Όσα γνώριζε ο Πρόεδρος Χριστόφιας

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

Προφανείς είναι οι ευθύνες για την ανθρώπινη και οικονομική τραγωδία στο Μαρί, του τέως υπουργού Άμυνας Κώστα Παπακώστα, ο οποίος άκουσε στις 10 Φεβρουαρίου του 2011, επιτελικό του ΓΕΕΦ να μιλά για κίνδυνο ανάφλεξης του φορτίου. Έκτοτε, ο κ. Παπακώστας ούτε παρουσίασε κάποια πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο για να ξεφορτωθεί τη βραδυφλεγή βόμβα των 98 εμπορευματοκιβωτίων, ούτε και πίεσε προς την κατεύθυνση της υλοποίησης των αποφάσεων που είχαν ληφθεί τον Φεβρουάριο του 2011, δηλαδή την καταστροφή της αποσταθεροποιημένης πυρίτιδας και την εκποίηση των άλλων υλικών.

Αυτό δεν σημαίνει πως ο κ. Παπακώστας είχε αναλάβει μιαν οποιαδήποτε πρωτοβουλία στα δύο προηγούμενα χρόνια, από τον Φεβρουάριο του 2009, οπότε και η ιρανική πυρίτιδα είχε ξεφορτωθεί στο Μαρί με απόφαση που λήφθηκε από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφια.
Την επιλογή του τόπου εκφόρτωσης αποφάσισε το ΓΕΕΦ, και συγκεκριμένα ο τότε διοικητής Υλικού Πολέμου, Γιώργος Γεωργιάδης, έχοντας να επιλέξει ανάμεσα σε τρεις χώρους που του είχαν υποδειχθεί (4η Ταξιαρχία, ΚΕΝ Λεμεσού, και Ναυτική Βάση).

Τρεις μήνες μετά το στοίβαγμα των εμπορευματοκιβωτίων στα χωράφια της ναυτικής βάσης, ο αρχηγός της ΕΦ, Πέτρος Τσαλικίδης, μόλις αναλάμβανε τα καθήκοντά του, επρόκειτο με επιστολή του προς το υπουργείο Άμυνας, να υποδείξει την ανάγκη κατασκευής στεγάστρου για τα εμπορευματοκιβώτια. Και καθώς το ΓΕΕΦ δεν διαχειρίζεται προϋπολογισμό, η ευθύνη για την υλοποίηση μιας πρότασης για θέματα ασφάλειας, αναλαμβάνεται προφανώς από τους πολιτικούς προϊσταμένους του κ. Τσαλικίδη...

Θεσμοί άλλα άντ’ άλλων

Από το ξεφόρτωμα των εμπορευματοκιβωτίων και έπειτα, η Κυπριακή Δημοκρατία ως θεσμική δομή αποδείχθηκε απλώς ανεπαρκής για να καλύψει τις περιπέτειες που σήμαινε η κατάσχεση κατόπιν εντολών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ενός φορτίου ιρανικής ιδιοκτησίας σε ρωσικό πλοίο υπό κυπριακή σημαία. Η ανεπάρκεια προκύπτει τουλάχιστον σε όλα όσα κατέθεσαν οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες, και έχουν ήδη παρουσιαστεί χτες, στον «Π».

Δηλαδή, με βάση τη νομοθεσία της Δημοκρατίας μας, την ευθύνη για το κατασχεθέν φορτίο (καθώς ήταν φορτωμένο σε εμπορικό πλοίο) είχε το τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας (δηλαδή, τμήμα ενός υπουργείου -του Συγκοινωνιών και Έργων- που δεν ενεπλάκη στη συζήτηση για τις ευθύνες της τραγωδίας). Σύμφωνα με άλλες νομοθεσίες της ίδιας αυτής Δημοκρατίας μας, το φορτίο αφού κατασχέθηκε, ένα μήνα μετά, δηλαδή τον Μάρτιο του 2009, πέρασε στην κατοχή-ιδιοκτησία του τμήματος Τελωνείου του υπουργείου Οικονομικών.

Κι ενώ το φορτίο ήταν ιδιοκτησίας του τμήματος Τελωνείων, είχε ξεφορτωθεί σε εγκαταστάσεις υπό την ευθύνη του υπουργείου Άμυνας, η Εθνική Φρουρά του οποίου είχε δώσει διαβεβαιώσεις μόνο για την ασφάλεια της φύλαξής του, και όχι της αποθήκευσής του. Δηλαδή, το ΓΕΕΦ, όπως προκύπτει στις καταθέσεις στην επιτροπή Άμυνας του τέως αρχηγού και του τέως διοικητή Υλικού Πολέμου, καθώς δεν γνώριζε πόσο χρονικό διάστημα θα παρέμενε το φορτίο στις εγκαταστάσεις του, φρόντιζε απλώς να μην προκύψει κλοπή ή δολιοφθορά στο φορτίο. Η ασφάλεια της αποθήκευσης ήταν ένα ζήτημα που δεν είχε τεθεί ποτέ στο ΓΕΕΦ, διότι το ξεφόρτωμα των εμπορευματοκιβωτίων στο Μαρί ήταν υποτίθεται προσωρινό.

Το πιο συγκλονιστικό όμως, είναι ότι και τα τρία υπουργεία περίμεναν οδηγίες από το υπουργείο Εξωτερικών για να πράξουν οτιδήποτε σε σχέση με το φορτίο. Το υπουργείο Εξωτερικών τελικά συναίνεσε στην εκποίηση και καταστροφή του φορτίου δύο χρόνια μετά την κατάσχεση, στη σύσκεψη του Φεβρουαρίου του 2011. Το γιατί δεν υλοποιήθηκε η απόφαση εκείνης της σύσκεψης παραμένει ζήτημα χαμένο στη γραφειοκρατία μιας ανεπαρκούς Δημοκρατίας.

Μάρκος και Λεωνίδας

Γιατί όμως πήρε δύο χρόνια στο υπουργείο Εξωτερικών, να συναινέσει στην εκποίηση-καταστροφή της ιρανικής πυρίτιδας; Μαρτυρίες που μεταφέρθηκαν στις κεκλεισμένων των θυρών συνεδριάσεις της επιτροπής Άμυνας της Βουλής (π.χ. η μαρτυρία του διευθυντή του επιτελείου του υπουργού Άμυνας από τη σύσκεψη της 10ης Φεβρουαρίου 2011) δείχνει ότι υπήρχε διαφορετική αντιμετώπιση (αν όχι ανταγωνισμός) μεταξύ Μάρκου Κυπριανού (υπουργού Εξωτερικών) και Λεωνίδα Παντελίδη (διευθυντή διπλωματικού γραφείου του Προέδρου Χριστόφια).

Χαρακτηριστικά, σε εκείνη τη σύσκεψη ο κ. Κυπριανού διέκοψε τον κ. Παντελίδη όταν είχε πάρει το λόγο, λέγοντάς του ότι δεν είναι η ώρα του να μιλήσει. Ενδεχομένως, η αρνητική στάση του κ. Κυπριανού προς τον κ. Παντελίδη να σχετίζεται με την κατά κάποιον τρόπο επικάλυψη των αρμοδιοτήτων του από τον κ. Παντελίδη, ο οποίος αν και εργαζόταν στην αυλή του Προεδρικού, ήταν ουσιαστικά υφιστάμενος του κ. Κυπριανού.

Κυρίως όμως, ο κ. Παντελίδης, έχοντας αναλάβει πρωτοβουλία στο θέμα του φορτίου, ενδεχομένως να ενόχλησε τον τυπικά προϊστάμενό του. Συγκεκριμένα, ο κ. Παντελίδης είχε διαγνώσει από τα μέσα του 2010 ότι η στάση του Ιράν στο θέμα του φορτίου δεν ήταν αρνητική, καθώς πλέον διεκδικούσε από την Κύπρο αποζημίωση μόνο για το 15% του φορτίου, δηλαδή για τους μεταλλικούς σωλήνες στα εμπορευματοκιβώτια και όχι για την πυρίτιδα.

Σημειώνεται ότι ο κ. Παντελίδης είχε μνημονεύσει στους βουλευτές την επιθετική στάση του Ιράν και της Συρίας έναντι της Κύπρου, μόλις κατασχέθηκε το φορτίο τους. Γενικά αυτές οι πρωτοβουλίες του κ. Παντελίδη, μάλλον δεν πρέπει να είχαν εισπραχθεί από τον κ. Κυπριανού θετικά, ο οποίος στη Βουλή ανέφερε κάποια στιγμή ότι υπήρχαν στην Κυβέρνηση διαφορετικές εκτιμήσεις για τις θέσεις και το ρόλο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ...

Κολάσιμη αμέλεια;

Η ευθυνοφοβία είναι το μόνο ασφαλές συμπέρασμα που εξάγεται από την ανάγνωση των πρακτικών των συνεδριάσεων της κοινοβουλευτικής επιτροπής Άμυνας, η οποία και λόγω της συναισθηματικής φόρτισης των ημερών κατά τις οποίες συνεδρίαζε, απέτυχε να διακρίνει μεταξύ ποινικών και πολιτικών ευθυνών, ώστε να είναι σε θέση ακολούθως, να εντοπίσει την όποια ποινικώς κολάσιμη αμέλεια της πολιτικής ηγεσίας. Αναζητώντας αποκλειστικά την ευθύνη (και άρα πληροφόρηση) του Προέδρου της Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφια, στα πρακτικά των δύο πρώτων συνεδριάσεων, ο «Π» είναι σε θέση να καταγράψει ότι ο κ. Χριστόφιας αρχικά είχε αναλάβει την πρωτοβουλία των κινήσεων για την κατάσχεση του ιρανικού φορτίου πυρίτιδας.

Χαρακτηριστικά, ο τέως υπουργός Άμυνας, Κώστας Παπακώστας, αναφέρει σε κατάθεσή του στην επιτροπή Άμυνας ότι ο ίδιος σε σύσκεψη στο Προεδρικό πριν την κατάσχεση του φορτίου (σ.σ. μάλλον αναφερόταν στη σύσκεψη της 6ης Φεβρουαρίου του 2009) είχε εκφράσει τη διαφωνία του να αναλάβει η ΕΦ τέτοιο βάρος, αλλά πείστηκε τελικά από τον Πρόεδρο ότι δεν γινόταν διαφορετικά, και έπρεπε να κατασχεθεί το φορτίο. Προχωρώντας μπροστά στο χρόνο, καμιά μαρτυρία δεν παραπέμπει σε ενημέρωση του Προέδρου για τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης της πυρίτιδας. Ωστόσο, ο κ. Χριστόφιας γνώριζε το υλικό της πυρίτιδας που ήταν στο φορτίο, καθώς σύμφωνα με τις καταθέσεις στην επιτροπή Άμυνας της Βουλής, το Προεδρικό ήταν ανάμεσα στους παραλήπτες της έκθεσης καταμέτρησης του φορτίου. Οπότε, ο Πρόεδρος είχε διαβάσει ή είχε ενημερωθεί ότι υπήρχαν δύο είδη πυρίτιδας στο φορτίο.

Τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δεν προστάτευσε αρκετά στην κατάθεσή του στη Βουλή, και ο διευθυντής στο διπλωματικό γραφείο του, Λεωνίδας Παντελίδης, ο οποίος αρχίζοντας την τοποθέτησή του, υποχρεώθηκε από τον πρόεδρο της επιτροπής Άμυνας, Γιώργο Βαρνάβα, να παραδεχτεί ότι κατά διαστήματα... ενημερωνόταν ο Πρόεδρος για τη διαχείριση του φορτίου.

Ωστόσο, αργότερα, ο κ. Παντελίδης ήταν κατηγορηματικός ότι για την επίμαχη σύσκεψη της 7ης Φεβρουαρίου του 2011, οπότε είχαν ακουστεί σαφείς προειδοποιήσεις για κίνδυνο αυτανάφλεξης του υλικού και είχαν ληφθεί αποφάσεις που παραπέμπουν σε ημίμετρα (χημική εξέταση του υλικού κι έπειτα καταστροφή-εκποίησή του), ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν είχε ενημερωθεί για τη σύσκεψη (τουλάχιστον από τον ίδιο, καθώς οι δύο αρμόδιοι τέως υπουργοί δεν κλήθηκαν από τους βουλευτές να πουν αν ενημέρωσαν έστω προφορικά τον Πρόεδρο).

Ο λόγος της μη ενημέρωσης εξηγείται από τον κ. Παντελίδη ως εξής: υπήρχαν πάγιες διαταγές του Προέδρου για το θέμα της διαχείρισης του φορτίου, και αυτές ήταν η παραμονή του στην Κύπρο. Καθώς δεν προέκυπτε κάτι καινούριο από τη σύσκεψη (σύμφωνα με την κρίση του κ. Παντελίδη, ο οποίος προφανώς αγνόησε τις προειδοποιήσεις του ΓΕΕΦ για τον κίνδυνο αυτανάφλεξης) στη σύσκεψη του Φεβρουαρίου του 2011, ο κ. Παντελίδης δεν έκρινε ότι έπρεπε να ενημερώσει τον Πρόεδρο.

Σε άλλο σημείο της κατάθεσής του στη Βουλή, ο κ. Παντελίδης υποστηρίζει ότι για τη διαχείριση του φορτίου, ο Πρόεδρος Χριστόφιας είχε ενημερωθεί μέχρι και τον Ιούλιο του 2010, δηλαδή για τις ανταλλαγές επιστολών μεταξύ υπουργείου Άμυνας και υπουργείου Εξωτερικών.

Σημειώνεται ότι όσον αφορά στο ανακριτικό έργο για τις ευθύνες της τραγωδίας, πουθενά δεν προκύπτει στις απαντήσεις που έλαβαν οι βουλευτές της επιτροπής Άμυνας, ότι η αστυνομία πήγε στο Προεδρικό και κατέσχεσε φακέλους και αρχεία. Αντίθετα, ο κ. Παντελίδης αρκέστηκε απλώς να διαβεβαιώσει τους βουλευτές ότι παρέδωσε 300 έγγραφα στους ανακριτές (δηλαδή, ίσως έγγραφα δικής του επιλογής). Το τελευταίο ενισχύεται και από το ότι, ένα από τα πιο σημαντικά έγγραφα, ήτοι το πρακτικό της πρώτης σύσκεψης υπό τον Πρόεδρο Χριστόφια (της 6ης Φεβρουαρίου 2009) παραδόθηκε κατόπιν αιτήματος των ανακριτών, μόλις την περασμένη Πέμπτη!

Πηγή: Πολίτης Online