Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 2012

Τα γλέντια και τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας

Πώς γιορτάζουν τα Κούλουμα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Οι Πορτογάλοι καρναβαλιστές φόρεσαν φέτος τις στολές τους και πλημμύρισαν τους δρόμους της Λισαβόνας πριν από το καρναβάλι. Ήταν ο τρόπος τους να αντιδράσουν στην εξωφρενική απαίτηση της Τρόικας, που ζητούσε από την κυβέρνησή τους να καταργήσει την αργία της Αποκριάς για χάρη, όπως έλεγαν, της ανταγωνιστικότητας! Το ...αστείο τέλειωσε εκεί και ανάλογο αίτημα δεν τέθηκε σε καμία «αδελφή» της Πορτογαλίας χώρα, όπως την Ελλάδα της κρίσης, που δεν βρέθηκε στη ανάγκη να διεκδικήσει, όπως οι Πορτογάλοι, το δικαίωμά της στα Κούλουμα.

Οπότε οι Έλληνες, τουλάχιστον για φέτος, είναι ελεύθεροι να γιορτάσουν την Καθαρά Δευτέρα, όπως κάθε χρόνο, χωρίς φόβο και τύψεις, με λαγάνες και ταραμοσαλάτες στην ύπαιθρο, με τις Μπούλες και τους Γενίτσαρους, με τους Κουδουνάτους και τα αλευρομουτζουρώματα.

Εστω κι αν ο καιρός - αν αποδειχθούν σωστές οι μετεωρολογικές προγνώσεις - επιβάλλει γλέντι κάτω από μια τέντα και δυσκολέψει το πέταγμα του αετού την Δευτέρα.

Τα Κούλουμα στην Αθήνα

Στο λόφο του Φιλοπάππου θα ανηφορήσουν κατά παράδοση οι Αθηναίοι, όπου ο Δήμος Αθηναίων θα προσφέρει και φέτος λαγάνες, ελιές, χαλβάδες και φασολάδα. Εκεί θα είναι και το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής με τη Νάντια και τον Νίκο Καραγιάννη.

Υπαίθριο γλέντι, για όσους πέφτει μακριά ο λόφος του Φιλοπάππου, θα στηθεί και στους Αμπελόκηπους, στο Πάρκο ΚΑΠΑΨ (Τριφυλλίας και Λάμψα), όπου ο χώρος είναι κατάλληλος - και χωρίς σύρματα - για το πέταγμα του χαρταετού.


Παραδοσιακό γλέντι στου Ζωγράφου

Στο Πάρκο Γουδή από τις 11 το πρωί ξεκινάει το γλέντι, αλλά εδώ η μουσική δεν θα είναι ζωντανή. Τα παραδοσιακά και τα νησιώτικα θα τα "παίζει" dj. Ο δήμος υπόσχεται, πάντως, παραδοσιακούς νηστίσιμους μεζέδες και άφθονο κρασί.

Το «Παυσίλιπον» στην Κηφισιά

Με μια αφίσα που προπαγανδίζει ότι «ο πολιτισμός δεν πρέπει να είναι προνόμιο των λίγων, αλλά όλων», προσκαλεί τους δημότες του στα Κούλουμα ο δήμαρχος της Κηφισιάς κ. Νίκος Χιωτάκης. Επίκεντρο των εκδηλώσεων το πάρκο της πλατείας «Ηρώων Πολυτεχνείου» στη Νέα Κηφισιά και το συγκρότημα «Παυσίλιπον».

Πέρα από τη ζωντανή μουσική το χορευτικό τμήμα του Ν.Π.Δ.Δ. «Δημήτριος Βικέλας» του Δήμου Κηφισιάς καθώς και η χορευτική ομάδα του Συλλόγου Μικρασιατών Νέας Ερυθραίας θα παρουσιάσουν παραδοσιακούς χορούς απ' όλη την Ελλάδα. Τα νηστίσιμα εδέσματα δεν θα λείψουν ούτε και εδώ.


Νταούλια σε Μοσχάτο - Ταύρο

Στην παραλία Μοσχάτου και στο Πάρκο Ηρώων (Ενόπλων Δυνάμεων) στον Ταύρο θα γιορταστούν φέτος τα Κούλουμα απ' τον ενοποιημένο πλέον δήμο Μοσχάτου - Ταύρου. Τόσο στην παραλία όσο και στο πάρκο του Ταύρου ο χώρος είναι ότι πρέπει για τους χαρταετούς, ενώ οι «Global Νταούλια» θα κάνουν ακόμη μια πατινάδα, όπως έχουν ονομάσει τη βόλτα από γειτονιά σε γειτονιά, γεμάτη με παραδοσιακούς ήχους.

Μάσκες και χαρταετοί στη Θεσσαλονίκη

Το Σάββατο, από τις 11 το πρωί, το φουαγέ του δημαρχείου μεταμφιέζεται για να υποδεχτεί τα παιδιά της πόλης. Ο Δήμος, λέει ο αντιδήμαρχος κ. Σπύρος Πέγκας, «οργανώνει εργαστήριο ζωγραφικής χαρταετών και κατασκευής μάσκας για να είναι οι μπόμπιρες ετοιμοπόλεμοι τη Δευτέρα». Τα Κούλουμα θα γιορταστούν, όπως κάθε χρόνο, στον Κέδρινο λόφο, στην Τούμπα, στο Άλσος της Νέας Ελβετίας και στην Τριανδρία με νηστίσιμα εδέσματα, τραγούδια και χορούς.

ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ

Η «Βασίλισσα» του καρναβαλιού για τους περισσότερους είναι η Πάτρα. Η μεγάλη παρέλαση την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς με το πλήθος καρναβαλιστών και αρμάτων, όσο κι αν επαναλαμβάνεται ίδια κι απαράλλαχτη τόσα χρόνια, παραμένει το σήμα κατατεθέν της αποκριάτικης παράδοσης. Αλλά εξίσου αναγνωρίσιμα και - για πολλούς ακόμη πιο παραδοσιακά και διασκεδαστικά - είναι και τα έθιμα που αναβιώνουν σε άλλες περιοχές.


Αλευρομουτζουρώματα στο Γαλαξίδι

«Εμπόλεμη ζώνη» χαρακτηρίζουν την πόλη οι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας. Ντόπιοι, χωρισμένοι σε ομάδες, μάχονται μεταξύ τους στοχεύοντας, ο ένας τον άλλον, με αλεύρι και χρωματιστή σκόνη. Η συνήθεια έμεινε στην ιστορία ως «αλευροπόλεμος» ή αλλιώς «αλευρομουτζουρώματα».

Οι «αντίπαλοι» θα ξεκινήσουν στις 3 το μεσημέρι από τους κεντρικούς δρόμους της πόλης και θα καταλήξουν στο λιμάνι όπου γίνεται το «μουτζούρωμα» και το «αλεύρωμα». Υπάρχουν σακούλες με φούμο και με αλεύρι. Απ' το μουτζούρωμα δεν γλιτώνει κανείς, όποιος βρεθεί στο δρόμο τους «παίρνει» μια γεύση απ' το τι εστί «αλευρομουτζουρώματα».

Πολύχρωμα ρυάκια δημιουργούνται στους δρόμους και ένα τεράστιο σύννεφο καπνού γεμίζει την ατμόσφαιρα. Στο τέλος του «πολέμου» το Γαλαξίδι μετατρέπεται σε μια χρωματιστή πόλη. Φέτος, θα υπάρχει και ο τρενάκι «Ο Αλευρομουτζούρης», που ξεναγεί τους επισκέπτες στο Γαλαξίδι. Μην ξεχάσετε να φορέσετε τα παλιά σας ρούχα και να πάρετε μαζί σας αρκετές σακούλες αλεύρι.

Οι «Κουδουνάτοι» της Σκύρου

Το χαρακτηριστικότερο αποκριάτικο έθιμο της σκυριανής παράδοσης που διαρκεί όλο το τριώδιο, οι Κουδουνάτοι, αναφέρεται σε μία τριάδα μεταμφιεσμένων: τον «Γέρο» την «Κορέλα» και τον «Φράγκο». Τα σοκάκια του νησιού πλημμυρίζουν απ' τους ήχους των κουδουνιών που κρέμονται απ' τις στολές των «Γέρων», που φορούν χοντρή μαύρη κάπα, άσπρη παραδοσιακή βράκα και στο πρόσωπο μάσκα από προβιά μικρού κατσικιού. Στη μέση έχουν περασμένες 2-3 σειρές κουδούνια, που το βάρος τους μπορεί να αγγίζει και 50 κιλά. Σε όλη την διαδρομή περπατάνε κουνιστοί και λυγιστοί, ώστε να ηχούν όσο γίνεται περισσότερο τα κουδούνια.

Η Κορέλα (άντρας ντυμένος γυναίκα) ως ντάμα του Γέρου, φοράει τα παραδοσιακά σκυριανά ρούχα, που είναι ως επί το πλείστον λευκά, ενώ το πρόσωπό της είναι καλυμμένο. Η Κορέλα χορεύει γύρω από τον Γέρο, καθώς αυτός βαδίζει, του κάνει αέρα με το μαντίλι της και του ανοίγει τον δρόμο. Όποια στιγμή ο Γέρος σταματήσει για να πάρει μιαν ανάσα, του τραγουδάει σκυριανά τραγούδια, παινεύοντάς τον για τις αξίες και τις χαρές του. Οι πιο «καλοστεκούμενοι» Γέροι ανεβαίνουν στο Κάστρο του νησιού για να χτυπήσουν τις καμπάνες στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Αυτούς τους ονομάζουμε και «Λεβεντόγερους»!

Πολλές φορές το ζευγάρι το συνοδεύει ο «Φράγκος», που φοράει παραδοσιακά ρούχα, αλλά με παντελόνι, χωρίς δηλαδή βράκα, σατιρίζοντας τους σκυριανούς εκείνους που έβγαλαν τις βράκες και φόρεσαν παντελόνια (φράγκικα).

«Το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς έχουμε και δύο άλλα σατιρικά δρώμενα, την "Φάρμα" και την "Τράτα", όπου μεταμφιεσμένοι σατιρίζουν τα δρώμενα της Σκύρου, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας» λέει η αντιδήμαρχος κυρία Ελένη Κοκοβίνου.

«Την Καθαρά Δευτέρα, όλοι οι Σκυριανοί, στις 12 το μεσημέρι, με παραδοσιακές στολές, θα κατέβουν στην πλατεία, χορεύοντας και τραγουδώντας σκυριανά τραγούδια με την συνοδεία άφθονου ντόπιου κρασιού και νηστίσιμων μεζέδων» προσθέτει η κ. Κοκοβίνου.


Το κρέμασμα της γριάς Συκούς στην Μεσσήνη

«Το πρωί της Καθαράς Δευτέρας, στη θέση "Κρεμάλα', γίνεται η αναπαράσταση της δίκης μιας γερόντισσας της Μεσσήνης, της γριάς Συκούς. Σύμφωνα με την παράδοση ο Ιμπραήμ Πασάς είχε δώσει εντολή να την κρεμάσουν, επειδή εξηγώντας του ένα όνειρο που είχε δει, του είχε πει ότι η εκστρατεία του και ο ίδιος θα είχαν οικτρό τέλος από την αντίδραση και το σθένος των επαναστατημένων Ελλήνων» λέει η αντιδήμαρχος κυρία Ελένη Τσέλιου.

«Για την αναπαράσταση έχει κατασκευαστεί κρεμάλα και έχει στηθεί θεατρική σκηνή, όπου το θεατρικό εργαστήρι Μεσσήνης θα παίξει το δράμα της γριάς Συκούς. Άνδρες από το Σωματείο Φορτοεκφορτωτών Μεσσήνης θα υποδυθούν τους δήμιους» προσθέτει η κ. Τσέλιου. Οι θεατές, μάλιστα, με τη βοήθεια των ψευτοδήμιων μπορούν να «κρεμαστούν» μιμούμενοι τη γριά Συκού. Αν το επιχειρήσετε, το μυστικό για να σας κατεβάσουν απ' την κρεμάλα είναι να «τάξετε» στο δήμιο καλούδια.

Τα χάλκινα της Κοζάνης ηχούν την Καθαρά Δευτέρα

«Με νηστίσιμα και χαρταετούς στην εξοχή τερματίζει η Αποκριά στην Κοζάνη» λέει ο κ. Χάρης Γελαδάρης πρόεδρος του Οργανισμού Αθλητισμού Πολιτισμού και Νεολαίας του Δήμου Κοζάνης.

Στα ορειβατικά καταφύγια θα κερνάνε φασολάδα τους επισκέπτες. Θα ακολουθήσει το τελευταίο πανηγύρι στον Αϊ - Δημήτρη με τις μπάντες απ' τα χάλκινα να παίζουν ταυτόχρονα καθεμία το «χαβά» της και ο κόσμος να χορεύει σε ξέφρενους ρυθμούς.

Οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες της Νάουσας

Με τους χαρακτηριστικούς ήχους του ζουρνά και του νταουλιού οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες χορεύουν στα σοκάκια της πόλης, κατά ομάδες, τα λεγόμενα μπουλούκια σε όλη τη διάρκεια των Αποκριών. Οι χοροί ξεκινούν μετά την επίσκεψη στον δήμαρχο και τη απόδοση των «διαπιστευτηρίων». Οι Γενίτσαροι κατά ζεύγη ξεκινούν να χτυπούν με νευρικές κινήσεις τα νομίσματα, που έχουν στο στήθος τους.

Μην ξαφνιαστείτε με τον χαιρετισμό των Γενιτσάρων, καθώς η χειραψία τους είναι κάθε άλλο παρά συνηθισμένη. Συνηθίζουν να κρατούν σταθερό το χέρι τους και να αναπηδά ολόκληρο το σώμα τους. «Τις μπούλες τις υποδύονται πάντα άνδρες και όλοι έχουν καλυμμένα τα πρόσωπά τους με μάσκες. Οι στολές τους είναι τόσο περίπλοκες, που πολλές φορές αναγκάζονταν να ξεκινήσουν το ντύσιμό τους απ' το βράδυ του Σαββάτου» λέει ο αντιδήμαρχος κ. Αναστάσιος
Καραμπάτζος.

«Την Καθαρά Δευτέρα το πρωί μαζεύονται όλοι στο σπίτι του αρχηγού και ξεκινούν τις βόλτες στις γειτονιές και τις επισκέψεις στα σπίτια με ακάλυπτο πρόσωπο, όπου τρώνε τα νηστίσιμα και πίνουν τσίπουρο και ξινόμαυρο κρασί» προσθέτει ο κ. Καραμπάτζος. Το βράδυ, το τελευταίο γλέντι θα γίνει πάλι στη συνοικία Καμμένα. Αφού όλες οι Μπούλες κάνουν ένα κύκλο, θα βάλουν τον οργανοπαίκτη στη μέση, θα τον χτυπήσουν συμβολικά με την πλατιά πλευρά της πάλας στο κεφάλι και, σηκώνοντάς τον, θα του φωνάξουν «Πάντα άξιος, και του χρόνου».

Πέρσα Κούσουλα

Πηγή: Το Βήμα

Δεν υπάρχουν σχόλια: