Μια ιππική βιβλιοθήκη, κείμενο του Αριστοτέλη Καλέντζη

Ο κύριος Καλέντζης μας είχε παλιότερα παραχωρήσει ευγενικά πληροφορίες για μερικούς από τους πλέον εξακοσίους τίτλους σπανίων ελληνογλώσσων και ξενογλώσσων ιππολογικών και ιππικών εκδόσεων από τον 17ο αιώνα έως και τις αρχές του 20ού οι οποίοι συνθέτουν τον πλούτο της μοναδικής Πανελλαδικά ιππικής βιβλιοθήκης του.

Οι τίτλοι των βιβλίων που παρουσιάζονται σε αυτό το άρθρο αφορούν σε βιβλία ΕΚΤΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ, (με εξαίρεση δύο τίτλους για λόγους αντιπαραβολής πνεύματος εποχών). Τα βιβλία έχουν ημερομηνία έκδοσης μέχρι τη δεκαετία του εξήντα και περιεχόμενο καθαρά πρακτικής ιππογνωσίας και ιππικής.

Το κείμενο επανδημοσιεύεται για να γνωρίσουν οι νεότεροι και να μην ξεχνούν οι γηραιότεροι.

Ξεκινώντας ένα άθλημα δεν θα πρέπει να έχουμε κατά νου μόνον την πρακτική του νομίζοντας ότι αυτή και μόνον θα μας οδηγήσει σε κατακτήσεις διακρίσεων. Κάτι τέτοιο δεν έχει να κάνει σε τίποτε με την απόκτηση της πλήρους, σφαιρικής, γνώσεως του αθλητικού μας Αντικειμένου, μια βασική παράμετρο όσων πραγματικά θέλουν να λέγονται «Αθλητές».

Μαζί με την βασική αθλητική εξάρτυσή του – ίσως πριν από αυτή – κάθε αθλητής θα πρέπει να συγκροτεί μεθοδικά και την αθλητική του βιβλιοθήκη η οποία θα τον βοηθήσει ώστε να μορφώσει αθλητική Παιδεία κι έτσι να είναι δεδομένα τα θεμέλια εκ των οποίων θα «χτίσει» ολόκληρο το αθλητικό οικοδόμημά του.

Διότι, μόνον «πρακτική» χωρίς γνώση θεωρίας είναι κάτι σαν μονόποδο άνθρωπο που χρειάζεται τεχνητό δεκανίκι για να ισορροπήσει.

Ειδικά, στο άθλημα της Ιππασίας, το πλέον σύνθετο όλων των αθλημάτων, όχι μόνον οι αρχάριοι αλλά και οι προχωρημένοι κρίνονται από την κατανόηση πάμπολλων παραμέτρων που καθορίζουν το άθλημα αυτό. Αλίμονο αν θεωρήσουμε ότι η Ιππασία «τελειώνει» στο «κούρδισμα» Ιππέα και Ίππου πάνω από ένα εμπόδιο ... Ίσως από εκεί η Ιππασία .. αρχίζει.

Ιππεύοντας κυρίως στην Ελλάδα και με αρκετή εμπειρία «Ομίλων» κι «Εκπαιδευτών – Προπονητών» κατέληξα σε ακόμα μία θλιβερή διαπίστωση : στη χώρα μας κανείς δεν δίνει σημασία στην θεωρία του αθλήματος και η χώρας είναι μία από τις ελάχιστες οι οποίες στερούνται επισήμου εγχειριδίου διδασκαλίας της Ιππασίας, κάτι που ενοχοποιεί για σοβαρότατη παράλειψη τους διοικούντες το άθλημα.

Κατόπιν αυτών, ο γράφων, θεώρησε υποχρέωσή του να καταρτήσει την Ιππική Βιβλιοθήκη του ώστε να αποκτήσει το θεωρητικό υπόβαθρο του αθλήματος με το οποίο απεφάσισε να ασχοληθεί. Και αυτό ακριβώς το περιεχόμενο της Ιππικής Βιβλιοθήκης μου θα ήθελα να μοιραστώ μαζί Σας πιστεύοντας ότι θα φανεί χρήσιμο σε όσους Ιππείς θα ήθελαν να εμβαθύνουν στο πανέμορφο αλλά και ιδιαίτερα σύνθετο άθλημά μας.

Ο αριθμός των τίτλων της Ιππικής Βιβλιοθήκης την οποία κατάφερα να καταρτίσω ανέρχεται περίπου στους 650, πολλοί από τους οποίους είναι εξαιρετικά σπάνιοι, μουσειακοί θα έλεγα, ενώ άλλοι από αυτούς είναι πολύ εξειδικευμένοι. Άσχετα, όμως, με όλα αυτά, καθένα από αυτά τα πολύτιμα «εργαλεία» απεδείχθη πιστός σύντροφος διότι καθένα τους μου προσέφερε απάντηση σε κάποιο από τα αμέτρητα ερωτήματά μου που αναπτύσσει το άθλημα της Ιππασίας. Γι’ αυτό και θεωρώ ότι, η επένδυση φροντίδος αλλά και εξόδων στην κατάρτιση αυτής της Ιππικής Βιβλιοθήκης, υπήρξε μια «σοφή» πρόβλεψη από πλευράς ενός «αφιερωμένου» στην ιδέα ενός αθλήματος.

Α.- Η ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Είναι πράγματι αξιοθαύμαστος ο πλούτος της βιβλιογραφίας η οποία σχετίζεται με τον Ίππο και την Ιππασία. Ο άνθρωπος ουδέποτε έπαψε να ασχολείται με τον τομέα αυτόν που, ως φάνηκε, υπήρξε τόσο καθοριστικός για την παγκόσμια εξέλιξη. Έτσι σε όλες τις γλώσσες η αντίστοιχη βιβλιογραφία είναι θεαματικά πλούσια.

Β.- Η ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα, σήμερα κυρίως αντιμετωπίζουμε σοβαρότατο γλωσσικό πρόβλημα που περιορίζει σημαντικά την ευχέρεια διατυπώσεως. Το πρόβλημα αυτό δεν ήταν δυνατόν να μην αγγίξει και την ιππική ελληνόγλωσση βιβλιογραφία και, μάλιστα, καθοριστικά !

Στην γλώσσα μας, δυστυχώς, οι τελευταίες αξιόλογες εκδόσεις έγιναν από το «ΠΑΡΑΝΤΑΙΖ ΧΑΝΤ», μία ομάδα εραστών της Ιππασίας, του Ομίλου του Παραδείσου – Αμαρουσίου. Έτσι το 1962, το «ΠΑΡΑΝΤΑΙΖ ΧΑΝΤ» εκδίδει σε μετάφραση Νικ. Κ. Παπαρρόδου το βιβλίο(43) του Βλαδίμηρου Σ. Λιττάουερ «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΙΣ ΝΕΟΛΕΚΤΟΥ ΙΠΠΟΥ» και ένα χρόνο αργότερα, το 1963, εκδίδει σε μετάφραση του ιδίου επίσης, το βιβλίο(42) του Χάρρυ Σ. Τσάμπερλιν «ΙΠΠΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΚΓΥΜΝΑΣΙΣ ΙΠΠΩΝ». Οι δύο αυτές εκδόσεις ουσιαστικά, έκλεισαν την αυλαία των σοβαρών ελληνόγλωσσων βιβλίων σχετικών με το άθλημά μας.

Πολύ πιο πριν, όμως, ήδη από την ίδρυση του Νέου Ελληνικού κράτους και επί βασιλείας του Όθωνος άρχισαν να εκδίδονται σημαντικά Ιππολογικά αλλά και Ιππικής βιβλία τα οποία διακρίνονται για την επιστημονική αλλά και τεχνική αρτιότητά τους, κυρίως δε, για την σαφήνεια της εμπεριεχόμενης Ορολογίας τους κάτι για το οποίο συνιστάται η μελέτη τους. Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι:

1.- ΝΙΚΟΛΑΟΥ Β.ΚΟΔΡΙΚΑ: ΙΠΠΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ (Αθήναι, 1853) σελ. 264: μία πρώτη σοβαρή «απόπειρα» καθαρώς ιππιατρικού περιεχομένου όπου παρατηρούμε μία συστηματική καταγραφή και παρουσίαση των κατά περίπτωση, ιαματικών ιδιοσκευασμάτων σε αναπλήρωση του, τότε, κενού των ετοίμων κτηνιατρικών ‘σπεσιαλιτέ’.

Είναι εμφανής, στο σύγγραμμα αυτό ο ‘απόηχος’ της τουρκικής γλώσσας μετά την απελευθέρωση έτσι, παράλληλα με την Ελληνόγλωσση επιστημονική ορολογία των νόσων, ο Συγγραφέας παραθέτει την αντίστοιχη τουρκική με ελληνική φωνητική απόδοση (π.χ. Περί Σκοτοδινιάσεως / Γκουνές Τουτού). Στο βιβλίο περιέχονται και γνώσεις ταξιδερμικού χαρακτήρος.

2.- ΑΓΓΕΛΟΥ ΓΕΩΡΓΑΝΤΑ: ΠΕΡΙ ΕΚΓΥΜΝΑΣΕΩΣ ΤΩΝ ΝΕΟΛΕΚΤΩΝ ΙΠΠΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΡΙΟΥ ΙΠΠΟΥ (Αθήναι, 1867) σελ. 117: μία μελέτη η οποία αποκαλύπτει το υψηλό ενδιαφέρον εκείνης της εποχής για την πολεμική αξιοποίηση του Ίππου καθ’ όσον τότε, με το νεώτερο Ελληνικό κράτος ακόμη στα σπάργανα και απειλούμενο συνεχώς, το άθλημα της Ιππασίας εθεωρείτο εισέτι απαγορευμένη πολυτέλεια. Ο Συγγραφέας δεν παραλείπει την παροχή κάθε πληροφορίας για την σωστήν επιλογή πολεμικών Ίππων καθορίζοντας λεπτομερώς κάθε παράμετρο αξίας προσοχής.

3.- ΑΓΓΕΛΟΥ ΓΕΩΡΓΑΝΤΑ: ΠΕΡΙ ΑΣΚΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΠΠΕΩΣ ΕΝ ΤΩ ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΩ ΕΙΣ ΧΡΗΣΙΝ ΠΡΟΓΥΜΝΑΣΤΩΝ (μετάφρ. εκ του Γαλλικού) (Αθήναι, 1867) σελ. 229.: πρόκειται για μία πραγματική «βίβλο» στρατιωτικής Ιππασίας και δη, στρατιωτικής προγυμνάσεως πολεμικών Ιππέων. Το όλο πνεύμα του βιβλίου αντανακλά τα γαλλικά ιππικά δόγματα του 18ου αιώνος και τα 24 αναδιπλούμενα διαγράμματα που το συμπληρώνουν στο τέλος απεικονίζουν την τελειομανή διάθεση των τότε προγυμναστών για α ρ μ ο ν ί α κινήσεων και σχηματισμών των στρατιωτικών Ιλών. Πέραν αυτών, το όλο Σύγγραμμα συνιστά έναν μικρό θησαυρό πολυτίμων εκπαιδευτικών γνώσεων με αναφορές σε ζητήματα τα οποία σπανίως απαντώνται σε βιβλία Ιππικής (όπως, π.χ. «Καταπήδησις από του ίππου», «Αναπηδήσεις δια μίας μόνης χειρός», «Επιπήδησις επί τον Ίππον, με μέτωπον προς τα οπίσω» κ.α.) η δε μεταγλώττισή του σε ρέουσα Ελληνική κρίνεται ως πολύ ευεργετική για τα σημερινά ιππικά εκπαιδευτικά δεδομένα.

4.- ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ν. ΠΙΛΑΒΙΟΥ: ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΙΠΠΟΛΟΓΙΑΣ (Αθήναι, 1884) σελ. 352: απετέλεσε την βίβλο του φερωνύμου θέματος της ελληνικής βιβλιογραφίας μέχρι και την περίοδο της 4ης Αυγούστου όταν συνεγράφησαν πρόσθετες μονογραφίες. Πρόκειται περί εξαιρετικού Έργου με διαχρονικές πληροφορίες τόσον αμιγώς Ιππολογικού όσον και Ίππο – Ιστορικού χαρακτήρος. Άλλωστε ο Συγγραφεύς έμεινε γνωστός και για την ευαισθησία του έναντι της Ιστορίας, αλλά και ιστορικότητος Ίππου και Ιππασίας. Η μη αναπροσαρμοσμένη επανέκδοσή του στην ρέουσα Ελληνική είναι πραγματικό δυστύχημα για την σημερινή Ιππασία στην Χώρα μας.

5.- ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ν. ΠΙΛΑΒΙΟΥ: ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΤΟΥ ΠΕΤΑΛΩΤΟΥ (Αθήναι, 1888) σελ. 84: ισχύει ό,τι ακριβώς και για το προηγούμενο του αυτού Συγγραφέως. Εδώ, ο σημαντικότατος Γ. Ν. Πιλάβιος καταγράφει για πρώτη φορά την φυσιολογία και την παθολογία της οπλής η οποία αποτελεί και το «θεμέλιο» της Ιππασίας. Ένα πληρέστατο vademecum το οποίο εκπλήσσει για την αρτιότητά του όταν σήμερα στην οψίπτωχη γλώσσα μας απουσιάζει έστω και δείγμα παρόμοιας εργασίας. Θα έπρεπε να είχαν προβληματισθεί σοβαρά όλοι οι περί την Ιππασία κοπτόμενοι όταν σήμερα οι αυτοαποκαλούμενοι «πεταλωτές» κακοποιούν τις οπλές αγνοώντας βασικές αρχές πεταλωτικής και στερούμενοι του οιουδήποτε εντύπου βοηθήματος ! Τι κρίμα η Ιππασία του 2004 στην Ελλάδα είναι πολύ κατώτερη εκείνης του ... 1888 !

6.- NIKOΛΑΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ: ΕΚΓΥΜΝΑΣΙΣ ΙΠΠΟΥ (Αθήναι, 1898) σελ. 52: ακόμη ένα δείγμα μεταφοράς του πνεύματος της Saumur στην Ελληνική στρατιωτική Ιππασία, ο Συγγραφεύς παραθέτει ένα ολιγόμηνο πρόγραμμα εκγυμνάσεως Ίππου βάσει των κανόνων εκγυμνάσεως Ίππου της Γαλλικής στρατιωτικής Ιππασίας.

7.- Χ. ΚΑΝΑΒΑΤΣΟΓΛΟΥ: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΙΠΠΟΛΟΓΙΑΣ (Αθήναι, 1900) σελ. 342: ο Στρατιωτικός Κτηνίατρος, Συγγραφεύς, παρέχει μίαν εκτενέστατην περιγραφή της φυσιολογίας του Ίππου με συνεπτυγμένο όσο και σαφέστατο λόγο αλλά και παραστατικά διαγράμματα. Επίσης διαφωτίζει σημαντικά και επί ζητημάτων Ιππο-παθολογίας αλλά και επί δευτερευόντων θεμάτων όπως «Περί εκπονήσεως ίππου προς δρόμον μεν εμποδίων» κλπ Είναι το επίσημο στρατιωτικό εγχειρίδιο του «Σχολείου Ιππευτικής» της εποχής του το οποίο διηύθυνε ο ίδιος ο Χαρ. Καναβατσόγλου.

8.- ΧΑΡ. ΚΑΝΑΒΑΤΖΟΓΛΟΥ : ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΤΟΥ ΠΕΤΑΛΩΤΟΥ (Αθήναι, 1901) σελ. 231: στην πραγματικότητα πρόκειται – παρά τον τίτλο του – για μια ευρύτερη ιπποθεραπευτική πραγματεία η οποία επεκτείνεται σε μία γενική Ιππο – παθολογία. Δεν έχει τον αμιγώς «πεταλωτικό»χαρακτήρα του αντιστοίχου έργου του Ν. Γ. Πιλαβίου αλλά επί του θέματος της Πεταλωτικής συμπληρώνει με κάποιες επιπρόσθετες πληροφορίες που, κυρίως, αφορούν στην «εργαλειοθήκη» του πεταλωτού.

9.- Ν. Α. ΚΟΡΔΕΛΛΑ : ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΝ ΣΩΜΥΡ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ ΙΠΠΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Αθήναι, 1901) σελ. 108: η Ιππική Ακαδημία της Saumur στην Γαλλία υπήρξε το κορυφαίο εκπαιδευτικό Ίδρυμα στο οποίο, το νεώτερο Ελληνικό κράτος ενεπιστεύθη την εκπαίδευση ανωτέρων στελεχών του Ιππικού. Ο Συγγραφεύς, έχοντας το προνόμιο να σταλεί εκεί, στο παρόν Έργο του, ως Ανθυπίλαρχος μόλις, περιγράφει τις εμπειρίες του από την εκεί εκπαίδευσή του. Όμως το βιβλίο αυτό είναι πολύτιμο διότι σε αυτό περιγράφεται η πλήρης διάρθρωση της φημισμένης αυτής Ιππικής Ακαδημίας (η οποία εντός ελαχίστων μηνών και από μηδενική εμπειρία ανεδείκνυε τους μαθητές της σε Ιππείς ανωτέρας Ιππασίας) αλλά και οι λεπτομέρειες συγκροτήσεως του διδακτικού της προγράμματος. Παρομοίου θέματος βιβλίο θα συγγράψει κατόπιν και ο Σ. Κ. Γαλάτης όπως θα δούμε παρακάτω (υπ’ αριθμ. 21).

10.- ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ν. ΠΙΛΑΒΙΟΥ: Ι ΙΠΠΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑ ΤΟΙΣ ΑΡΧΑΙΟΙΣ ΕΛΛΗΣΙ (Αθήναι, 1901) σελ. 40: μια συνεπτυγμένη αλλά μεστή και καθ’ όλα ανεκτίμητη μελέτη του σημαντικού αυτού Συγγραφέως μέσα στην οποία αναβιώνουν οι Αρχαίοι Έλληνες Συγγραφείς και οι περί Ιππολογίας θέσεις τους. Αξίζει κανείς να το μελετήσει ώστε να εννοήσει την απέραντη σοφία των προϋπαρξάντων των οποίων τα συμπεράσματα φέρουν αναλλοίωτο το στοιχείο της διαχρονικότητος.

11.- Ν. Α. ΚΟΡΔΕΛΛΑ: ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΙΠΠΑΣΙΑΣ (Αθήναι, 1903) σελ. 29: ο Συγγραφεύς επιχειρεί μιά «συμπληρωματική επεξήγηση του Κανονισμού» της στρατιωτικής «Ιππευτικής Σχολής» (όπως ο ίδιος σημειώνει στο εξώφυλλο σύμφωνα με το γαλλικό ιππικό δόγμα. Στο εσωτερικό του τευχιδίου αυτού ο νεαρός Ανθυπίλαρχος Συγγραφεύς του συμπληρώνει ιδιοχείρως πολλές σημαντικές επεξηγήσεις περί των εκπαιδευτικών ιδιαιτεροτήτων της εποχής καθώς και ιδιόγραφο διάγραμμα προγυμναστικού προγράμματος.

12.- Ν. Α. ΚΟΡΔΕΛΛΑ: ΓΕΝΙΚΑΙ ΤΙΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΕΙΣ ΠΑΝΤΑ ΙΠΠΕΑ (1903) χειρόγραφον εξ’ ολοκλήρου σελ. 125: το έργο αυτό προφανώς ανέκδοτο μαζί με (1) επιστολή με τίτλο «ΠΕΡΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ ΠΕΤΑΛΩΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ» (4 σελ. 12.1.1922) και (β) επιστολή με τίτλο «ΠΕΡΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣΣ ΤΗΣ ΙΠΠΕΥΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ» (5 σελ. 18.1.1922) του ιδίου, αποτελούν ένα σημαντικό αρχειακό υλικό που προμηθεύτηκα κατόπιν πλειοδοτήσεως σε αθηναϊκή δημοπρασία, που παρέχει πληροφορίες τόσο επί τεχνικών προγυμνάσεως Ιππέως και Ίππου όσο επί οργανωτικών ζητημάτων που, πότε, ευκλεούς Ελληνικού Ιππικού. Ειδικά, στην «ΠΕΡΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ ΠΕΤΑΛΩΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ» ο Ν. Α. Κορδέλλας καταγράφει ένα πλήρες «businessplan», που θα το ζήλευαν πολλοί σύγχρονοι διαχειριστές στάβλων.

13.- ΜΙΧΑΗΛ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ: ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΚΓΥΜΝΑΣΕΩΣ ΙΠΠΩΝ (Αθήναι, 1907) σελ. 120: ένα πλήρες πρόγραμμα εκγυμνάσεως Ίππων από το προκαταρκτικό στάδιο έως το στάδιο της ανωτάτης εκγυμνάσεως (HauteEcole) πάντοτε μέσα στο πνεύμα της εποχής εκείνης η οποία θεωρούσε ως «Μέκκα» της Ιππασίας την Ακαδημία της Saumur. Το βιβλίο αυτό εντάσσεται στις εκδόσεις μας «Στρατιωτικής Βιβλιοθήκης» (όπως, άλλωστε, στην προμετωπίδα του αναγράφεται) αναφέρεται δε στην εκγύμναση στρατιωτικών, κυρίως, Ίππων χωρίς όμως αυτό να μειώνει την σημαντικότητά του ως προς την εκγύμναση και αθλητικών Ίππων.

14.- μετάφρ. Εκ του Γερμανικού υπό ΕΥΓΕΝΕΙΟΥ ΡΙΖΟΥ ΡΑΓΚΑΒΗ: ΟΔΗΓΙΑ ΠΡΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΝ ΤΗΣ ΙΠΠΑΣΙΑΣ ΕΝ ΤΩΝ ΙΠΠΙΚΩ (Αθήναι, 1908) σελ. 125: τίποτε περισσότερο από μία σειρά συστάσεων προς στρατιωτικούς Ιππείς, με πρακτικότητα πολεμική και μόνον. Δεν προσθέτει κάτι ιδιαίτερο στην κατά τα άλλα πληρέστατη βιβλιογραφία της εποχής του ως προς την Ιππασία.

15.- ΣΤΕΦΑΝΟΥ Κ. ΓΑΛΑΤΗ: ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΝ ΣΩΜΥΡ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΙΠΠΙΚΟΥ (Αθήναι, 1913) σελ. 157: το δεύτερο βιβλίο με το ίδιο θέμα από έναν ακόμα Αξιωματικό ο οποίος εστάλη εκεί για εκπαίδευση. Ιδιαίτερα κατατοπιστικό για την διάρθρωση, το εκπαιδευτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα, το προσωπικό και τους Ίππους, τις μεθόδους και το πνεύμα Διδασκαλίας, την κτιριακή υποδομή του μεγάλου αυτού Σχολείου, την εκγύμναση των Ίππων αλλά και μία συγκριτική αντιπαράθεση της ιππευτικής των άλλων ευρωπαϊκών κρατών εκείνης της εποχής ως προς την γαλλική. Αν αυτό το βιβλίο το μελετούσαν οι σημερινοί προπονητές στην χώρα μας θα κατέληγαν (κατά το πλείστον) σε αλλαγή ... επιτηδεύματος διαπιστώνοντας ολέθρια λάθη σε τακτικές που εφαρμόζουν και που ήσαν ήδη γνωστές ... αιώνες πριν! Και μόνον γι αυτό το έργο αυτό αξίζει να μελετάται.

16.- ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ: ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΚΓΥΜΝΑΣΕΩΣ ΙΠΠΟΥ (Αθήναι, 1915) σελ. 77: πολύ μικρού σχήματος και όγκου αλλά αρκετά ικανοποιητικό ως προς την κάλυψη του θέματός του εγχειρίδιο, με ευρύτερη – πέραν της στρατιωτικής εφαρμογής. Υπολέιπεται κατά πολύ του τελείου αλλά συντελεί στην συμπλήρωση των παραμέτρων του αντικειμένου του.

17.- ΔΗΜ. Λ. ΖΩΓΡΑΦΟΥ : ΠΕΡΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΠΠΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΩΝ (Αθήναι, 1927) σελ. 43: όπως αναγράφεται και στην προμετωπίδα του πρόκειται περί της εκδόσεως, σε καλαίσθητο τευχίδιο,μιάς διαλέξεως που δόθηκε στον Φιλολογικό Σύλλογο του «Παρνασσού» στις 27.1.1927 μέσα στο πλαίσιο διαλέξεων της, τότε, «ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ» (JockeyClub) Αθηνών. Περιέχει σημαντικές ιστορικές πληροφορίες περί ιππικών αγώνων κλπ. Κατά την αρχαιότητα.

18.- ΓΕΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ : πέντε ομόδετα αυτοτελή κείμενα, ήτοι : Γ. ΣΚΑΝΔΑΛΗ: «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΙΠΠΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΓΥΜΝΑΣΕΩΣ ΝΕΟΛΕΚΤΟΥ ΙΠΠΟΥ», Γ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: «ΠΕΡΙ ΙΠΠΕΥΣΕΩΣ», Κ. ΒΛΑΧΟΥ: «ΑΡΧΑΙΤΙΝΕΣ ΕΚΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΚΓΥΜΝΑΣΙΝ ΙΠΠΩΝ», Κ. ΒΛΑΧΟΥ: «ΠΕΡΙ ΣΥΡΑΓΩΓΕΩΣ¨- 1927, JAMESFILIS μετάφρ. Κ. ΒΛΑΧΟΥ: «ΑΡΧΑΙ ΙΠΠΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΓΥΜΝΑΣΕΩΣ – ΥΨΗΛΗ ΙΠΠΑΣΙΑ»: ένα πολυδιάστατο κείμενο το οποίο αγγίζει νευραλγικά ζητήματα εκγυμνάσεως και εκπαιδεύσεως Ίππου και Ιππέως.

19.- ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ: ΚΩΔΙΞ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΠΠΟΔΡΟ-ΜΙΩΝ ΚΑΙ ΙΠΠΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΥΠΕΡΠΗΔΗΣΕΩΣ ΕΜΠΟΔΙΩΝ (Αθήναι, 1932) σελ. 46: ένα πρώιμο εγχείρημα καταγραφής κανονισμού υπερπηδήσεως εμποδίων εμφανές του πνεύματος διεξαγωγής στρατιωτικών αγώνων και όχι μόνον ...

20.- EMMANOYΗΛ ΜΑΤΘΑΙΑΚΗ: ΟΠΛΗ ΚΑΙ ΠΕΤΑΛΩΣΙΣ (Αθήναι, 1936) σελ. 127: πολύ σημαντικό εγχειρίδιο πεταλωτικής, έκδοση της Κτηνιατρικής Εταιρείας με ένα πληροφοριακότατο εισαγωγικό κεφάλαιο για την Ιστορία της πεταλωτικής αλλά και μια πλήρης ανάπτυξη του κυρίως θέματός του από το Συγγραφέα του ο οποίος υπήρξε Δρ. Κτηνίατρος της Σχολής των Βρυξελλών. Άλλο ένα δείγμα συγκριτικής ... απογοητεύσεως μεταξύ του «τότε» και του «σήμερα» στα ιππικά πράγματα!

21.- ΣΤΕΦΑΝΟΥ Κ. ΓΑΛΑΤΗ: ΓΕΝΙΚΗ ΙΠΠΟΓΝΩΣΙΑ Ή ΣΥΛΛΟΓΗ ΙΠΠΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (Αθήναι, 1938) σελ. 192: πάρα πολύ καλό συμπλήρωμα Ιππολογικούχαρακτήρος από έναν έμπειρο Ιππέα αλλά και Συγγραφέα τον οποίο προηγουμένως «συναντήσαμε».

22.- ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ: ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΤΟΥ ΠΕΤΑΛΩΤΟΥ (Αθήναι, 1940) σελ. 136: μικρό, εύχρηστο και πλήρες που καλύπτει κατά καλύτερο τρόπο την πετάλωση. Εξελιγμένο για την εποχή του με ακριβέστατη ορολογία αλλά απολύτως προσβάσιμη «γλώσσα»ακόμα και για τους συγχρόνους που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν γνώσεις επί του θέματος.

23.- ΕΜ. ΑΝΑΣΗ: Ο ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ σελ. 87:τυπωμένο εν Αθήναις, αν και αχρονολόγητο, παραπέμπει στην δεκαετία του ’50. Απευθύνεται σε ευρύτερα στρώματα ενασχολούμενων με τον Ίππον παρέχοντας εκλαϊκευμένη Ιππιατρική.

24.- ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Γ. ΚΑΡΑΝΤΟΥΝΙΑ: ΔΙΑΤΗΡΗΣΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΥΛΙΣΜΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ (Αθήναι, 1962) σελ. 229: μία έκδοση του, τότε Υπουργείου Γεωργίας, προς καθορισμό των προϋποθέσεων οικοδομήσεως στάβλων, βεβαίως, και ιπποστασίων με αρχιτεκτονικές κατόψεις αλλά και πολλές πληροφορίες περί της υγιεινής του σταυλισμού των Ίππων (αλλά και άλλων αγροτικών, εν γένει, ζώων).

25.- SELMANBRANDL: ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΙΠΠΑΣΙΑ (Αθήναι, 1984) σελ. 127: μία πρωτόλεια κίνηση «εξευρωπαϊσμένης» εκδόσεως για τα ελληνικά βιβλιογραφικά πράγματα εκείνης της δεκαετίας. Όχι κάτι το σημαντικό για μία αθλητική Ιππική Βιβλιοθήκη.

26.- ΕΡΙΚ ΑΜΠΕΡΜΑΝ: ΑΛΟΓΑ (Αθήναι, 1993) σελ. 302: χωρίς να συνιστά τίποτε το ιδιαίτερο, περιέχει κάποιες Ιππολογικές πληροφορίες που αξίζει να κατέχει αυτός που εφάπτεται με τους Ίππους καθ’ οιονδήποτε τρόπο.

27.- ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΟΙΡΕΑ: 14 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ ΙΠΠΕΙΣ (Αθήναι, 1994) σελ. 104: ο Συγγραφεύς προσέφερε πάρα πολλά στην ελληνική Ιππασία, αλλά τα προσέφερε ό χ ι ως Συγγραφεύς. Το παρόν βιβλίο ελλιπέστατο, με κακά έως λάθος σχήματα και ακατάληπτες ασύντακτες εκφράσεις σε κάνει να απορείς, τουλάχιστον, σε τι εξυπηρετεί. Ο Συγγραφεύς τουτου υπήρξε άριστος Ιππέας, δυστυχώς, όμως, άλλο να είσαι βιρτουόζος βιολονίστας κι άλλο να επιχειρείς να ζωγραφίσεις (ως ατάλαντος ζωγράφος) ένα ωραίο βιολί! Λόγοι γοήτρου του Συγγραφέως θα υπαγόρευαν την απόσυρση αυτού του εντύπου.

28.- ΑΝΔΡΕΑ ΠΕΡΡΑΚΗ: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΙΠΠΟΥ (Αθήναι, 1999) σελ. 94: μία αξιέπαινη έκδοση της «Φιλίππου Ενώσεως της Ελλάδος» η οποία, χωρίς να χάνει τίποτε από την επιστημονικότητα και την εκγυρότητάτης επιτυγχάνει μία γλωσσική ισορροπία παρά τις όποιες δυσκολίες. Πέραν του ιππιατρικού περιεχομένου της ακριβώς αυτό το στοιχείο της γλωσσικής επιλογής είναι ό,τι πρέπει να προσεχθεί από τους μελλοντικούς Συγγραφείς ελληνογλώσσων ιππικών Συγγραμμάτων.

29.- TIMHAWCROFT: AΛΟΓΑ, ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΒΙΒΛΙΟ (Αθήναι, 1999) σελ. 208: μιά σχετική φιλότιμη μετάφραση και με επιμέλεια του Κτηνιάτρου Αλεξάνδρου Μητσόπουλου, χρήσιμο κυρίως σε αρχαρίους, χωρίς να είναι θεραπευμένο λαθών (μεταφραστικών και άλλων).

30.- ΤΑΚΗ ΓΕΡΑΡΔΗ: ΑΛΟΓΑ ΚΑΙ ΦΙΛΙΠΠΟΙ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ (Αθήναι, 2000) σελ. 206: τα εν οίκω του Ιπποδρόμου, εν ... δήμω ! με ό,τι και αν αυτό σημαίνει. Ελάχιστα ενδιαφέρει το βιβλίο αυτό τον αθλητή της Ιππασίας, όμως πληροφορεί, αντεπαγωγικώς, περί του ‘τι δεν είναι Ιππασία’, άρα διαθέτει κι αυτό την ... χρησιμότητά του.

31.- BERNADETTEFAURIE: Ο ΠΛΗΡΗΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΠΠΑΣΙΑ (Αθήναι, 2001) σελ. 160: ένα βαρύτατο εκδοτικό λάθος του οίκου Καρακώτσογλου το οποίο θα έπρεπε αμέσως να αποσυρθεί από το εμπόριο. Απαράδεκτα κ α κ ή και ευκαιριακή μετάφραση η οποία αγγίζει τα όρια του γελοίου. (Γίνεται αναφορά, π.χ. σε μπότες ιππασίας με δαντέλες !!!). Ο γράφων διεμαρτυρήθη αυτοπροσώπως προς τον εκδότη και του παρέδωσε ένα αντίτυπο διορθωμένο (κοκκινισμένο) απ’ αρχής μέχρις τέλους. Όχι! Αυτή την έκδοση μην την αγοράσετε! Οι εκδότες πρέπει επιτέλους να σεβαστούν το αναγνωστικό κοινό!.

32.- ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Μ. ΖΑΦΡΑΚΑ: Ο ΙΠΠΟΣ ΚΑΙ Η ΕΚΤΡΟΦΗ ΤΟΥ (Αθήναι, 2002) σελ. 200: άλλο ένα σημαντικό συγγραφικό Έργο το οποίο καλύπτει επαρκέστατα το θέμα του και αποδεικνύει ότι οι τεράστιες γλωσσικές μειονεξίες του νεοελληνικού ιδιώματος εάν αντιμετωπισθούν θαρραλέα δεν αποτελούν εμπόδιο συγγραφής ενός σοβαρού βιβλίου ιππικού και ιππολογικού περιεχομένου.

Εκ της παρουσιάσεως της ελληνογλώσσου Ιππικής Βιβλιογραφίας αιδημόνως ‘παρέλειψα’ κάθε αναφορά στους Αρχαίους Συγγραφείς. Ο λόγος αυτής της ‘παραλείψεώς’ μου είναι ότι στο πρόσωπο του διακεκριμένου Πανεπιστημιακού Θεοδώρου Αντικατζίδη αναγνωρίζω την βαρύνουσα αυθεντία γνώσεως αλλά και ικανότητος αναπτύξεως της πολυσήμαντης αυτής πτυχής, έτσι δε τον παρακαλώ όπως αναλάβει αυτή την παρουσίαση. Και αλλοίμονον αν, έστω λόγω έρωτος προς κάποιο γνωστικό αντικείμενο, αδυνατούμε να αναγνωρίζουμε πάντα τον Καλύτερον!

Γ’. ΤΑ ΕΚ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Από της ιδρύσεως του νεωτέρου Ελληνικού κράτους και μέχρι την δεκαετία του ’60 η Ελληνόγλωσση Ιππική Βιβλιογραφία διαγράφει μιάν έντονη παρουσία καλύπτοντας με επιστημονική πληρότητα και ακρίβεια αλλά και σαφήνεια τους βασικούς, τομείς της Ιππολογίας αλλά και της Ιππικής Τέχνης. Οι εκδόσεις της περιόδου αυτής τυπικά κινούνται επί του άξονος της στρατιωτικής Ιππασίας λόγω της τότε απουσίας στην χώρα μας κάθε αθλητικής Ιππασίας, όμως, αυτές οι εκδόσεις δεν χάνουν καμιά από τις χρησιμότητές τους ως προς την εφαρμογή και επί της αθλητικής Ιππασίας.

Η φυσιολογία και παθολογία του Ίππου, η Ίππευση και η Ιπποκομία με την Πεταλωτική παραμένουν ως έχουν και στην στρατιωτική και στην αθλητική Ιππασία. Και οι εκδόσεις αυτής της χρονικής περιόδου δε υπολείπονται σε τίποτε από τις αντίστοιχες της υπολοίπου Ευρώπης ούτε κατάπεριεχόμενο, ούτε κατ’ εμφάνιση. Από αριθμητικής δε πλευράς (όγκου) εκδόσεων διαπιστώνουμε υπερεπάρκεια τίτλων αλλά και μιά διάθεση των Συγγραφέων αξιοπρεπούς καλύψεως των θεμάτών τους.

Κατά την ίδια χρονική περίοδο διαπιστώνουμε και μία ραγδαία εξέλιξη (ανέλιξη, ακριβέστερα ...)της εν γένει Ιππασίας στην Ελλάδα με κορύφωση (δεκαετία ’60) την ανίδρυση του πρώτου αθλητικού Ομίλου Ιππασίας στηνΑθήνα, Ομίλου, ο οποίος, μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων του προτάσσει την έκδοση δύο βασικών τίτλων καταδεικνύοντας την μεγάλη σημασία του βιβλίου και της θεωρίας στο άθλημα της Ιππασίας.

Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Αριστοτέλη Καλέντζη για την παραχώρηση του υλικού και τη συγγραφή του κειμένου.

Πηγή: Horse.gr