Ο Άγγλος ευγενής που έστησε «αποικία» στην Εύβοια
Η ζωή του Φράνσις Νόελ Μπέικερ που κατείχε 45.000 στρέμματα στο Προκόπι και η «επανάσταση» των ντόπιων
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΧΑΡΗΣ ΚΑΡΑΝΙΚΑΣ
Στις 25 Σεπτεμβρίου ο πρώην βουλευτής του κόμματος των Εργατικών Φράνσις Νόελ Μπέικερ, γνωστός και ως «τσιφλικάς» των 45.000 στρεμμάτων της Βόρειας Εύβοιας, άφησε την τελευταία του πνοή στο Προκόπι, όπου διέμενε τα τελευταία 40 χρόνια.Πρώτη φορά ο γιος του, ο Φίλιπ Νόελ Μπέικερ μιλάει για τις άγνωστες πτυχές της προσωπικής ιστορίας του πατέρα του- από τα λάθη που στιγμάτισαν τη φήμη του, όπως το να εκφραστεί υπέρ της δικτατορίας, έως την επιρροή που άσκησε εκστομίζοντας το ρητό «οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες», το οποίο αναπαρήγαγε ο Τσώρτσιλ.
«Ήταν ο πρώτος που έκανε την πρόταση να επιστραφούν τα Γλυπτά του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Αυτό έγινε το 1963 κατά τη διάρκεια ενός λόγου του στο βρετανικό κοινοβούλιο», λέει ο γιος του. «Πίστευε ότι μπορούσε να παίξει ρόλο στο Κυπριακό και να βοηθήσει ως μεσάζων φέρνοντας τις τρεις πλευρές στο ίδιο τραπέζι. Έτσι γνώρισε και τον Μακάριο, με τον οποίο διατήρησαν στενή φιλία. Μάλιστα, λόγω της στάσης του οι Άγγλοι αργότερα τον κατηγόρησαν ως προδότη που πήρε το μέρος της Ελλάδας».
«Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο πατέρας μου μετέβη στο Κάιρο, συνεχίζει τη διήγησή του ο Φίλιπ Νόελ Μπέικερ. Εκεί απέκτησε στενή επαφή με την εξόριστη ηγεσία της αντίστασης στην Ελλάδα. Στο σώμα Special Οperations Εxecutive, το οποίο συντόνιζε τις επιχειρήσεις, γνώρισε πάρα πολύ καλά τον τρόπο με τον οποίο πολεμούσαν οι αντιστασιακοί. Έτσι, εξέφραζε τον θαυμασμό του λέγοντας “οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες”».
Η μητέρα του Φράνσις, η Ειρήνη Νόελ είχε καλή σχέση με τον Τσώρτσιλ πριν παντρευτεί τον Φίλιπ Μπέικερ, φιλία που συνεχίστηκε και μετά τον γάμο. «Υπήρχε καλή οικογενειακή σχέση. Μπορεί ο Τσώρτσιλ να άκουσε ότι “οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες” σε κάποιο τραπέζι που έτρωγαν», λέει ο Φίλιπ Νόελ Μπέικερ.
Στις 9 Μαΐου 1975, «ολόκληρη η περιοχή ξεσηκώθηκε κατά του Εγγλέζου δυνάστη», όπως αναφερόταν σε δημοσιεύματα εκείνης της περιόδου. Το σωματείο της 9ης Μαΐου, στο οποίο συμμετείχε η πλειονότητα των κατοίκων, αλλά και χιλιάδες Έλληνες που δεν κατοικούσαν στην Εύβοια απαιτούσαν το μοίρασμα της έκτασης των 45.000 στρεμμάτων: τα χωράφια στους ακτήμονες, τα οικόπεδα στους κατοίκους, το δάσος στο Δημόσιο.
«Το μείγμα για την έκρηξη ήταν εκεί. Έλεγαν τότε, “είναι τσιφλικάς, χουντικός, οι πρόγονοί του αγόρασαν εκτάσεις από τους Τούρκους (σ.σ. το 1832), οι Άγγλοι είναι υπεύθυνοι για την Κύπρο”. Η σπίθα που προκάλεσε την έκρηξη ήταν η εξής: ο πατέρας μου ήθελε να κάνει ένα φυτώριο και ένας γεωπόνος τού είχε πει ότι το καλύτερο μέρος είναι στο γήπεδο του χωριού, που είχε παραχωρήσει η γιαγιά μου στην κοινότητα αρκετά χρόνια πριν. Ήθελε λοιπόν να ανταλλάξει αυτό το γήπεδο με έναν άλλο χώρο, ο οποίος κατά τη γνώμη του ήταν πιο βολικός για το χωριό. Η ποδοσφαιρική ομάδα δεν συμφωνούσε και έκανε εξώδικο για να φύγουν από εκεί. Αυτό ήταν ένα από τα μεγάλα λάθη του».
Οι ταραχές στην περιοχή, η οποία κατακλύστηκε από αστυνομικές δυνάμεις, διήρκεσαν τουλάχιστον τρία χρόνια, αλλά από το 1978 και μετά άρχισαν να φθίνουν παρότι οι κάτοικοι ανά τακτά διαστήματα επανέρχονταν στα αιτήματά τους. «Θυμάμαι ότι η πλειοψηφία του χωριού ήταν εναντίον μας και ήθελε να μας διώξει. Δεν μπορούσα να το καταλάβω. Είχα πάει σχολείο εκεί, ήξερα τα παιδιά. Εντάξει, δεν ήμουν το ίδιο με τα άλλα παιδιά στο σχολείο εγώ ξανθομάλλης με γαλανά μάτια, έμενα στο μεγάλο σπίτι ψηλά που έβλεπε όλο το χωριό- αλλά δεν μπορούσα να το καταλάβω. Βέβαια αργότερα κατάλαβα τι σημαίνει να μένεις στο σπιτάκι κάτω από το μεγάλο σπίτι», τονίζει ο Φίλιπ Νόελ Μπέικερ και εξηγεί ότι παλαιότερα δεν υπήρχε έχθρα ανάμεσα στους κατοίκους και την οικογένεια.
Η σχέση της μητέρας του με τον Ίωνα Δραγούμη
O Φίλιπ Μπέικερ, πατέρας του Φράνσις Νόελ Μπέικερ, γνώρισε την Ειρήνη Νόελ κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκείνος ταξίδεψε στην Ιταλία με το Σώμα Νοσοκομει- ακών Οχημάτων (Friends Αmbulance Unit), που ο ίδιος είχε ιδρύσει. Εκείνη απογοητευμένη από τη σχέση της με τον Ίωνα Δραγούμη, ο οποίος δεν της απάντησε εντός προθεσμίας αν οι προθέσεις του ήταν σοβαρές, ως νοσοκόμα του Ερυθρού Σταυρού.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1910 η Ειρήνη παντρεύτηκε τον μετέπειτα ολυμπιονίκη Φίλιπ που θα εκλεγόταν στη Βουλή και θα κέρδιζε το Νομπέλ Ειρήνης για τη δράση του στην προαγωγή του αφοπλισμού. Τότε κληρονόμησε και το κτήμα Νόελ, μια έκταση 60.000 στρεμμάτων-τότε- στην Εύβοια. «Η γιαγιά γνώριζε πολύ καλά τους Έλληνες πολιτικούς. Την περίοδο πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή σε μία εβδομάδα είχε φάει μαζί με τον Βενιζέλο και τον βασιλιά», περιγράφει ο Φίλιπ Νόελ Μπέικερ.
«Σοσιαλιστής της σαμπάνιας»
Το 1920 γεννιέται ο Φράνσις Νόελ Μπέικερ, που έμελλε να γίνει ο νεώτερος Βρετανός βουλευτής. Σε ηλικία 25 ετών εξελέγη- με τη βοήθεια του ονόματος, καθώς ο πατέρας του ήταν ήδη βουλευτής ενώ ούτε η οικογένειά του δεν περίμενε να μπει στη Βουλή.
Με διάλειμμα λίγων χρόνων, ο Φράνσις έμεινε πιστός στους Εργατικούς έως το 1966. Ήταν ένας από τους επονομαζόμενους «σοσιαλιστές της σαμπάνιας», τους ευκατάστατους Άγγλους βουλευτές με φιλολαϊκή δράση που εστίαζαν στα προβλήματα της εργατικής τάξης, ενώ οι ίδιοι δεν ήταν μέρος του λαού. «Είχαν λύσει το βιοποριστικό πρόβλημα», λέει ο υιός.Άλλωστε οι πολιτικοί στη Βρετανία μέχρι τη δεκαετία του 1950 δεν πληρώνονταν και αυτό ήταν η αιτία για την πρόσβαση των λίγων στην πολιτική αρένα, αλλά ταυτόχρονα ήταν και μια δικλίδα ασφαλείας απέναντι στη διαφθορά. Οι «σοσιαλιστές της σαμπάνιας» συμπεριλαμβανομένων των Φίλιπ και Φράνσις Νόελ Μπέικερ απωθήθηκαν από τη νέα τάξη των «αυτοδημιούργητων» Εργατικών του Χάρολντ Γουίλσον, που εξελέγη πρωθυπουργός το 1966.
«Τότε ο πατέρας μου απογοητεύτηκε.
Εγκατέλειψε την πολιτική και αφιερώθηκε στο κτήμα της Εύβοιας».
Χέρι χέρι με τον Παττακό...
Λίγο πριν εγκαταλείψει την πολιτική ο Φράνσις Νόελ Μπέικερ έκανε «το μεγαλύτερο λάθος της ζωής του», σύμφωνα με τον γιο αλλά και τον παππού Φίλιπ: «Τον Ιούνιο του 1967 υποστήριξε ανοιχτά στο αγγλικό κοινοβούλιο τη δικτατορία. Ξέρω ότι ο παππούς μου θύμωσε πάρα πολύ. Του έλεγε “ό,τι και να πιστεύεις αυτοί είναι δικτάτορες δεν είναι δημοκράτες, κάποια ημέρα θα πέσουν και θα το βρεις μπροστά σου. Ο ίδιος ο πατέρας μου πίστευε ότι ήταν για καλό σκοπό καθώς οι δικτάτορες είχαν δεσμευθεί για “κάθαρση του πολιτικού συστήματος και επαναφορά της δημοκρατίας μέσα σε δύο χρόνια με εκλογές”, όπως του είπαν. Παραδέχθηκε ότι αυτό που έκανε του στοίχισε. Όταν όμως είδε ότι δεν τήρησαν τη δέσμευση τούς γύρισε την πλάτη». Με τον Παττακό είχε καλή προσωπική σχέση.
Η φιλία τους έγινε γνωστή και στο Προκόπι το 1969, όταν ύστερα από πρόσκληση του δασοκτήμονα ο δικτάτορας επισκέφθηκε την περιοχή. Αυτό ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο λάθος του πατέρα, λέει ο υιός και υποστηρίζει ότι ο λόγος της επίσκεψης Παττακού ήταν τα άσχημα οικονομικά του Ιδρύματος Βόρειας Εύβοιας, το οποίο είχε ιδρύσει ο Μπέικερ το 1962. «Με έρανο στην Αγγλία το Ίδρυμα μάζευε χρήματα και έστελνε στην Εύβοια γιατρούς, κτηνίατρους, δασοκόμους και άλλο ειδικευμένο προσωπικό για να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της περιοχής». Τον δικτάτορα τον κάλεσε για να τον παρακαλέσει να αναλάβει το κράτος τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος αλλά και να λάβει μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων, λέει ο Φίλιπ.
Η δήμευση και ο δικαστικός μαραθώνιος
Το 1982 τα 45.000 στρέμματα κρατικοποιήθηκαν με απόφαση του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών, ενώ οι Μπέικερ προσπάθησαν να αναστρέψουν την κατάσταση μέσω της Θάτσερ (είχε γραφείο στη Βουλή δίπλα από αυτό του Φράνσις) αλλά και υπουργών Εξωτερικών. «Δεν ήθελαν να μπλέξουν επειδή ήταν επίσημο θέμα της Ελλάδας», λέει ο γιος. Δέκα χρόνια μετά η οικογένεια προσέφυγε κατά της κρατικοποίησης και το 2004 εκδόθηκε η τελεσίδικη απόφαση του Αρείου Πάγου ότι τα 2/3 των 45.000 στρεμμάτων εξ αδιαιρέτου ανήκουν στην οικογένεια. Μέχρι σήμερα εκκρεμεί η δίκη για το υπόλοιπο. Μάλιστα οι Μπέικερ έλαβαν αποζημίωση 24.000 ευρώ λόγω της καθυστέρησης μέχρις ότου τελεσιδικήσει η υπόθεση.
«Είναι κρίμα που έχει ξεχαστεί η προσφορά του πατέρα μου. Ό,τι είχε κάνει για την Ελλάδα και την Κύπρο διαγράφτηκαν, πιθανότατα επειδή δεν βόλευαν την εποχή εκείνη τις πολιτικές επιδιώξεις. Το “τσιφλίκι Μπέικερ” δεν είναι τσιφλίκι αλλά δάσος: από τα 45.000 στρέμματα μόνο τα 350 είναι αγροτικές εκτάσεις.
Σήμερα δεν προσφέρει πολλή δουλειά, δεν έχει μεγάλη αξία, ενέχει κινδύνους- ανά πάσα στιγμή μπορεί να πιάσει φωτιά-, είναι ένα βάρος μεγάλο για μένα. Θα συνεχίσει όμως να είναι μια πολιτική πρόκληση. Το καλύτερο που μπορεί να γίνει- το είχε προτείνει ο πατέρας μου πριν από 20 χρόνια- είναι η αγροτουριστική ανάπτυξή του, ένα φυσικό πάρκο, βάσει ευρωπαϊκής μελέτης που έχει πραγματοποιηθεί ήδη. Πρέπει πια να κλείσει το θέμα του τσιφλικιού, να δούμε μπροστά. Το όραμα του πατέρα μου ήταν αυτό το δάσος να είναι το καλύτερο στην Ελλάδα».
Πηγή: Τα Νέα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου