Η άγρια πανίδα της Χαλκιδικής και τα σπάνια είδη ζώων που κινδυνεύουν

Από αρκετούς, η Χαλκιδική έχει χαρακτηριστεί ως επίγειος παράδεισος. Από άλλους έχει ταυτιστεί με τις καλύτερες αμμουδιές και θάλασσες της Ελλάδας. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που λατρεύουν την ορεινή Χαλκιδική και την προτιμούν στα μέσα του χειμώνα, όταν κάνουν την εμφάνισή τους τα χιόνα και οι θερμοκρασίες είναι πολύ κοντά στο μηδέν, με το Χολομώντα να είναι από τα ομορφότερα, τα πιο κρύα και πιο πλούσια σε βλάστηση βουνά. Όπως και να έχει, ο μαγικός αυτός τόπος διαθέτει πλούσια πανίδα και χλωρίδα και αποτελεί φυσικό μέρος πολλών ζώων που βρίσκουν καταφύγιο στις πλαγιές των βουνών.

Λέγοντας άγρια πανίδα εννοούμε όλα τα είδη των ζώων που ζουν ελεύθερα στο φυσικό τους περιβάλλον, δεν τρέφονται από τον άνθρωπο και δεν ζουν περιορισμένα σε μια συγκεκριμένη έκταση.
Στη χώρα μας υπάρχει μεγάλη ποικιλομορφία ειδών θηλαστικών και πτηνών. Όμως, ο σύγχρονος τρόπος ζωής του ανθρώπου πολλές φορές οδηγεί σε αφανισμό πολλών ζώων, με καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον, ενώ η μείωση του ποσοστού της δασοκάλυψης κάνει τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα. Κάθε ζώο, μέλος της ζωικής πανίδας, έχει ιδιαίτερη σημασία στην ομαλή λειτουργία του οικοσυστήματος και αποτελεί ξεχωριστό κρίκο στην τροφική αλυσίδα, αφού η έλλειψη του είδους μπορεί να απειλήσει ακόμη και την ύπαρξη της ίδιας της ζωής.

Στην Ελλάδα, από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα θεσπίστηκαν οι πρώτοι νόμοι για την ίδρυση προστατευόμενων περιοχών. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), το τελευταίο διάστημα, μέσα από διάφορες συμβάσεις, όπως αυτή της Βόννης ή της Βέρνης, έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια αρκετά ολοκληρωμένη περιβαλλοντική πολιτική. Φυσικά, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και την ύπαρξη του "κόκκινου βιβλίου", που αποτελεί συλλογική εργασία Ελλήνων και ορισμένων ξένων επιστημόνων για τη δημιουργία ενός καταλόγου των απειλούμενων ειδών της πανίδας, με κύριο στόχο την απόλυτη προστασία τους.

Στη Χαλκιδική, υπάρχουν τρία καταφύγια άγριας ζωής. Σ' αυτές τις περιοχές απαγορεύεται αυστηρά η θήρα και η σύλληψη απειλούμενων ειδών, ενώ παράλληλα δημιουργούνται όλες εκείνες οι προϋποθέσεις για να καλύπτονται βασικές ανάγκες των ζώων που ζουν στην περιοχή και δεν είναι άλλες όπως η ησυχία, η τροφή και το νερό. Αυτές οι περιοχές είναι το Κρυονέρι- Καλογερικό, που έχει έκταση 28.000 στρέμματα, η Μπροστόμνιτσα, έκτασης 24.000 στρεμμάτων και οι Σκουριές- Καστέλι- Κάκκαβος, έκτασης 35.000 στρεμμάτων.

Στο νομό Χαλκιδικής υπάρχουν 40 είδη θηλαστικών και 160 είδη πουλιών. Μιλώντας για θηλαστικά αξίζει να επισημάνουμε ότι στην περιοχή ζουν ζαρκάδια, αγριογούρουνα, αλεπούδες, λαγοί, κουνάβια, νυφίτσες, σκίουροι, τσακάλια, λύκοι, βίδρες και άλλα πολλά είδη. Τα περισσότερα από τα θηλαστικά αυτά ζητούν την απόλυτη προστασία του ανθρώπου. Απ' αυτά κινδυνεύουν το τσακάλι, η βίδρα, ο λύκος και το ζαρκάδι.

Κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στη βίδρα, αξίζει να σημειωθεί ότι είναι ένα από τα σπάνια θηλαστικά της Ευρώπης και ζει στις πλαγιές του Κακκάβου, που καλύπτονται από δάση με μόνιμη ροή νερού. Τρέφεται αποκλειστικά με ψάρια. Τα τελευταία χρόνια έχει εξαφανιστεί και αυτό οφείλεται κυρίως στη μεγάλη ρύπανση των ποταμών και των λιμνών.

Ως προς τα πτηνά, τα κυριότερα είδη που συναντούνται στην περιοχή είναι ο χρυσαετός, ο μαυροπελαργός, ο μπούφος, ο φιδαετός, ο πετρίτης, ο σταυραετός, ο ασπροπάρης και η σταχτοτσικλιτάρα. Δυστυχώς, τέσσερα είδη πτηνών ανήκουν στην κατηγορία των παγκοσμίως απειλούμενων ειδών. Αυτά είναι ο διπλομπεκάτσινο, η βαλτόπαπια, το κιρκινέζι και ο στεπόκιρκος.

Με βάση το "κόκκινο βιβλίο", στα κρισίμως κινδυνεύοντα βρίσκονται ο τσίφτης, ο ασπροπάρης- αιγυπτιακός γύπας και ο λιβαδίκιρκος, στα κινδυνεύοντα ανήκει ο χρυσαετός και ο μαυροπελαργός, ενώ τρωτό είδος είναι ο κρυπτοτσικνιάς που είναι ένα είδος ερωδιού.

Από την άλλη, δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε ότι τα αμφίβια και τα ερπετά είναι τα πιο απειλούμενα είδη στον πλανήτη. Εντούτοις, στη Χαλκιδική συναντώνται 12 από τα 22 είδη αμφιβίων, ποσοστό που μπορεί να θεωρηθεί αρκετά μεγάλο. Αυτά μπορούν να διακριθούν σ' εκείνα που έχουν ουρά, όπως οι σαλαμάνδρες και τρίτωνες και σ' αυτά που δεν έχουν ουρά, όπως οι βάτραχοι και οι φρύνοι. Παράλληλα, υπάρχουν 28 είδη ερπετών (χελώνες, ερπετά και σαύρες). Ως ιδιαίτερα τρωτό ζώο σ' αυτή την κατηγορία μπορεί να θεωρηθεί η μεσογειακή χελώνα.

Τέλος, υπάρχουν και τα χερσαία ασπόνδυλα, όπως τα έντομα, τα σκαθάρια, οι αράχνες, τα σαλιγκάρια, τα τριζόνια, τα αλογάκια της Παναγίας και οι πεταλούδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ασυνήθιστου είδους, που συναντά κάποιος, είναι το είδος της πεταλούδας «πίριθους», με εντυπωσιακό γαλάζιο χρωματισμό.

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια ο άνθρωπος θεωρεί τον εαυτό του κυρίαρχο ον της φύσης. Παραγνωρίζει συνειδητά ότι αποτελεί μέλος του οικοσυστήματος και ότι κανονικά διέπεται από τους ίδιους νόμους της φύσης που διέπει και τα υπόλοιπα ζώα του πλανήτη, με αποτέλεσμα να κάνει τεράστια εγκλήματα στην φύση με καταστροφικά προς αυτόν αποτελέσματα.

Κυριάκος Παρασίδης

Πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ