Η Ιερά Μητρόπολη Ιερισσού Αγίου Όρους και Αρδαμερίου

Η Ιερά Μητρόπολη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου έχει έδρα την Αρναία Χαλκιδικής.

Κανένα από τα χωριά της επαρχίας δεν ξεπερνούν σε πληθυσμό τους 3.000 κατοίκους, εκτός από το Σταυρό Θεσσαλονίκης.

Ο σημερινός τίτλος της Ιεράς Μητροπόλεως προήλθε από την ενσωμάτωσι περιοχών της καταργηθείσης Μητρόπολεως Αρδαμερίου στην αρχαία Μητρόπολη Ιερισσού, το 1934.

Η παρουσία του Χριστιανισμού στην περιοχή αρχίζει με τη διάβασι του Αποστόλου Παύλου από την Απολλωνία, η οποία περιγράφεται στις Πράξεις των Αποστόλων και όπου πιστεύεται πως ο Παύλος κήρυξε. Υπάρχει και προφορική παράδοση ότι ο Απόστολος πέρασε από την Ιερισσό και τα Δουμπιά, μάλιστα στις παραπάνω περιοχές υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία τα οποία θεωρούνται σταθμοί του Αποστόλου.

Δεν υπάρχουν μαρτυρίες για την ύπαρξη χριστιανικών κοινοτήτων παρά μόνο μετά τον 3ο αιώνα. Ο Μέγας Κωνσταντίνος επισκέφτηκε την περιοχή στην αναζήτησή κατάλληλης τοποθεσίας, για το χτίσιμο της Νέας Ρώμης. Εκεί συνάντησε τον Επίσκοπο Ιερισσού Μακάριο, ο οποίος τον απέτρεψε, επειδή στην περιοχή είχε ήδη αρχίσει η ανάπτυξη μοναστικών κοινοτήτων. Οι ιστορικοί του Αγίου Όρους αναφέρουν ότι ο Μ. Κωνσταντίνος έχτισε τρεις ναούς στη Χερσόνησο του Άθω.

Η επισκοπή Ιερισσού μαρτυρείται πρώτη φορά στις αρχές του 4ου αιώνα, με πρώτο Επίσκοπο τον Άγιο Μακάριο και τον τίτλο “Ιερισσού και Σταγείρων”. Μετά τη δημιουργία της Μοναστικής Πολιτείας του Άθω, ο οποίος εντασσόταν στην επισκοπή, η τελευταία παίρνει το όνομα “Ιερισσού και Αγίου Όρους”. Η επισκοπή υπαγόταν στον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, μέχρι τα τέλη του 13ου αιώνα, οπότε ο Επίσκοπός της αναβιβάζεται σε Μητροπολίτη.

Το 1313, το Άγιον Όρος υπήχθη ως σταυροπηγιακό στον Οικουμενικό Πατριάρχη και η Επισκοπή περιορίζεται στη βορειοανατολική περιοχή της Χαλκιδικής. Η έδρα της Μητροπόλεως μεταφέρεται, τον 17ο αιώνα, στην Στρατονίκη (τότε Ίσβορος) και τον 19ο στην Αρναία (τότε Λιαρίγκοβη).

Η Επισκοπή Αρδαμερίου κάνει την εμφάνισή της τον 10ο αιώνα με το όνομα Ερκούλων και έδρα τα Έρκουλα, το σημερινό Αρδαμέρι Θεσσαλονίκης. Το 1638, η έδρα μεταφέρεται στη Γαλάτιστα και η επισκοπή λαμβάνει τον τίτλο “Αρδαμερίου και Γαλατίστης”. Η Επισκοπή αναβιβάστηκε το έτος 1924 σε Μητρόπολη. Το έτος 1934, όμως, καταργήθηκε και συγχωνεύτηκε με τη Μητρόπολη Ιερισσού δημιουργώντας τη σημερινή Μητρόπολη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου.

Επίσκοποι:

Πρώτος Επίσκοπος Ιερισσού αναφέρεται ο Άγιος Μακάριος, ο και κτίτορας της Ι.Μ. Κωνσταμονίτου Αγίου Όρους. Πρώτος γνωστός Επίσκοπος Ερκούλων είναι ο Ιωάννης του 943 και τελευταίος ο Αρδαμερίου Καλλίνικος. Γνωστοί είναι και οι Επίσκοποι που κατείχαν το αξίωμα αυτόκατά την έκρηξη της Επαναστασεως του 1821 και οι δύο υπό το όνομα Ιγνάτιος. Ο μεν Ιερισσού μαρτύρησε από τους Τούρκους το έτος 1821 μετά την έκρηξι της Επαναστάσεως στην Χαλκιδική, ο δε Αρδαμερίου εκήρυξε την Επανάσταση στη Γαλάτιστα.

Μετά τη συγχώνευσι έχουν αρχιερατεύσει οι εξής:

Σωκράτης Σταυρίδης (1911-1944)
Διονύσιος Παπανικολόπουλος (1944-1951)
Κυπριανός Πουλάκος (1951-1959)
Παύλος Σοφός (1960-1978)
Νικόδημος Αναγνώστου (1981-2012)

Στην Ιερά Μητρόπολη
υπάρχουν οι εξής Ιερές Μονές:

1. Ανδρώα Μονή Αγίου Χριστοφόρου Αρναίας
2. Ανδρώα Μονή Αγίου Γενναδίου Λειβαδίου
3. Γυναικεία Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
4. Γυναικεία Μονή Αγίου Κοσμά του Αιτωλού Αρναίας
5. Γυναικείο Ησυχαστήριο Παναγίας Φοβεράς Προστασίας Μεγάλης Παναγίας
Τοπικοί Άγιοι
• ο Απόστολος Παύλος (πέρασε και κήρυξε από την Απολλωνία το 52 μ.Χ.)
• Άγιος Μακάριος Επίσκοπος Ιερισσού (346)
• Άγιος Μάρκος Επίσκοπος Αρεθουσίων (364)
• Άγιος Ευθύμιος Επίσκοπος Μαδύτου (996)
• Όσιος Ευθύμιος Περιστερών (898)
• Όσιος Μητροφάνης Στρατονίκης (1570)
• Ιερομάρτυς Αγάπιος Αγιοταφίτης εκ Γαλατίστης (1752)
• Νεομάρτυς Ακυλίνα η Ζαγλιβερινή (1764)
• Ιερομάρτυς και ισαπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλος (1794 – πέρασε και κήρυξε στην περιοχή το 1775)
• Οσιομάρτυς Ακάκιος εκ Νεοχωρίου (1816)
• Οσιομάρτυς Σάββας εκ Σταγείρων (1821)
• Οσιομάρτυς Χάϊδω εκ Στανού (1821)
• Όσιος Γεώργιος Γοματίου (1845)
Ιερά Προσκυνήματα

1. Ιερό Προσκύνημα Μεγάλης Παναγίας Χαλκιδικής
2. Ιερό Προσκύνημα Αγίας Μαρίνας Μοδίου Θεσσαλονίκης
3. Ιερό Προσκύνημα Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Νέας Απολλωνίας
4. Πνευματικό Ιδρυμα Ζωοδόχου Πηγής Σαρακηνών Χαλκιδικής
5. Μοναστικός Οίκος και Φιλανθρωπικό Κέντρο «Παναγία η χαρά των θλιβομένων» Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής

+ Ιερεύς Ιωάννης Σουρλίγγας

Πηγή: ArcadiaVoice