Το λάθος του διαιτητή και ο θάνατος του μονομάχου

Ανάγλυφη μαρμάρινη πλάκα από την Αμισό της Μικράς Ασίας, «αφηγείται» την απρόσμενη εξέλιξη ενός αγώνα με μαχαίρια

Η επιτύμβια στήλη του Διόδωρου με τους μονομάχους. Η ερμηνεία της αποκαλύπτει την αδικία του διαιτητή

Ηταν λάθος του διαιτητή ή μήπως το έκανε επίτηδες; Περί τα 1800 χρόνια μετά από το περιστατικό είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς. Σε κάθε περίπτωση όμως η απόφαση που έλαβε ο διαιτητής στη μονομαχία μεταξύ δύο ανδρών κόστισε τη ζωή του ενός. Ο οποίος μάλιστα ως εκείνη τη στιγμή ήταν ο νικητής! Ολα αυτά και πολλά ακόμη περιέχονται σε μία ανάγλυφη μαρμάρινη πλάκα από την Αμισό της Μικράς Ασίας, που «αφηγείται» με το δικό της τρόπο την απρόσμενη εξέλιξη ενός αγώνα με μαχαίρια. (Διότι βρισκόμαστε στη Ρωμαϊκή εποχή, τον 2ο μ. Χ. αιώνα και οι βάρβαροι αγώνες είναι στο φόρτε τους).


Αποκρυπτογράφος» της επιτύμβιας στήλης είναι ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπροκ του Καναδά Μάικλ Κάρτερ, ο οποίος παρουσιάζει μία διαφορετική ερμηνεία, από αυτήν που δινόταν ως σήμερα. Στη δική του, αυτός που έφταιξε ήταν ο διαιτητής. Διότι, μπορεί να μην είναι γνωστό σε πολλούς, αλλά οι διαιτητές από την αρχαιότητα ακόμη ήταν στο στόχαστρο αθλητών και κοινού. Κι όπως έχουν δείξει οι αρχαίες πηγές, όχι άδικα.

Η στήλη «του Διόδωρου», όπως λέγεται, σήμερα φυλάσσεται στο Musee du Cinquanternaire στο Βέλγιο και παριστάνει έναν αγώνα με μονομάχους. Ο ένας τους εικονίζεται όρθιος να κρατά δύο εγχειρίδια ενώ ο άλλος βρίσκεται πεσμένος στο έδαφος και έχοντας αποδεχτεί την ήττα του, τείνει το ένα του χέρι, ζητώντας έλεος. Κίνηση, την οποία κατά τους κανόνες της μονομαχίας ο νικητής έπρεπε να αποδεχτεί και να χαρίσει τη ζωή στον ηττημένο. Στην προκειμένη περίπτωση όμως τα πράγματα δεν έγιναν έτσι. Ο διαιτητής πήρε μία λανθασμένη απόφαση και ο καθηγητής Κάρτερ τον καταγγέλλει γι΄ αυτό, έστω κι αν έχουν περάσει αιώνες.

Υπάρχουν άλλωστε και αποδεικτικά στοιχεία:Η στήλη φέρει επίγραμμα όπου ο νεκρός Διόδωρος αναφέρει ότι «Αφού νίκησα τον αντίπαλό μου Δημήτριο, δεν τον σκότωσα αμέσως. Η μοίρα και η ύποπτη προδοσία του summa rudis (του διαιτητή) με σκότωσε». Βασισμένοι στην παράσταση και μόνο, οι ερευνητές του παρελθόντος είχαν ερμηνεύσει μερικώς τη σκηνή, θεωρώντας ότι ο Διόδωρος ανήκε στην κατηγορία των μονομάχων, που μαχόταν με δύο εγχειρίδια.

Συνδυάζοντας επιγραφή και παράσταση όμως, ο Κάρτερ υποστηρίζει ότι το ένα από τα δύο εγχειρίδια που κρατά ο Διόδωρος ανήκαν στον Δημήτριο, τον οποίον αφόπλισε και έριξε στο έδαφος. Ως εκ τούτου λέει, πως πτώση του Δημητρίου και η αίτηση ελέους θα πρέπει να είχαν σημάνει το τέλος του αγώνα. Εκεί όμως παρενέβη ο διαιτητής, ο οποίος θεώρησε ότι η πτώση ήταν ατύχημα και επέτρεψε τη συνέχιση του αγώνα. Και προφανώς έτσι έγινε, αφού τελικά αυτός που σκοτώθηκε ήταν ο Διόδωρος. Αλλά οι δικοί του δεν το άφησαν να περάσει έτσι. Αφού φρόντισαν για την ταφή του νεκρού, απεικόνισαν στην επιτύμβια στήλη του, την αδικία που κόστισε τη ζωή του άτυχου μονομάχου. Οσο για τον διαιτητή, άγνωστο παραμένει αν πλήρωσε για την πράξη του...

Πηγή: Το Βήμα