έξι καταστήματα και 1.250 τ.μ. σε όροφο τον οποίο νοικιάζει το ΙΚΑ έναντι 190.000 ευρώ ετησίως). Η μονή διαθέτει ακίνητα (καταστήματα, διαμερίσματα, γραφεία, αγρούς) και σε άλλες περιοχές της χώρας (Θάσο, Ξάνθη, Λάρισα κ.α.).

Τα έσοδα της μονής από τα ανωτέρω ακίνητα της Θεσσαλονίκης για το έτος 2009 ήταν 2.255.706 ευρώ, τα οποία, όπως φαίνεται και στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος που δημοσιεύει η «Θ», απαλλάσσονται της φορολόγησης. Τα μόνα που εισέπραξε το δημόσιο ήταν το χαρτόσημο (69.476,70) και εισφορά υπέρ ΟΓΑ (13.895,34), ήτοι σύνολο 83.372,04 ευρώ, τα οποία ουσιαστικά κατέβαλαν οι μισθωτές, πέραν των ενοικίων.

Πηγή: Μακεδονία