Ταξίδι στην αρχαία Πέλλα, στο λίκνο του μακεδονικού πολιτισμού

Ο θεός Διόνυσος πάνω σε πάνθηρα, ψηφιδωτή διακόσμηση δαπέδου σε αίθουσα συμποσίων της κατοικίας Διονύσου (325 - 300 π.Χ. )

Πρόκειται για το φετινό λεύκωμα του Ιδρύματος Λάτση

Μαρία Θερμού

Ενα ταξίδι στη γη των Μακεδόνων και στο λίκνο του μακεδονικού πολιτισμού την Πέλλα προσφέρει το φετινό λεύκωμα του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και της Eurobank EFG, που είναι αφιερωμένο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας.

Οι ανασκαφές, τα ευρήματα που εκτίθενται στο μουσείο αλλά και η παρουσίαση όλης της ιστορίας της περιοχής, η ανάδειξη της ίδιας της πόλης μέσω του πολεοδομικού σχεδίου της, της οχύρωσης, του ανακτόρου, της αγοράς, των νεκροταφείων της αλλά και μέσα από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της και τη λατρεία τους καταγράφονται σ΄αυτό το εξαιρετικό άλμπουμ από τους επιστήμονες που εργάζονται στην Πέλλα.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Πέλλας κατά την ανασκαφική περίοδο 1957 - 1963

Μαζί παρουσιάζονται και οι ανασκαφές στο Αρχοντικό της Πέλλας - στα μεγάλα νεκροταφεία συγκεκριμένα- που τα τελευταία χρόνια δίνουν εντυπωσιακά ευρήματα. Πρόκειται για τον 13ο τόμο του προγράμματος «Ο Κύκλος των Μουσείων» του Ιδρύματος Λάτση με 396 σελίδες και τεράστιο αριθμό εκπληκτικών εικόνων από τον φωτογράφο Σωκράτη Μαυρομμάτη ενώ ο σχεδιασμός και η καλλιτεχνική επιμέλεια του Δημήτρη Καλοκύρη.

Ο τάφος ένος πολεμιστή με τα πλούσια κτερίσματά του από το Αρχοντικό Πέλλας

Πρωτεύουσα των αρχαίων Μακεδόνων από το τέλος του 5ου αιώνα π. Χ., η Πέλλα είναι σήμερα ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Το νέο σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο της εξάλλου, 6.000 τ. μ., που λειτουργεί από το 2009 πλήρως εναρμονισμένο με τον περιβάλλοντα αρχαιολογικό χώρο περιλαμβάνει τα αριστουργήματα ενός μεγάλου πολιτισμού.

Το εσωτερικό του πολυθάλαμου τάφου με τις εισόδους του κύριου και του πλευρικού θαλάμου

«Με το αρχαιολογικό έργο που επιτελείται στην πρωτεύουσα των αρχαίων Μακεδόνων και στην περιοχή της, τόσο στον τομέα της έρευνας - μελέτης όσο και σ' αυτόν της προστασίας - συντήρησης και ανάδειξης, η Πέλλα τείνει να αποτελέσει πλέον πρότυπο αρχαιολογικής θέσης, όπου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει μέσα από τους δύο βασικούς και στενά δεμένους μεταξύ τους πυρήνες, τον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο, τον πολεοδομικό σχεδιασμό μιας μεγαλούπολης της αρχαιότητας με όλες τις οργανωτικές δομές της, τόσο στη δημόσια όσο και στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της», σημειώνουν στον πρόλογό τους οι αρχαιολόγοι - συγγραφείς του έργου, Δρ. Μαρία Λιλιμπάκη - Ακαμάτη, καθηγητής Ιωάννης Ακαμάτης, Δρ Παύλος Χρυσοστόμου και Δρ Αναστασία Χρυσοστόμου.

Μαρμάρινη κεφαλή που ταυτίζεται με πορτρέτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (336-323 π.Χ.)

Κτισμένη σε παραθαλάσσια θέση με διαχρονική κατοίκηση από την 3η χιλιετία π. Χ., η μεγαλύτερη πόλη της Μακεδονίας στον 4ο αι. π. Χ., έγινε το σπουδαιότερο πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Ελλάδας στα ελληνιστικά χρόνια αλλά και το επίκεντρο της κοσμοκρατορίας του Αλεξάνδρου.

Χάρη στην ανασκαφική έρευνα και τη συστηματική μελέτη των ευρημάτων της, γνωρίζουμε σήμερα τη μορφή και τις βασικές δομές τόσο της ίδιας όσο και άλλων σημαντικών οικισμών της ευρύτερης περιοχής της, οι οποίοι εντάσσονται χρονολογικά σε μια μακριά περίοδο, από τη Νεολιθική Εποχή ως και τα χριστιανικά χρόνια.

Χάλκινο μακεδονικό κράνος από το Αρχοντικό (μέσα 6ου π.Χ. αιώνα)

Οπως επισημαίνουν άλλωστε οι συγγραφείς, «επισκεπτόμενος κανείς τις αρχαιολογικές θέσεις και τα μνημεία της περιοχής της Πέλλας, διαπιστώνει την ιστορική συνέχεια της κατοίκησης με ακμάζοντες οικισμούς των προϊστορικών και ιστορικών χρόνων, που μαρτυρούν τη διαχρονική παρουσία έντονης οικιστικής δραστηριότητας με πολύπλευρη ανάπτυξη και στενές επαφές με τον λοιπό ελληνικό χώρο».

Στους στόχους της έκδοσης, που είναι «η ανάδειξη και προβολή του μεγαλείου του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού με όρους επιστημονικής πληρότητας, αισθητικής ποιότητας αλλά κυρίως με σεβασμό απέναντι στη μοναδική, παγκοσμίως, κληρονομιά που έχουμε την τύχη αλλά και τη βαριά ευθύνη να διαχειριζόμαστε ως σύγχρονοι Ελληνες» αναφέρεται εξάλλου η κυρία Μαριάννα Λάτση.

Το ανάγλυφο γοργόνειο (κεφαλή της γοργόνας Μέδουσας) από το θυρόφυλλο της μαρμάρινης θύρας του θαλάμου του τάφου με τις επιγραφές (μετά το 322 π.Χ.)

«Στη σημερινή συγκυρία, κοινωνική και οικονομική η αναδρομή στο παρελθόν μέσα από την επίσκεψή μας, φυσική ή μέσω συγγραμμάτων, στα αρχαιολογικά μουσεία της πατρίδας μας δεν αποτελεί απλώς μια νοσταλγική συμπεριφορά. Αντίθετα, είναι μια επιβεβλημένη ενδοσκόπηση στις ρίζες και την πορεία του ελληνικού πολιτισμού και τις χιλιετίες ύπαρξής του, που μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε και να οριοθετήσουμε το είδος και το μέγεθος των σύγχρονων προβλημάτων μας», προσθέτει.

Να σημειωθεί, ότι το αρχαιολογικό έργο στην Πέλλα είναι κύριο μέλημα του υπουργείου Πολιτισμού εδώ και αρκετά χρόνια καθώς η συντήρηση και η ανάδειξη της περιοχής της επιδοτήθηκαν από κοινοτικά προγράμματα με σημαντικά αποτελέσματα: την ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου με την κατάργηση τμημάτων δημόσιων δρόμων που τον τετρατομούσαν και με απαλλοτριώσεις ιδιωτικών αγροτεμαχίων, τη δημιουργία λειτουργικών υποδομών με εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης των επισκεπτών, τη διαμόρφωση διαδρομών στα ανασκαμμένα τμήματα του χώρου καθώς και την προστασία και την συντήρηση των αρχιτεκτονικών λειψάνων.

Πήλινο σύμπλεγμα Ερωτα και Ψυχής των αρχών του 1ου π.Χ. αιώνα

Η έκδοση, όπως και οι προηγούμενες δεν είναι διαθέσιμη στο εμπόριο αλλά είναι προσβάσιμη σε ψηφιακή μορφή στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα μέσα από την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση www.latsis-foundation.org. Στον ίδιο ιστότοπο είναι διαθέσιμες και οι δώδεκα προηγούμενες εκδόσεις του «Κύκλου των Μουσείων».

Ωστόσο μεγάλος αριθμός αντιτύπων θα διανεμηθεί δωρεάν, όπως κάθε χρόνο, σε αρχαιολογικά τμήματα ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων, αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, ξένες αρχαιολογικές σχολές και ινστιτούτα, αλλά και σε επιλεγμένες βιβλιοθήκες της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Πηγή: Το Βήμα