Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στη Μασσαλία της Γαλλίας. Ήταν το πρώτο από πέντε αδέλφια. Ήρθε στην Αθήνα, όπου παντρεύτηκε την κόρη του Στέφανου Δραγούμη, Ναταλία Δραγούμη και απέκτησαν δύο παιδιά, τον Μιχάλη και τη Ζωή. Με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας, που προέρχεται από τα υποκοριστικά ονόματα των παιδιών του, ο Παύλος Μελάς ανέβηκε στη Μακεδονία για να συμμετέχει στον Μακεδονικό Αγώνα...'.
Με τα λόγια αυτά και με έντονη συγκίνηση, κάθε φορά που τα επαναλαμβάνει, ξεκινά να αφηγείται την ιστορία του μακεδονομάχου ο 65χρονος σήμερα Γιώργος Κάκαλος, φύλακας του μουσείου Παύλου Μελά. Εκείνου του μουσείου που έχει δημιουργηθεί στο σπίτι, όπου ο Μελάς άφησε την τελευταία του πνοή, στο Δήμο Κορεστίων του νομού Καστοριάς.
"Το σπίτι αυτό ήταν του παππού μου, που ονομαζόταν Χατζής Ιωάννης Καντζάκης και ήταν παπάς και δάσκαλος. Εκεί, ο Παύλος Μελάς έφαγε τη φασολάδα που τού πρόσφερε η γιαγιά μου. Είχε φτάσει στο χωριό για να οργανώσει την τοπική άμυνα απέναντι στους Βούλγαρους κομιτατζήδες και τους Τούρκους", λέει ο κ. Κάκαλος. Ο ίδιος, χωρίς σταματημό, συνεχίζει την αφήγηση. Μιλά για την άφιξη του Μελά στο χωριό Στάτιστα, που σήμερα φέρει το όνομά του.
"Κάποιος από τους κατοίκους διέδωσε το μυστικό. Στις 13 Οκτωβρίου του 1904, ο Βούλγαρος κομιτατζής Μητρόβλαχος, ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής, ενημέρωσε τον Τούρκο διοικητή για την άφιξη του Μελά και των παλικαριών του. Εκατόν είκοσι Τούρκοι στρατιώτες έφτασαν στο χωριό. Ο Μελάς ειδοποιήθηκε. Θα μπορούσε να φύγει, όμως έδωσε σε όλους τους κατοίκους την εντολή να μην βγουν από τα σπίτια τους για να μην δώσουν στόχο. Πράγματι, έτσι έγινε. Όμως, τη στιγμή που έρχονταν οι Τούρκοι, οι γιαγιάδες έβγαζαν το ψωμί από τους φούρνους. Βλέποντάς τους μπήκαν γρήγορα στα σπίτια.
Οι Τούρκοι προσπάθησαν να μπουν στο διπλανό από το σπίτι όπου βρισκόταν ο Παύλος Μελάς. Έσπασαν την πόρτα, όμως ο Βολάνης τράβηξε πιστόλι και σκότωσε τον τούρκο στρατιώτη. Οι σάλπιγγες άρχισαν να χτυπούν και ξέσπασαν πυροβολισμοί. Ο Μελάς προσπάθησε να βγει από το διπλανό σπίτι για να βοηθήσει απ έξω, αλλά οι άσπρες κάλτσες που φορούσε έδωσαν στόχο και οι σφαίρες τον βρήκαν στην κοιλιά. Το τραύμα ήταν θανατηφόρο", λέει ο κ. Κάκαλος.
"Η γιαγιά μου- συνεχίζει- εκείνο το βράδυ έφυγε από το σπίτι και κοιμήθηκε στη διπλανή γειτονιά. Όταν ήρθε το επόμενο πρωί, δεν βρήκε τίποτε στο σπίτι. Το είχαν ρημάξει οι Τούρκοι. Μπαίνοντας, όμως, στο στάβλο αντίκρισε, κάτω από τα άχυρα, τον Παύλο Μελά νεκρό. Οι Τούρκοι δεν τον είχαν βρει. Τον αναγνώρισε και μαζί με άλλες γυναίκες, πήραν το άψυχο σώμα του και το έθαψαν 400 μέτρα πιο ψηλά από το χωριό".
Ο Γιώργος Κάκαλος θυμάται σαν χθες την ημέρα που η γιαγιά του, κλαίγοντας, τού αφηγήθηκε την ιστορία: "Μου είπε, με δάκρυα στα μάτια, τα τελευταία του λόγια προς το πρωτοπαλίκαρό του, Νικόλαο Πίρζα: 'Νίκο, πάρε το τουφέκι και δώστο στο γιο μου, το σταυρό στη γυναίκα μου και πες τους ότι έκανα το καθήκον μου'. Από τα χείλη της την άκουσα την ιστορία και έχω τάξει στον εαυτό μου να τη λέω σε όλους. Αυτό έκανα μέχρι τώρα και αυτό θα συνεχίσω να κάνω".
Το σπίτι, όπου ο Παύλος Μελάς άφησε την τελευταία του πνοή, εξαγοράστηκε το 1970 από τη Νομαρχία Καστοριάς και μετατράπηκε σε μουσείο υπό την ευθύνη του Δήμου Κορεστίων. Εκεί, μπορεί να δει κάποιος αντικείμενα της εποχής, όπλα, σπαθιά, στολές Μακεδονομάχων, βιβλία και φωτογραφίες των παλικαριών, που έδρασαν στην περιοχή μεταξύ της Καστοριάς και της Φλώρινας. Πρόσφατα, έγινε μια ριζική προσπάθεια αναστήλωσης και ανακαίνισης του σπιτιού και του περιβάλλοντος χώρου με τη μέριμνα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και τη συμβολή του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη. Κάθε χρόνο, το επισκέπτονται εκατοντάδες άνθρωποι από την Ελλάδα, την Κύπρο αλλά και το εξωτερικό.
Πηγή: Αθήνα 9.84
Με τα λόγια αυτά και με έντονη συγκίνηση, κάθε φορά που τα επαναλαμβάνει, ξεκινά να αφηγείται την ιστορία του μακεδονομάχου ο 65χρονος σήμερα Γιώργος Κάκαλος, φύλακας του μουσείου Παύλου Μελά. Εκείνου του μουσείου που έχει δημιουργηθεί στο σπίτι, όπου ο Μελάς άφησε την τελευταία του πνοή, στο Δήμο Κορεστίων του νομού Καστοριάς.
"Το σπίτι αυτό ήταν του παππού μου, που ονομαζόταν Χατζής Ιωάννης Καντζάκης και ήταν παπάς και δάσκαλος. Εκεί, ο Παύλος Μελάς έφαγε τη φασολάδα που τού πρόσφερε η γιαγιά μου. Είχε φτάσει στο χωριό για να οργανώσει την τοπική άμυνα απέναντι στους Βούλγαρους κομιτατζήδες και τους Τούρκους", λέει ο κ. Κάκαλος. Ο ίδιος, χωρίς σταματημό, συνεχίζει την αφήγηση. Μιλά για την άφιξη του Μελά στο χωριό Στάτιστα, που σήμερα φέρει το όνομά του.
"Κάποιος από τους κατοίκους διέδωσε το μυστικό. Στις 13 Οκτωβρίου του 1904, ο Βούλγαρος κομιτατζής Μητρόβλαχος, ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής, ενημέρωσε τον Τούρκο διοικητή για την άφιξη του Μελά και των παλικαριών του. Εκατόν είκοσι Τούρκοι στρατιώτες έφτασαν στο χωριό. Ο Μελάς ειδοποιήθηκε. Θα μπορούσε να φύγει, όμως έδωσε σε όλους τους κατοίκους την εντολή να μην βγουν από τα σπίτια τους για να μην δώσουν στόχο. Πράγματι, έτσι έγινε. Όμως, τη στιγμή που έρχονταν οι Τούρκοι, οι γιαγιάδες έβγαζαν το ψωμί από τους φούρνους. Βλέποντάς τους μπήκαν γρήγορα στα σπίτια.
Οι Τούρκοι προσπάθησαν να μπουν στο διπλανό από το σπίτι όπου βρισκόταν ο Παύλος Μελάς. Έσπασαν την πόρτα, όμως ο Βολάνης τράβηξε πιστόλι και σκότωσε τον τούρκο στρατιώτη. Οι σάλπιγγες άρχισαν να χτυπούν και ξέσπασαν πυροβολισμοί. Ο Μελάς προσπάθησε να βγει από το διπλανό σπίτι για να βοηθήσει απ έξω, αλλά οι άσπρες κάλτσες που φορούσε έδωσαν στόχο και οι σφαίρες τον βρήκαν στην κοιλιά. Το τραύμα ήταν θανατηφόρο", λέει ο κ. Κάκαλος.
"Η γιαγιά μου- συνεχίζει- εκείνο το βράδυ έφυγε από το σπίτι και κοιμήθηκε στη διπλανή γειτονιά. Όταν ήρθε το επόμενο πρωί, δεν βρήκε τίποτε στο σπίτι. Το είχαν ρημάξει οι Τούρκοι. Μπαίνοντας, όμως, στο στάβλο αντίκρισε, κάτω από τα άχυρα, τον Παύλο Μελά νεκρό. Οι Τούρκοι δεν τον είχαν βρει. Τον αναγνώρισε και μαζί με άλλες γυναίκες, πήραν το άψυχο σώμα του και το έθαψαν 400 μέτρα πιο ψηλά από το χωριό".
Ο Γιώργος Κάκαλος θυμάται σαν χθες την ημέρα που η γιαγιά του, κλαίγοντας, τού αφηγήθηκε την ιστορία: "Μου είπε, με δάκρυα στα μάτια, τα τελευταία του λόγια προς το πρωτοπαλίκαρό του, Νικόλαο Πίρζα: 'Νίκο, πάρε το τουφέκι και δώστο στο γιο μου, το σταυρό στη γυναίκα μου και πες τους ότι έκανα το καθήκον μου'. Από τα χείλη της την άκουσα την ιστορία και έχω τάξει στον εαυτό μου να τη λέω σε όλους. Αυτό έκανα μέχρι τώρα και αυτό θα συνεχίσω να κάνω".
Το σπίτι, όπου ο Παύλος Μελάς άφησε την τελευταία του πνοή, εξαγοράστηκε το 1970 από τη Νομαρχία Καστοριάς και μετατράπηκε σε μουσείο υπό την ευθύνη του Δήμου Κορεστίων. Εκεί, μπορεί να δει κάποιος αντικείμενα της εποχής, όπλα, σπαθιά, στολές Μακεδονομάχων, βιβλία και φωτογραφίες των παλικαριών, που έδρασαν στην περιοχή μεταξύ της Καστοριάς και της Φλώρινας. Πρόσφατα, έγινε μια ριζική προσπάθεια αναστήλωσης και ανακαίνισης του σπιτιού και του περιβάλλοντος χώρου με τη μέριμνα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και τη συμβολή του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη. Κάθε χρόνο, το επισκέπτονται εκατοντάδες άνθρωποι από την Ελλάδα, την Κύπρο αλλά και το εξωτερικό.
Πηγή: Αθήνα 9.84
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου