Ο χειμώνας και η άνοιξη του Αντώνη Σαμαρά

Πώς το κολεγιόπαιδο με το μακρύ μαλλί που παραξένευε τους Καλαματιανούς το 1977, έφθασε στο τιμόνι της Ν.Δ.

Η κομματική σταδιοδρομία, η βεντέτα με τον Μητσοτάκη και τα «πέτρινα χρόνια»

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ nasopoulos@dolnet.gr

Στον νεαρό με το πλατύ χαμόγελο, τα χοντρά γυαλιά και το μαλλί μέχρι τους ώμους, που έφθασε τον Νοέμβριο του 1977 στην Καλαμάτα για να διεκδικήσει την πολιτική κληρονομιά του θείου του, από τα χρόνια της ΕΡΕ, πολλοί δεν έδωσαν ιδιαίτερη σημασία. Στα καφενεία της Μεσσηνίας ένα διστακτικό κοινό έκανε λόγο για «ένα παιδί από την Αθήνα, με τα κολέγιά του και σπουδές στην Αμερική», ενώ στο κόμμα του, τη Ν.Δ., οι περισσότεροι προεξοφλούσαν ότι θα έπρεπε να περιμένει τις επόμενες εκλογές.

O ίδιος γύρισε δύο και τρεις φορές όλα τα χωριά του νομού, με ένα σκληρό, δεξιό προφίλ, αλλά οι προβολείς ήταν στραμμένοι αλλού. Στη Ν.Δ. μεσουρανούσε η κόντρα των τοπικών «βαρόνων» Γιάννη Μπούτου και Αριστείδη Καλαντζάκου, ενώ στα ύψη βρισκόταν το θερμόμετρο και στα αντίπαλα στρατόπεδα- την κραταιά ακόμη Ένωση Κέντρου και το ανερχόμενο ΠΑΣΟΚ. Το ηγετικό στέλεχος της Ένωσης Κέντρου Ανδρέας Κοκκέβης ανταγωνιζόταν έναν δικηγόρο πανελλαδικής εμβέλειας, με περγαμηνές από τη δίκη της χούντας, που άκουγε στο όνομα Αλέξανδρος Λυκουρέζος, ενώ στο ΠΑΣΟΚ υπήρχε διαμάχη ανάμεσα στις οικογένειες Χαραλαμπόπουλου και Μπουλούκου.

Με όρους τηλεοπτικής δημοκρατίας, για τον νεαρό οικονομολόγο δύσκολα θα βρισκόταν χρόνος στα δελτία ειδήσεων. Ωστόσο, σε μια εποχή που η προσωπική επαφή με τους ψηφοφόρους είχε βαρύνουσα σημασία, ο 26χρονος Αντώνης Σαμαράς τα κατέφερε. Και κατέγραψε ένα ρεκόρ που του εξασφάλισε από την πρώτη στιγμή πανελλαδική προβολή, ως ο νεώτερος βουλευτής στα πολιτικά χρονικά.

Την εποχή της σκληρής, αβερωφικής ΟΝΝΕΔ με τον Πάνο Καμμένο. Τότε οι ομιλίες του ήταν πολεμικές εναντίον των «πρασινοφρουρών»

Η πορεία του προς την κορυφή της κομματικής ιεραρχίας ήταν ξέφρενη. Αν και στα χρόνια που ακολούθησαν, έως το 1985, τον πρώτο λόγο στον νομό είχε ο Γιάννης Μπούτος, ήταν φανερό από τις εκλογές του 1981 ότι ο Σαμαράς ήταν το μέλλον της Ν.Δ. Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80, στις στροφές της Τσακώνας το σύνθημα που έγραφαν μέσα στη νύχτα με γαλάζια μπογιά οι Οννεδίτες ήταν «Ελλάς, Ελλάς, Αντώνης Σαμαράς». Το 1989 όταν οι υπόλοιποι υποψήφιοι της Ν.Δ. έδιναν τη μάχη του σταυρού στη Μεσσηνία, εκείνος έκανε ομιλίες σε άλλους νομούς και είχε περίοπτη θέση στην αφίσα με την ισχυρή ομάδα του Κ. Μητσοτάκη.

Με τη «σκληρή» ΟΝΝΕΔ

Η δεκαετία του ΄80 ήταν χρυσή για τον Σαμαρά, έστω κι αν την πέρασε σχεδόν όλη στα έδρανα της αντιπολίτευσης. Δεξί χέρι του Ευάγγελου Αβέρωφ (μαζί με τον Σωτήρη Χατζηγάκη ήταν οι δύο «Καππαδόκες» του), διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στη δεξιά στροφή της Ν.Δ., με την οποία επιχειρήθηκε να κρατηθεί το κόμμα ζωντανό μετά την εκλογική συντριβή από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Σαμαράς έδινε σταθερά το «παρών» σε διχαστικές εκδηλώσεις, όπως εκείνες στην Πηγάδα του Μελιγαλά, ενώ ακολουθούσε μια ρητορική (για «πρασινοφρουρούς» κ.ά.) που ξεσήκωνε τους ροπαλοφόρους «Κένταυρους» και «Ρέιντζερς» της γαλάζιας γενιάς.

Ανήκεμαζί με τον Σωτήρη Χατζηγάκη - στους «Καππαδόκες» του Ευάγγελου Αβέρωφ

Το 1984 πρωταγωνίστησε στη μετάβαση της κομματικής ηγεσίας στον Κ. Μητσοτάκη και εξελίχθηκε στον ισχυρότερο υπουργό του. Μέσα σε τρία χρόνια η ιστορία γράφτηκε διαφορετικά και η ρήξη, με φόντο το Σκοπιανό, δυναμίτισε τα θεμέλια της Ν.Δ. Ακόμη και σήμερα τα στελέχη της μητσοτακικής πτέρυγας κατηγορούν τον Σαμαρά ότι έριξε την κυβέρνηση Μητσοτάκη, ενώ αμφισβητούν τα ηγετικά προσόντα του με βασικό επιχείρημα ότι το εγχείρημα της Πολιτικής Άνοιξης κατέληξε σε αποτυχία.

Μέχρι το 1992, όμως, σχεδόν όλοι στη Ν.Δ. ήταν πεπεισμένοι ότι ο Μητσοτάκης προόριζε τον Σαμαρά για διάδοχο (αν και τον προωθούσε κυρίως ως αντίβαρο στον αντίπαλό του Μ. Έβερτ). Το 1989 τον τοποθέτησε υπουργό Οικονομικών (στην κυβέρνηση Τζαννετάκη) και στη συνέχεια υπουργό Εξωτερικών- σε ένα δεύτερο προσωπικό ρεκόρ, αφού ήταν ο νεώτερος ΥΠΕΞ στα ελληνικά χρονικά.

Το βέτο των Μητσοτακικών ήρθη και ο Σαμαράς επέστρεψε αρχικώς ως υποψήφιος ευρωβουλευτής. Ήδη από το 2007 ακουγόταν το όνομά του για την ηγεσία. Φαβορί πάντως παρέμενε η Ντόρα Μπακογιάννη

Το «ανάθεμα».

Παλαιά στελέχη της Ν.Δ. που έζησαν εκ των έσω όσα διαδραματίστηκαν στη Ν.Δ. την περίοδο 1992-93, λένε ότι αν και το «ανάθεμα» για την πτώση της κυβέρνησης Μητσοτάκη έπεσε στον Σαμαρά, το μεγαλύτερο ροκάνισμα είχε γίνει από τον Μ. Έβερτ ο οποίος, μαζί με τον Αθ. Κανελλόπουλο και τον Στ. Δήμα, είχε επιδοθεί σε ανταρτοπόλεμο κατά του Μητσοτάκη.

Τα ίδια στελέχη υποστηρίζουν ότι στο παρασκήνιο είχαν γίνει συζητήσεις ανάμεσα στον Έβερτ και τον Σαμαρά για αλλαγή ηγεσίας στη Ν.Δ. όσο βρισκόταν στην κυβέρνηση, αλλά τελικώς δεν εκδηλώθηκε μια τέτοια κίνηση, καθώς ο Έβερτ υπαναχώρησε, υπό τον φόβο ότι η Κοινοβουλευτική Ομάδα θα έδινε το δαχτυλίδι της Ρηγίλλης στον Σαμαρά.

Αυτό βέβαια μπορεί να γινόταν μετά τις εκλογές, αφού η ήττα της Ν.Δ. είχε προεξοφληθεί, αλλά ο Μεσσήνιος πολιτικός, είτε από βιασύνη είτε γιατί θεωρούσε ότι η απόλυτη ρήξη με τον Μητσοτάκη καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολο να διεκδικήσει το κόμμα, δεν ήθελε να περιμένει και πήρε το δικό του ρίσκο με την ίδρυση ενός νέου κόμματος.

Στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, ως υπουργός Εξωτερικών, επισκέπτεται τα χωριά της ελληνικής μειονότητας στη Νότια Αλβανία

Η μεγάλη επιστροφή

Τον Σεπτέμβριο του 2007 η υποψηφιότητα στη Μεσσηνία ήταν το πρώτο- δειλό, έστω- μήνυμα ότι ο Σαμαράς επιστρέφει. Ο δρόμος έδειχνε δύσβατος, αλλά η νέα πορεία είχε αρχίσει. Εξελέγη δεύτερος πίσω από τον Ι. Λαμπρόπουλο, έμεινε εκτός κυβέρνησης, αλλά όσοι αναζητούσαν τον διάδοχο του Καραμανλή δίπλα σε υπουργούς, όπως την Ντόρα Μπακογιάννη και τον Δημ. Αβραμόπουλο, κρατούσαν πλέον μία θέση και για τον Σαμαρά.

Το αντιλαμβανόταν και ο ίδιος ότι θα πρέπει να ετοιμαστεί για ένα δεύτερο μεγάλο ρίσκο- να κοντράρει ανοικτά την Ντόρα Μπακογιάννη που είχε όλα τα στοιχήματα υπέρ της. Αθόρυβα άρχισε να κινείται, να βλέπει στελέχη, να προετοιμάζει μια ομάδα δράσης. Οι ρυθμοί έγιναν εντονότεροι από τον περασμένο Ιανουάριο όταν βρέθηκε και στο υπουργείο Πολιτισμού, αλλά ουδείς στο επιτελείο του περίμενε ότι θα όλα θα τρέξουν τόσο γρήγορα.

Όσοι τον είχαν ξεχάσει όμως, τον ανακάλυψαν ξανά, ενώ ήταν φανερό ότι τα χρόνια στον «πολιτικό πάγο» ήταν το μεγάλο πλεονέκτημά του, σε μια κυβέρνηση που κατέρρεε. Για τα υπόλοιπα, που έφεραν τον Αντώνη Σαμαρά θριαμβευτή στη Ρηγίλλης, βοήθησαν η εκλογική συντριβή της Ν.Δ., το άνοιγμα στην κομματική βάση και η εκλογική στρατηγική τής κ. Μπακογιάννη...

Τα 8 χρόνια της απομόνωσης

Από το 1996 μέχρι το 2004 ο Αντώνης Σαμαράς πέρασε μία περίοδο που ο ίδιος σήμερα χαρακτηρίζει «πολιτική έρημο», απομονωμένος στο σπίτι του στην Κηφισιά (εδώ με τη σύζυγό του Γεωργία και τα δύο τους παιδιά σε παλιά οικογενειακή φωτογραφία)

Με την Πολιτική Άνοιξη, έστω κι αν το στίγμα του κόμματος το έφερνε στα δεξιά της Ν.Δ., πολλοί λένε ότι ο Αντώνης Σαμαράς θυμήθηκε και τις αριστερές οικογενειακές καταβολές του. Στο νέο κόμμα βρέθηκαν από, τον προερχόμενο από το ΠΑΣΟΚ, Στάθη Γιώτα έως τον Ανδρέα Λεντάκη, ενώ από τους πρώτους που έσπευσαν να το ενισχύουν ήταν ο Νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης.

Και σε επίπεδο οικονομικής πολιτικής, ο Σαμαράς υπήρξε φανατικός πολέμιος του νεοφιλελευθερισμού. Η μεγαλοαστική καταγωγή του και η πολιτική διαπάλη με την οποία γαλουχήθηκε είχαν έρθει στο προσκήνιο στα χρόνια της Πολιτικής Άνοιξης, επηρεάζοντας ώς έναν βαθμό και το δικό του πολιτικό μήνυμα.

Από τη μία πλευρά ήταν ανιψιός του βουλευτή Μεσσηνίας της ΕΡΕ Γεωργίου Σαμαρά και από την άλλη εγγονός του Αλέξανδρου Ζάννα, βενιζελικού βουλευτή και υπουργού από τη Θεσσαλονίκη. Η μητέρα του, η Λένα, αλεξανδρινής καταγωγής, ήταν δισέγγονη του μεγάλου εθνικού ευεργέτη Εμμανουήλ Μπενάκη και εγγονή της συγγραφέως Πηνελόπης Δέλτα. Το γενεαλογικό του δέντρο τού επέτρεπε να έχει συνομιλητές παντού.

Με τους βουλευτές της Πολιτικής Άνοιξης Ανδρέα Λεντάκη, Στέφανο Στεφανόπουλο και Νικήτα Κακλαμάνη

Η «έρημος»

Μετά την αποτυχία της Πολιτικής Άνοιξης να εκπροσωπηθεί στη Βουλή, το 1996, ο Αντώνης Σαμαράς γνώριζε και την άλλη πλευρά της πολιτικής. Απομονωμένος στην οικογενειακή κατοικία στην Κηφισιά για 8 ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 2004, πέρασε τη δική του «πολιτική έρημο» και «κοιτούσε τους τέσσερις τοίχους», όπως λέει και ο ίδιος, βλέποντας τους «φίλους» του να λιγοστεύουν.

Ταυτόχρονα όμως είδε τα πράγματα, την ίδια την πολιτική, διαφορετικά. Είναι ξεκάθαρο ότι κάθε δημόσια ή παρασκηνιακή προσπάθεια να επιστρέψει στη Ν.Δ. σταματούσε στον Κ. Μητσοτάκη. Διατηρούσε επαφή με τον Κ. Καραμανλή, αλλά ακόμη και τον Μάρτιο του 2004 η πόρτα της επιστροφής ήταν κλειστή. Η ευκαιρία δόθηκε δύο μήνες αργότερα, με τη συμμετοχή του στο γαλάζιο ευρωψηφοδέλτιο (στη δεύτερη θέση της λίστας) και αφού είχε ανακοινωθεί και τυπικά η διάλυση της Πολιτικής Άνοιξης.

Για πολλούς η μετάβαση στις Βρυξέλλες ήταν «εξοστρακισμός», αλλά για τον Σαμαρά αποτελούσε το πρώτο βήμα. Και στα χρόνια που ακολούθησαν τα βήματα ήταν ακόμη μεγαλύτερα: ο κύκλος των επαφών άρχισε να ανοίγει και σε κάθε συζήτηση για την επόμενη ημέρα ελάχιστοι ήταν εκείνοι που απέφευγαν μια αναφορά στον Σαμαρά.

Πηγή: Τα Νέα