Πάρκο Ελληνικού Στρατού στο Γουδή

Η Αθήνα πίσω απ' τη βιτρίνα

Το Γουδή έχει ταυτιστεί ιστορικά με το συνώνυμο Κίνημα του 1906. Η ύπαρξη των στρατώνων Ιππικού χαρακτηρίζει την περιοχή και της δίνει έναν αέρα ειδικής ζώνης. Οι Ίλες στα μέσα του περασμένου αιώνα καταργήθηκαν. Ένα μέρος τους το κατέλαβε τότε ο Ιππικός Όμιλος, μαζί με μικρότερα κτίρια της Στρατιωτικής Διοίκησης Αθηνών.

Μια ευρύτερη περιοχή από του Ζωγράφου μέχρι τη «Σωτηρία» και τα όρια του Υμηττού χαρακτηρίζεται στρατιωτική ζώνη. Τότε ξεφυτρώνουν εκεί τα στρατιωτικά νοσοκομεία. Το τελευταίο ιστορικό στίγμα για το Γουδή καταγράφεται τον Απρίλιο του 1967 με τα τεθωρακισμένη να κατηφορίζουν από εκεί για το κέντρο της πόλης.

Από την μεταπολίτευση και μετά οι στρατιωτικές μονάδες στο Γουδή άρχισαν να λιγοστεύουν αριθμητικά αλλά και από άποψη δυναμικού. Δεν ήταν μόνο το πνεύμα «αποχουντοποίησης» που επικρατούσε εκείνο τον καιρό στην Αθήνα. Αλλά και η οικιστική αύξηση της πρωτεύουσας, με την δημιουργία του στρατοπέδου Αυλώνας ως το μεγαλύτερο της Αττικής.

Τα στούντιο της ΥΕΝΕΔ στο χώρου του Μηχανικού ήταν ίσως η αρχή για την μερική αποστρατικοποίηση του Γούδη. Την συνέχεια έκανε η μετεγκατάσταση της άλλοτε Σχολής Αστυφυλάκων και η δημιουργία του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Στα τέλη του '80 τα τελευταία τάγματα Μηχανικού και Μεταφορών που βρίσκονται στο Γουδή εγκαθίσταται εκτός Αθήνας.

Τον Μάιο του 1993 ένα μέρος του παλαιού στρατοπέδου μετατρέπεται σε πάρκο ανοικτό για το κοινό. Παλιά αεροπλάνα, στρατιωτικά οχήματα και τεθωρακισμένα βρίσκουν χώρο μέσα σε ένα μεγάλο κήπο με παχύ ίσκιο και γρασίδι. Ένας χώρος που κατέγραψε τη σύγχρονη πορεία του ελληνικού στρατού δεν ήταν δυνατόν να αποχαρακτηριστεί παντελώς.

Όπως φαίνεται το Πεντάγωνο φιλοδοξούσε εκείνα τα χρόνια να μετατρέψει το Γουδή σε ένα ένα είδος στρατιωτικού Μαυσωλείου. Δεν είναι μόνο ο βαρύγδουπος τίτλος «Πάρκο Ελληνικού Στρατού» που του δόθηκε, μαζί με την στρατιωτική πύλη στο πάρκο που το κάνουν σαφές. Αλλά και η επιθυμία κάθε Υπουργού Εθνικής Άμυνας να εγκαινιάζει και από ένα μνημείο πολεμικού περιεχομένου μέσα στο μεγάλο πάρκο έτσι ώστε να αφήνει το στίγμα της ηγεσίας τους.

Έτσι μετά από τις λιτές μαρμάρινες πλάκες με τα ονόματα των νεκρών από τις επιχειρήσεις στη Κύπρο, έχουμε την Μνημειακή σύνθεση για τους στρατιώτες που συμμετείχαν στις ειρηνευτικές αποστολές (1999), αλλά και το μνημείο των ελληνοαμερικάνων εθελοντών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου (2005).

Μέσα στον παροξυσμό των Ολυμπιακών Αγώνων και στην ανάγκη για άμεση δημιουργία αθλητικών εγκαταστάσεων το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας παραχωρεί ένα μέρος του Γουδή για την δημιουργία της κλειστής αίθουσας του Badminton. Μαζί με την παραχώρηση έκτασης για χώρους στάθμευσης και διάφορες άλλες λειτουργίες των Αγώνων γίνονται και εκτεταμένες εργασίες ανακαίνισης στα κτίρια του Ιππικού Ομίλου.

Το ίδιο διάστημα δίνεται με μακροχρόνια μίσθωσης από το Υπ.Εθ.Α. στην Εθνική Πινακοθήκη ο χώρος των στάβλων του Ιππικού έκτασης 6,5 στρεμμάτων, προκειμένου να δημιουργηθεί η πρώτη Εθνική Γλυπτοθήκη της χώρας. Με χορηγία του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» εκπονήθηκαν οι μελέτες από τους αρχιτέκτονες Π. Τζώνο, Γ.Παρμενίδη και Chr. Longuepee. Το έργο εντάχθηκε στη χρηματοδότηση του Γ' ΚΠΣ και είχε την επίβλεψη της ανακαίνισης από τη Διεύθυνση Αναστηλώσεων Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.

Τα εγκαίνια της Εθνικής Γλυπτοθήκης στο Πάρκο Ελληνικού Στρατού έγιναν τον Ιούλιο του 2004. Δύο χρόνια αργότερα στον ίδιο χώρο άνοιξαν προς το κοινό οι γλυπτικές συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης. Με το δεύτερο κτίριο να φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις.

Στην έκταση με το γρασίδι γύρω από τα παλιά στρατιωτικά κτίρια φιλοξενούνται έργα διακεκριμένων Eλλήνων καλλιτεχνών που βρίσκονταν στις αποθήκες τις πινακοθήκης. Στο μοναδικό υπαίθριο γλυπτικό πάρκο στην Ελλάδα, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να περιηγηθεί στα μονοπάτια που κόβουν ατέρμονα το γρασίδι και οδηγούν σε σύγχρονα υπαίθρια γλυπτά. Μερικά από αυτά τα έργα: «Αφηρημένο» (1974) του Κ. Κουλεντιανού, αντίγραφο του «Δισκοβόλου» του Κ. Δημητριάδη, οι «Κύκλοι» του Ζογγολόπουλου, το έργο «Μαζική Μεταφορά» του Γιάννη Γαϊτη, και άλλα. Από μακριά εντυπωσιάζει με την ευρηματικότητά της η αιωρούμενη σύνθεση του Τάκις «Αιολικά Σινιάλα» που δίνει ένα ιδιαίτερο χρώμα στο πάρκο.

Το βόρειο μέρος του χώρου της Γλυπτοθήκης συνδέεται νοερά με τις πολεμικές συνθέσεις του Πάρκου Ελληνικού Στρατού. Ένα αντίγραφο από το ορειχάλκινο άγαλμα «Χορός του Ζαλόγγου» (όμοιο εκείνου του Ζογγολόπουλου που έχει στηθεί στα βουνά της Πρέβεζας) ενώνει την σύγχρονη τέχνη με την ιστορία. Στα νότια τα διατηρητέα κτίρια των παλιών στρατιωτικών αρτοποιών στέκουν αγέρωχα και έρημα.

Μετά τους ολυμπιακούς αγώνες το Γουδή εγκαταλείφτηκε όπως και άλλες εγκαταστάσεις στην τύχη του. Η προσωρινά παραχωρημένη κατασκευή του Badminton μετατράπηκε σταδιακά σε θέατρο και πολυχώρο εκδηλώσεων. Μεγάλες εκτάσεις στέκουν έρημες χωρίς να μπορεί να φυτευτεί ούτε δέντρο σε αυτές, αλλά ούτε και να αξιοποιηθούν. Γιατί ο χώρος χαρακτηρίζεται ακόμα ως στρατιωτική περιοχή.

Από την άλλη ενώ όλα έδειχναν μια σταδιακή απομάκρυνση όλων των στρατιωτικών χρήσεων τελικά συγκεντρώθηκαν στο Γουδή διάφορες διοικητικές μονάδες του Στρατού (το Φρουραρχείο από το Σταθμό Λαρίσης, η Δ/νση Στρατιωτικών Έργων, τα Στρατιωτικά Αρχεία, η Στρατιωτική Μουσική, και ο νεοϊδρυθέν Παιδικός Σταθμός Φρουράς Αθηνών). Έτσι σήμερα παρότι έχει γίνει μια σημαντική προσπάθεια δημιουργίας ενός σημαντικού πνεύμονα πρασίνου μέσα στην πόλη. Η «κολοβή» ιδιοκτησία – λειτουργία του χώρου στο Γουδή στερεί την περιοχή από μια καλύτερη αξιοποίηση και ανάπτυξη.

Το πάρκο Ελληνικού Στρατού είναι εύκολα προσβάσιμο, αφού γειτνιάζει με τον σταθμό Μετρό «Κατεχάκη». Εκτός από την αγάπη που του τρέφουν οι ποδηλάτες, το πάρκο είναι ιδανικό για περιπατητές και δρομείς. Όσο για τους πιο απαιτητικούς μια βόλτα στην πάντα ανοικτή Εθνική Γλυπτοθήκη αλλά και μια περιοδεία στην εναπομείνασα στρατιωτική αρχιτεκτονική θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στο χώρο λειτουργεί κέντρο παιδικής χαράς αλλά και μικρό καφέ.

Η Αθήνα πίσω απ' τη βιτρίνα

Πηγή: The Insider