«Οι τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά»

Μια έκδοση-αφιέρωμα στα 100 χρόνια από την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης αναδεικνύει μοναδικά ντοκουμέντα για τη ζωή του Χασάν Ταχσίν Πασάς, του Οθωμανού Αλβανού Αρχιστράτηγου που παρέδωσε την πόλη αμαχητί στον Ελληνικό Στρατό στις 26 Οκτωβρίου 1912.

Το κενό αυτό, μέσα από άγνωστες δημοσιογραφικές, πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές έρχεται τώρα να καλύψει το βιβλίο «Οι τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά» που έγραψε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Χρίστος Κ. Χριστοδούλου.

Σύμφωνα με το biblionet.gr, το βιβλίο περιλαμβάνει αθησαύριστο έως τώρα υλικό που προέρχεται από ελληνικά, τουρκικά, αλβανικά, αυστριακά, αγγλικά, ιταλικά, αμερικανικά, εβραϊκά και γαλλικά αρχεία το βιβλίο αυτό, το μόνο στο είδος του που θα κυκλοφορήσει για την 100ή επέτειο της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, αποκαλύπτει συγκλονιστικά στοιχεία για την ζωή ενός από τους πιο ικανούς και συνάμα τους πιο παρεξηγημένους στρατιωτικούς ηγέτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Χασάν Ταχσίν Πασάς υπηρέτησε πιστά κι επιτυχημένα την χώρα που τον ανέδειξε για περίπου 40 έτη, από την Θεσσαλονίκη, τα Γιάννενα και την Κρήτη μέχρι το Ιράκ, την Συρία και την Υεμένη. Η λαμπρή καριέρα του τελείωσε άδοξα κι ατιμωτικά με την ήττα της στρατιάς του προ της Θεσσαλονίκης και την καταδίκη του από το στρατοδικείο της Κωνσταντινούπολης «ερήμην εις θάνατον», διότι παρέδωσε την πόλη «αμαχητί» και την στρατιά του «άνευ όρων».

Το βιβλίο που φιλοδοξεί να προσφέρει μια καινούργια άποψη στην ιστορική έρευνα για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια, τη μυθιστορηματική ζωή του ανθρώπου αυτού που από απλός αγροφύλακας στην Κατερίνη, έφτασε στο ύπατο αξίωμα του αρχιστρατήγου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το βιβλίο αποκαλύπτει το χρονικό και τα πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο στην ανέλιξη του.

Ο νικητής στρατηγός του 1897 που... παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη

Ο Χασάν Ταχσίν Πασάς πολέμησε και ανδραγάθησε στην Θεσσαλία, στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Σε ένδειξη ευαρέσκειας ο Σουλτάνος διέταξε τον προσωπικό του ζωγράφο Φάουστο Τζονάρο να του φτιάξει ένα πορτραίτο, μαζί με τους πίνακες από τις Μάχες που φιλοτέχνησε στα πολεμικά πεδία της Ελασσόνας, του Δομοκού και των Φαρσάλων. Το πορτραίτο αυτό δημοσιεύεται για πρώτη φορά.

Η διοίκηση στην Κρήτη και η γνωριμία του με τον Βενιζέλο

Πριν από την Θεσσαλία ο Χασάν Ταχσίν Πασάς πέρασε από την Κρήτη ως στρατιωτικός διοικητής, διοικητης χωροφυλακής και βοηθός γενικός διοικητής Κρήτης. Έμεινε στην Μεγαλόνησο 7 χρόνια, στην διάρκεια των οποίων προσπάθησε να εξομαλύνει τις θανάσιμες διαφορές Ελλήνων και Μουσουλμάνων. Στην Κρήτη άφησε μνήμη δίκαιου, έντιμου και ικανού ανθρώπου. Πλήθος τεκμηρίων επιβεβαιώνουν την αντικειμενική συμπεριφορά του έναντι όλων.

Η γνωριμία του εκεί με τον Βενιζέλο έπαιξε αργότερα μεγάλο ρόλο στις αποφάσεις που πήρε για την Θεσσαλονίκη, τον Οκτώβρη του 1912. Πρόκειται για ένα ακόμα αγνοημένο κεφάλαιο που επηρέασε καταλυτικά τις ελληνοτουρκικές εξελίξεις.

Έσωσε από αρχαιοκάπηλους την επιγραφή με τους Νόμους της Γόρτυνας

Έκπληξη για τον αναγνώστη θα αποτελέσει ασφαλώς η αποκάλυψη ότι το 1895 αυτός διέσωσε από τα νύχια των αρχαιοκάπηλων στην Κρήτη, την περίφημη Δωδεκάδελτη Επιγραφή με τους Νόμους της Γόρτυνας που αποτελεί σήμερα την βάση του Ευρωπαϊκού Ποινικού Δικαίου. Στην επαναστατημένη Υεμένη όπου μετατέθηκε το 1909, πέτυχε την ειρήνευση της περιοχής ύστερα από δεκαετίες συγκρούσεων με τους τοπικούς πολέμαρχους, που κόστισαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς.

Η σχέση του με τον Κεμάλ Ατατούρκ

Το 1911 διορίστηκε Διοικητής του 3ου Σώματος Στρατού στην Θεσσαλονίκη και είχε εκεί υπό τις διαταγές του τον τότε Ταγματάρχη Μουσταφά Κεμάλ τον μετέπειτα Ατατούρκ.

Είναι η πρώτη φορά που με επίσημα έγγραφα αποκαλύπτεται η σχέση αυτή και η γνώμη που είχε ο ένας για τον άλλο. Το βιβλίο του Χρίστου Κ. Χριστοδούλου αποκαλύπτει επίσης τους δώδεκα αμυντικούς σχεδιασμούς που προετοίμασε το Γενικό Επιτελείο του Αυτοκρατορικού Οθωμανικού Στρατού στην Κωνσταντινούπολη και το ακριβές σχέδιο, το υπ αριθμόν 5, που εφαρμόστηκε για την αντιμετώπιση της Ελληνικής επίθεσης.

Η παράδοση της Θεσσαλονίκης

Ο επίλογος της ζωής του Ταχσίν Πασά όπως αποτυπώνεται πριν και μετά τα κοσμοϊστορικά γεγονότα του 1912, αποτελεί πράγματι κεφάλαιο αρχαίας τραγωδίας. Ηττάται στις επικές μάχες του Σαρανταπόρου και των Γιαννιτσών πράγμα που τον υποχρεώνει να παραδώσει αμαχητί την Θεσσαλονίκη στην Ελλάδα. Η πράξη αυτή χαρακτηρίζεται στην Τουρκία «εσχάτη προδοσία». Οι Έλληνες ωστόσο δίνουν στον γέρο Αρχιστράτηγο τον τίτλο του «σωτήρα και ευεργέτη» της πόλης.

Το μυστικό της Μακρονήσου

Η μεταφορά των 26.000 Τούρκων αιχμαλώτων από την Θεσσαλονίκη στα νησιά κατά παράβαση του Πρωτοκόλλου Παράδοσης της πόλης, τον εξοργίζει αλλά και τον εξουθενώνει ψυχολογικά, καθώς πίστευε ότι είχε εξασφαλίσει την μεταφορά των ανδρών του στις πατρίδες τους. Σαράντα χρόνια αργότερα οι πολιτικοί εξόριστοι της Μακρονήσου που έσκαβαν για να στήσουν τα αντίσκηνα τους έβρισκαν τα οστά των αιχμαλώτων που είχαν πεθάνει στο θλιβερό αυτό νησί, κάτω από συνθήκες που διερεύνησε τότε εξονυχιστικά ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός. Ήταν, όπως λέει ο συγγραφέας του βιβλίου, «η Μακρόνησος πριν την Μακρόνησο».

Οι τρεις ταφές

Από ένα παράξενο παιχνίδι της μοίρας, ο Χασάν Ταχσίν Πασάς τάφηκε τρεις φορές. Μία στην Ελβατία όπου πέθανε το 1918. Μία στο Αλβανικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης όταν ο γυιός του Κενάν Μεσσαρέ μετέφερε τα οστά του το 1936, και μια το 2002 στην αυλή του Μουσείου των Βαλκανικών Πολέμων στο χωριό Τόψιν. Στον ίδιο χώρο όπου 80 χρόνια πρωτύτερα έγινε η Παράδοση της Θεσσαλονίκης στον Διάδοχο Κωνσταντίνο.

Πηγή: The Insider