Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2010

Η αρχιτεκτονική του Άθω με το βλέμμα του Παύλου Μυλωνά

Στη φωτ. ο Παύλος Μυλωνάς στον πύργο Προσφορίου στην Ουρανόπολη (Ιούνιος 1970).

Αφιέρωμα της "ΜτΚ".

Ο Άθως ήταν η ευρύτερη πνευματική ενδοχώρα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, του Βυζαντίου, όπως βεβαίως και της συμβασιλεύουσας Θεσσαλονίκης - ανάλογη επιρροή ασκεί και σήμερα τόσο στους Έλληνες όσο στους λοιπούς βαλκανικούς λαούς αλλά και στη Ρωσία. Τα πνευματικά ρεύματα όμως κυοφορούνται στους κόλπους και στην καρδιά της κοινωνίας, και συνεπώς ο Άθως είναι το κάλλος και η δόξα του Βυζαντίου!

Και έτσι το μυαλό μας πηγαίνει αμέσως στο κυριακό των Καρυών, στον ναό του Πρωτάτου, και στις λαμπρές εικόνες του “δίκην σελήνης λάμψαντα” Μακεδόνα κυρ Μανουήλ Πανσέληνου, αλλά και στους ναούς που ζωγράφισε ο μοναχός Θεοφάνης ο Κρης, που με τις ιστορήσεις του φώτισε τα σκοτάδια της περιόδου της Τουρκοκρατίας.


Στο Άγιον Όρος όμως, ένα κραταιό μοναστήρι με το ανάλογο καθολικό του, ή μια σκήτη του με το κυριακό της, δεν έχει μεγαλύτερη αξία από ένα ταπεινό κελί ή ένα ερημητήριο κτισμένο στα βράχια ανάμεσα σε ουρανό και θάλασσα. Κάθε άλλο. Η ίδια αναλογία ισχύει και μεταξύ ενός ηγουμένου και ενός ρακένδυτου ασκητή.

Την αξία και τη σημασία του Άθωνα κατάλαβε από πολύ νωρίς ο αρχιτέκτονας Παύλος Μυλωνάς και από τότε επιδόθηκε σε μια κολοσσιαία δραστηριότητα καταγραφής και ανάδειξης της αρχιτεκτονικής του Άθω, αποτυπώνοντάς την φωτογραφικά από γης και από αέρος, αλλά και σε αλλεπάλληλα σχέδια, ή αναζητώντας παλιές εργασίες ρώσων “αθωνολατρών” που προηγήθηκαν έναν αιώνα πριν.

Η προσπάθεια του έλληνα αρχιτέκτονα, καθηγητή και ακαδημαϊκού μοιάζει να είναι αντίστοιχη με των μοναχών του Περιβολιού της Παναγίας και μάλιστα στην πιο δοτική μορφή. Των ασκητών και ερημιτών, οι οποίοι τρελοί από έρωτα θείο, και διά Χριστόν σαλοί, καταφεύγουν στα σπήλαια και τις οπές της γης για να ζήσουν και να λατρέψουν αυτόν που πιο πολύ αγάπησε η ψυχή τους.

Περιδιαβαίνοντας την εξαιρετική έκθεση που πραγματοποιεί αυτό τον καιρό η Αγιορειτική Εστία του δήμου Θεσσαλονίκης και είναι αφιερωμένη στο έργο του Παύλου Μυλωνά, μένεις άναυδος και εκστατικός για το πόσο συστηματικά δούλεψε και πόσα σημαντικά πράγματα κατόρθωσε. Και όλα αυτά οικεία βουλήσει και ιδίοις αναλώμασι, αφού το κράτος αδιαφόρησε για το έργο του, όπως και για την κληρονομιά που άφησε η σύζυγός του, η ψυχή του Ελληνικού Χοροδράματος Ραλλού Μάνου.

Αυτοί λοιπόν είναι οι πραγματικοί εθνικοί ευεργέτες του ελληνισμού και σε τέτοιους ανθρώπους πρέπει να καταφεύγουμε όταν θολώνει ο νους. Ο Παύλος Μυλωνάς δεν εξέδωσε μόνο τον “Άτλαντα του Άθωνα”, αλλά και ο ίδιος ήταν ένας Άτλας ο οποίος για πολύ καιρό κράτησε μόνος του στα χέρια του την υπόθεση της αρχιτεκτονικής του Αγίου Όρους, μέχρι να βρει νέα στιβαρά χέρια για να την παραδώσει.

Επιμέλεια αφιερώματος, κείμενο:
Στέλιος Κούκος

Γράφουν:
Πλούταρχος Λ. Θεοχαρίδης
Αλεξάνδρα Α. Καραγεώργου
Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη
Αναστάσιος Ντούρος
Μίλτος Δ. Πολυβίου
Δημήτριος Σαλπιστής
Ιερομόναχος Νείλος Σιμωνοπετρίτης
Φαίδων Χατζηαντωνίου

* Το αφιέρωμα της "ΜτΚ" σε μορφή pdf αρχείου εδώ

Δεν υπάρχουν σχόλια: