JFK: Η αργυρή επέτειος μιας συνομωσίας

του Τέο Ιωάννου

Φανταστείτε ένα παράλληλο σύμπαν, όπου το δεύτερο μισό του αμερικανικού 20ου αιώνα έχει εξελιχθεί αντίστροφα. Μια δεκαετία του '60 χωρίς το όνειδος του ατελείωτου Βιετνάμ, χωρίς αιματηρές φοιτητικές εξεγέρσεις το '68 – '69, χωρίς πολιτικές δολοφονίες, χωρίς τα σκάνδαλα του Νίξον.

Σκεφτείτε πώς θα ήταν η Αμερική σήμερα μετά από τέσσερις τετραετίες των αδελφών Κένεντι στο Λευκό Οίκο. Θα έφτανε ο ψυχρός πόλεμος στο ντελίριο των αρχών της δεκαετίας του '80, ή ο πυρηνικός αφοπλισμός θα ήταν η παρακαταθήκη της δεύτερης τετραετίας του Μπόμπι στην προεδρία; Κι αν ισχύει το δεύτερο, θα επιβίωνε το σοβιετικό καθεστώς την οικονομική πίεση που το συνέθλιψε το 1989;
Κι αν ναι, θα λειτουργούσε μέσω περεστρόικας ο αντίπαλος πόλος του ανατολικού μπλοκ; Κι αν ναι, θα υπήρχε χώρος αναζωπύρωσης της φονταμενταλιστικής ισλαμικής τρομοκρατίας;

Όλες αυτές οι ερωτήσεις έγιναν ρητορικές και οι απαντήσεις τους μετατράπηκαν σε υποθέσεις εργασίας στις 22 Νοεμβρίου του 1963. Πέρα απ' την ανοιχτή πληγή που άφησε στον ψυχισμό των baby boomers (της πιο ανατρεπτικής εν ζωή γενιάς αμερικανών), η δολοφονία του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι σηματοδότησε την απαρχή ενός κοινωνικού σχίσματος, μιας εκατέρωθεν ριζοσπαστικοποίησης της αμερικανικής κοινωνίας, τα διχαστικά επακόλουθα της οποίας εξακολουθούν να ταλανίζουν την αμερικανική (εσωτερική και εξωτερική) πολιτική. Γιατί η πλήρης ανατροπή της πολιτικής Κένεντι ήταν πιο καθοριστική και βίαιη κι απ' αυτή τη δημόσια εκτέλεση του νεαρού, μεταρρυθμιστή προέδρου.

Το ενδιαφέρον μου για τη δολοφονία Κένεντι πυροδοτήθηκε πριν από 30 χρόνια, στο δωμάτιο ενός φίλου συμμαθητή, όταν η ματιά μου έπεσε πάνω σε μια σειρά τόμων μιας «εγκυκλοπαίδειας των θεωριών συνομωσίας του 20ου αιώνα» που καταπιανόταν με τις «τρύπες» του πορίσματος της περιβόητης Επιτροπής Γουόρεν. Ακολούθησε ένα αφιερωματικό τεύχος του περιοδικού Time, με θέμα την -μετά από μια εικοσαετία- αποτίμηση της τριετίας του Κένεντι στο Λευκό Οίκο και η εξαιρετική (και δυσεύρετη σήμερα) μίνι σειρά «JFK» με πρωταγωνιστή τον Μάρτιν Σιν.

Λίγο η ακτινοβολία και η «κατάρα» της οικογένειας, λίγο η συνομωσιολογική παράμετρος, το ενδιαφέρον μετατράπηκε σε εμμονή. Σε αυτές τις τρεις δεκαετίες μέχρι σήμερα, έχω απορροφήσει σχεδόν κάθε βιβλίο, δημοσίευμα, ντοκιμαντέρ, ή ταινία γύρω απ' τη δολοφονία και –κυρίως- την πολιτική σκέψη και κληρονομιά του «μαρμαρωμένου βασιλιά» της αμερικανικής δυναστείας.

Το βιογραφικό του είναι πλέον γνωστό σε όλους. Γόνος πλούσιας οικογένειας, παρασημοφορημένος ήρωας του Ναυτικού στον πόλεμο, μανιώδης μελετητής της ιστορίας (ειδικά της βρετανικής), απρόθυμος υποψήφιος βουλευτής της Μασαχουσέτης, σκληροτράχηλος γερουσιαστής, πρακτικός πολιτικός με επιλεγμένες θέσεις τόσο απ' τα αριστερά, όσο κι απ' τα δεξιά του μεταπολεμικού πολιτικού φάσματος, χρόνια ασθενικός, αθεράπευτα πολυγαμικός, μονίμως αντιμέτωπος με τις μεγάλες προσδοκίες των δύο κυρίαρχων αρσενικών προτύπων της ζωής του – του φιλόδοξου πατέρα και του αναπάντεχα χαμένου μεγάλου αδελφού.

Μια στοιχειώδης μελέτη των πεπραγμένων του, των λόγων του και των μαρτυριών των συνεργατών του αποκαλύπτει μια βαθιά ριζοσπαστική προσωπικότητα βαθμιαία αυξανόμενου πολιτικού διαμετρήματος με ανεξάντλητη ακτινοβολία και σχεδόν αλάνθαστο αισθητήριο. Ο τρόπος που διαχειρίστηκε τις δύο κρίσεις της Κούβας, το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων, τη συνδικαλιστική διαφθορά, το οργανωμένο έγκλημα, τις απειλές του εργοδοτικού κεφαλαίου, τον ψυχρό πόλεμο και τους σκληροπυρηνικούς της Μόσχας, τον πυρηνικό αφοπλισμό, τη γιγάντωση και αυτονόμηση των μυστικών υπηρεσιών και το διαστημικό πρόγραμμα ήταν ενδεικτικά της επιδεξιότητας του να κινείται στα όρια της ρεαλπολιτίκ και του οράματος. Διαβάζοντας τις μαρτυρίες της Τζάκλιν στον Άρθουρ Σλέσιντζερ (λίγους μήνες μετά τη δολοφονία) με τις απόψεις που είχε σχηματίσει για τους ηγέτες της εποχής, συνειδητοποιείς με έκπληξη ότι η ιστορία τον δικαιώνει πλήρως.

Ανάμεσα στους αμερικανούς προέδρους του τελευταίου αιώνα, δύσκολα (ίσως μόνο στην περίπτωση του FDR) βρίσκεις προσωπικότητα με υψηλότερο πολιτικό IQ. Στα 46 του, στα τέλη του 1963, είχε θέσει τις βάσεις του πυρηνικού αφοπλισμού, της αποκλιμάκωσης του ψυχρού πολέμου, του διαστημικού προγράμματος της NASA, της θεσμικής φυλετικής ισότητας στη χώρα του και μιας συμφωνίας για τον τερματισμό των ένοπλων συγκρούσεων στο Βιετνάμ. Όλα αυτά θα τα διαχειριζόταν με μεγαλύτερη άνεση στη διάρκεια της δεύτερης θητείας, που όλα δείχνουν πως θα εξασφάλιζε με χαρακτηριστική άνεση στις εκλογές του 1964.

Όλα τα παραπάνω ανατράπηκαν άμεσα μετά τη δολοφονία του και την ορκωμοσία του τεξανού (παλαιάς κοπής) αντιπροέδρου του, τον οποίο «χρησιμοποίησε» για να επικρατήσει του Νίξον το '60 στις νότιες πολιτείες και ακολούθως απομάκρυνε από τα κέντρα των αποφάσεων. Πριν την πρωτοχρονιά του '64, ο Λίντον Τζόνσον είχε υπογράψει την πρώτη αποστολή μαζικών στρατευμάτων στο Βιετνάμ, είχε παγώσει τις διαπραγματεύσεις με τους Σοβιετικούς απομονώνοντας τον Χρουστσόφ (γεγονός που οδήγησε σταδιακά στην απομάκρυνσή του) και είχε ανατρέψει το προεδρικό διάταγμα Κένεντι για τον κατακερματισμό της CIA και την υπαγωγή της σε πολιτικούς προϊσταμένους των υπουργείων Δικαιοσύνης και Εξωτερικών. Μέσα στη διάρκεια της επόμενης τετραετίας, ο πρόεδρος Τζόνσον αντέστρεψε όλες τις πολιτικές του JFK, με εξαίρεση το νόμο για τα πολιτικά δικαιώματα.

Κι έτσι οδηγούμαστε και πάλι στο σενάριο του παράλληλου σύμπαντος. Εκεί όπου ο Τζακ Κένεντι «αποστρατεύεται» μετά από δύο επιτυχημένες θητείες στην προεδρία, δίνει τη σκυτάλη στον οραματιστή Μπόμπι (ο οποίος έτσι κι αλλιώς θα κέρδιζε τον Νίξον το '68) και η Αμερική φτάνει στα μέσα των '70ς με τις λιγότερες πιθανές πληγές και χωρίς την πόλωση που οδήγησε στην καταστροφική προεδρία Ρέιγκαν.

Στη διάρκεια του αμερικανικού 20ου αιώνα, υπήρξαν τρεις κομβικές στιγμές βίαιης ανατροπής, που ανέκοψαν την αντιψυχροπολεμική, αντιμονοπωλιακή και αντιεπεκτατική βούληση της αμερικανικής κοινής γνώμης: Ο πραξικοπηματικός παρασκηνιακός αποκλεισμός του προοδευτικού αντιπροέδρου του Ρούζβελτ, Χένρι Γουόλας στο συνέδριο των Δημοκρατικών το 1944 (που οδήγησε αντ' αυτού τον άχρωμο και άπειρο Χάρι Τρούμαν στην προεδρία λίγους μήνες αργότερα), η δολοφονία του JFK το 1963 και αυτή του RFK το 1968. Οι ντεφάκτο ωφελημένοι αυτών των ανατροπών (το «πολεμικό-βιομηχανικό κατεστημένο», όπως το χαρακτήρισε ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ στην αποχαιρετιστήρια προεδρική ομιλία του) παραμένουν, διόλου τυχαία, οι πρωταγωνιστές των θεωριών συνομωσίας που εξυφαίνονται τα τελευταία πενήντα χρόνια.

Μισό αιώνα μετά την πιο άγρια και δημόσια εκτέλεση ανώτατου εκλεγμένου ηγέτη στις ΗΠΑ, κανείς δεν είναι σε θέση να αποδείξει το φάσμα ή το μέγεθος της συνομωσίας που την οργάνωσε – αλλά κανείς επίσης δεν μπορεί να νομιμοποιήσει τη θεωρία του «μοναχικού δολοφόνου» που τόσο βιαστικά και αδέξια επιχείρησε να εισάγει η Επιτροπή Γουόρεν. Λίγη σημασία έχει. Παρά τα γνωστά αριστερίστικα δόγματα, η ιστορία έχει αποδείξει (μεταξύ άλλων στις περιπτώσεις των Τσόρτσιλ, Ρούζβελτ, Γκάντι, Μαντέλα) ότι η παρουσία ενός χαρισματικού και εμπνευσμένου ηγέτη είναι ικανή να αλλάξει τον κόσμο. Οι ίδιες οι πολιτικές εξελίξεις δείχνουν ξεκάθαρα ότι η δολοφονία του JFK είχε πραξικοπηματικό χαρακτήρα και οδήγησε τη χώρα σε ένα κυκεώνα δεινών, των οποίων εξακολουθεί να παραμένει δέσμια.

Όπως έλεγε χαριτολογώντας ο baby boomer κωμικός Ντένις Λίρι, «είμαστε η γενιά της τηλεόρασης κι αυτό μας έχει στιγματίσει. Την ανοίξαμε για να μάθουμε για τη δολοφονία του JFK, είδαμε αποσβολωμένοι σε ζωντανή σύνδεση τη δολοφονία του Όσβαλντ κι από τότε φοβόμαστε να την κλείσουμε μήπως και χάσουμε κάτι σημαντικό»! Και στο μεταξύ αφήνουν την τηλεοπτική παραπληροφόρηση να τους μετατρέπει σε μια άβουλη, βαθιά πολωμένη κοινωνία, ανίκανη να αντισταθεί στα συμφέροντα της πλουτοκρατίας. Κακόμοιροι baby boomers...

Πενήντα χρόνια μετά τη δολοφονία του Τζακ Κένεντι. Το πραξικόπημα επέτυχε, οι συνωμότες θριάμβευσαν κι εμείς οι «άρρωστοι συνωμοσιολόγοι» ζούμε ακόμα για το σασπένς του μυστηρίου.

Πηγή: monsieur-cannibale.blogspot & TheInsider