Καστροπολιτεία Ρεντίνας

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΡΕΝΤΙΝΑΣ

Ο όμορφος οικισμός της Ρεντίνας, στην αριστερή πλευρά του Ρήχιου ποταμού, εξακολουθεί να κρατά τα κλειδιά του περάσματος, όπως άλλοτε ,και να χαίρετε τα υπέργηρα πλατάνια της, μέσα στις κουφάλες των οποίων φιλοξενούνται οι νυχτερίδες που έρχονται από τη Ρωσία και την Ουκρανία για την αναπαραγωγή τους.

Στο ανατολικό άκρο της λίμνης Βόλβης στο στενό πέρασμα που δημιουργούν οι ακτές της και οι παρυφές του Χολωμόντα και των Κερδυλίων βρίσκεται ένα στενό πέρασμα, αλλά ζωτικής σημασίας για την επικοινωνία από παλαιότερα μέχρι και σήμερα.

Αυτό το στενό πέρασμα εξυπηρετούσε στρατεύματα, ταξιδιώτες, εμπόρους από την εποχή της καθόδου του Ξέρξη και του ανταγωνισμού μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών για την κατάκτηση της Αμφίπολης και του χρυσοφόρου Παγγαίου.

Προχωρώντας στα ίχνη της Εγνατίας Οδού, με τη μορφή της εθνικής οδού σήμερα φτάνουμε στην Πορτάρα, στο σταθμό αλλαγής ίππων της Εγνατίας το mutation Peripidis, που σηματοδοτεί την είσοδο στην κοιλάδα της Ρεντίνας και το Ρήχιο ποταμό που τη διασχίζει.

Αυτόν το ποταμό τροφοδοτούσαν τα υπερχειλίζοντα νερά της Βόλβης για να βρουν διέξοδο στο Στρυμονικό κόλπο. Και το πέρασμα τους δημιούργησε την ανεπανάληπτη εικόνα των Μακεδονικών Τεμπών. Σε ένα μήκος 8 χιλιομέτρων κυλάει ο Ρήχιος ανάμεσα σε αγέρωχους βράχους, που περιβάλλονται από πυκνή άγρια βλάστηση και δημιουργεί στις όχθες του ένα ονειρικό παραποτάμιο δάσος.

Οι πυκνές φυλλωσιές από τα αιωνόβια πλατάνια, οι κρανιές, οι ιτιές, οι φτελιές δημιουργούν ένα ειδυλλιακό περιβάλλον, το λεπτό άρωμα από τις λυγαριές και τις πικροδάφνες μαγεύει και το παιχνίδισμα των ακτινών του ήλιου με το νερό του ποταμού δημιουργεί οπτασίες. Μέσα στο κόσμο αυτό βρίσκουν καταφύγιο οι σταυραετοί, το ξυλοφάγο σκαθάρι, η σαρκοβόρα μάντις.

Μέσα στο χώρο αυτό της αρμονίας ο Αριστοτέλης λειτουργούσε τη Φιλοσοφική Σχολή του και ένας από τους μαθητές του ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος. Σ' ένα συνταίριασμα της φύσης με απομεινάρια της Νεολιθικής Εποχής και της Ρωμαϊκής, στο λόφο πάνω από την κοιλάδα, στα Πυργούδια της ντοπιολαλιάς, παραμένουν τα ερείπια του βυζαντινού κάστρου, να ελέγχουν το πέρασμα και να μαρτυρούν την άνθηση της περιοχής, την ιστορία της και το μύθο .

Διασχίζοντας το μικρό ξύλινο γεφυράκι ανηφορίζουμε προς την κορυφή του λόφου, όπου την εποχή του Ιουστινιανού, ο Βελισάριος κτίζει τον 6ο αιώνα, το Αρτεμίσιο κάστρο, με ισχυρή οχύρωση του τείχους στη θέση ιερών της Αθηνάς και της Άρτεμης, και φρουρίου Ρωμαϊκών χρόνων. Στην νοτιοδυτική πλευρά του κτίζεται κινστέρνα, υδατοδεξαμενή, η οποία υπόγεια τροφοδοτεί το κάστρο. Από το 10ο αιώνα μεταφέρετε η Έδρα της Επισκοπής Λητής που μετονομάζετε σε Επισκοπή Λητής και Ρεντίνας, που σύμφωνα με τον Cousinery αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες Επισκοπές.

Τη Μεσοβυζαντινή Εποχή κτίζεται εκκλησία λίθινη βασιλική, της οποίας το τριμερές ιερό έχει 3 ημιεξαγωνικές κόγχες. Στο κεντρικό κλίτος η εκκλησία έχει κινστέρνα. Στους υστεροβυζαντινούς χρόνους κτίζεται εκκλησία σε σχήμα ελεύθερου σταυρού με ημιεξαγωνική κόγχη ιερού. Ίχνη από τοιχογραφίες του 13ου - 14ου αιώνα σώζονται μέχρι σήμερα.

Της ίδιας εποχής είναι και ο μονόχωρος ναός που ανασκάφηκε έξω από το κάστρο. Την οικονομική άνθηση της περιοχής ως συγκοινωνιακού και εμπορικού κόμβου, και τη σημαντική οχυρή θέση που κατείχε, μαρτυρούν πλούσια κτερίσματα από νεκροταφεία, εκκλησιαστικά έγγραφα, μοναστηριακά αρχεία και ο οικισμός στο κάστρο, ο οποίος την περίοδο της ακμής είχε τετρακόσια περίπου σπίτια.

Η μικρή ανάβαση προς το κάστρο μας ταξιδεύει στους βυζαντινούς χρόνους αλλά και ακόμα παλαιότερους. Με τα μάτια του τότε εποπτεύουμε όλη τη περιοχή, προς τις λίμνες , προς το Στρυμονικό , προς το δρόμο που έρχεται από την Κωνσταντινούπολη. Ο ορίζοντας ανοιχτός αφήνει τις φωτιές που ανάβονται στις τούμπες να στείλουν τα μηνύματα τους από την Κωνσταντινούπολη στη Θεσσαλονίκη μέσα σε 5 λεπτά.

Το κάστρο ανθίσταται στην πολιορκία των Τούρκων. Με την κατάληψή του όμως έπεσε ένα από τα οχυρά που προστάτευαν τη Θεσσαλονίκη. Στη συνέχεια εγκαταλείπεται και το στενό κατάφυτο πέρασμα γίνετε άντρο ληστών όπως διηγούνται οι ντόπιοι το 18ο αιώνα στο Pere Braconnier ιδρυτή της ιεραποστολής των ιησουϊτών της Θεσσαλονίκης που πέρασε από την Ρεντίνα και είδε τα ερείπια του κάστρου.

Στα στενά της Ρεντίνας κατέλαβε θέσεις ο Εμμ. Παπάς το 1821 με το σώμα τον επαναστατών για να αντιμετωπίσει τα στρατεύματα του Μπαιράμ- πασά τα οποία είχαν σταλεί για να καταστείλουν την επανάσταση της Χαλκιδικής. Στα ίδια στενά επίσης οι Μακεδόνες το 1828 έδωσαν σκληρές μάχες να ανακόψουν την πορεία των Οθωμανικών στρατευμάτων που βάδιζαν προς τη νότια Ελλάδα για να καταστείλουν την επανάσταση.

Πηγή: Δήμος Ρεντίνας